Xây dựng một lộ trình cụ thể để loại bỏ và thay thế những chiếc xe máy cũ nát là việc cần làm ngay vì một Hà Nội văn minh và phát triển bền vững.
Một nửa số xe máy đã sử dụng nhiều năm
Theo thống kê của Cục CSGT, Bộ Công an, Hà Nội hiện có 5.255.245 xe máy và 4.397 xe mô tô 3, 4 bánh tự chế. Trong đó, có tới gần một nửa số lượng xe máy đã sử dụng lâu năm; nhiều xe có tuổi thọ từ 15 - 25 năm đang hàng ngày tham gia giao thông.
Các tính toán cũng cho thấy, cùng với ô tô, xe mô tô, xe gắn máy hiện chiếm khoảng 85,8% diện tích lưu thông của Hà Nội, là một trong những tác nhân chủ yếu gây UTGT cho TP. Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng nhìn nhận: “Xe máy cũ không thải loại, xe mới không ngừng tăng, TP đang tràn ngập xe máy. Nếu không có biện pháp kiểm soát, thay thế đó sẽ là nguy cơ rất lớn cho ATGT và môi trường không khí của Hà Nội”. Nghiên cứu về chất lượng không khí Việt Nam do Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh GreenID thực hiện chỉ ra rằng, chỉ số nhiễm môi trường không khí AQI trung bình của TP là 123 (ở mức kém), nồng độ bụi PM2,5 gấp 2 lần tiêu chuẩn quốc gia. Khảo sát của Viện chiến lược cũng cho thấy, trong 6 nguồn gây ô nhiễm không khí của Hà Nội thì xe máy và ô tô chiếm tới 70% lượng chất độc thải môi trường.
Không chỉ tạo nên áp lực giao thông rất lớn, gây ô nhiễm nặng nề đối với môi trường TP, khoảng 2,6 triệu chiếc xe máy cũ, lâu năm còn tiềm ẩn những nguy cơ mất ATGT nghiêm trọng cho cả người điều khiển lẫn những người tham gia giao thông bên cạnh. Kết quả nghiên cứu năm 2016 của Ủy ban ATGT Quốc gia cho thấy, có mối liên hệ giữa số vụ tai nạn và tuổi đời của phương tiện. Đối với xe máy mới từ 1 - 5 năm, mức độ tai nạn ít nghiêm trọng hơn so với xe máy sử dụng trên 10 năm.
Chỉ loại bỏ xe không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật
Đứng trước thực tế đó, UBND TP Hà Nội đã có Tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành quy định về quản lý, thu hồi đối với xe mô tô, xe gắn máy để đảm bảo ATGT và giảm ô nhiễm môi trường. Đại diện Sở GTVT Hà Nội cho biết, nhiều nước trên thế giới như Singapore, Ấn Độ, Đài Loan (Trung Quốc)... đã tiến hành kiểm tra khí thải với xe mô tô, xe gắn máy chạy trên 5 năm. Việc đưa ra rào cản kỹ thuật về tiêu chuẩn mức khí thải góp phần giảm thiểu và loại bỏ xe mô tô, xe gắn máy cũ nát tham gia giao thông, góp phần giảm UTGT và ô nhiễm môi trường. Thậm chí nhiều TP coi việc thu phí phát thải ô nhiễm của phương tiện là công cụ kinh tế để hạn chế xe cá nhân; và chính sách này đang rất thành công.
Theo đề xuất của UBND TP Hà Nội, việc kiểm soát khí thải sẽ được thực hiện dưới các hình thức như: Thu phí môi trường thông qua dán tem kiểm định khí thải theo mức xanh, vàng, đỏ; kiên quyết thu hồi, loại bỏ xe mô tô, xe gắn máy không đủ điều kiện an toàn kỹ thuật hoặc có mức phát thải môi trường vượt ngưỡng mà không có biện pháp khắc phục. TP cũng đề xuất không quy định niên hạn sử dụng đối với xe mô tô, xe gắn máy.
Dự kiến, nếu được Thủ tướng Chính phủ thông qua, từ nay đến 30/6/2018, Hà Nội sẽ tiến hành hoàn thiện các quy định, tiêu chuẩn về kỹ thuật và môi trường đối với xe ô tô, xe gắn máy và tuyên truyền chủ trương, chính sách sâu rộng đến người dân. Đồng thời, TP cũng sẽ tiến hành xây dựng một số cơ sở kiểm định khí thải; tổ chức đào tạo cho kỹ thuật viên, nhân viên nghiệp vụ chuyên trách. Từ 1/7/2018 - 31/12/2019, sẽ kiểm tra khí thải đối với xe mô tô loại có dung tích xy lanh từ 175cm3 trở lên. Từ sau năm 2020, kiểm tra, đánh giá, báo cáo kết quả thực hiện lên Thủ tướng Chính phủ; đề xuất phương án tiếp theo đối với xe mô tô, dung tích xy lanh động cơ dưới 175cm3, và xe gắn máy tham gia giao thông; thu hồi, loại bỏ những phương tiện cũ nát, không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, khí thải.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có chỉ đạo (tại Thông báo số 35/TB - VPCP ngày 25/1/2017) về giải pháp chống UTGT trên địa bàn TP Hà Nội. Trong đó có nội dung yêu cầu UBND TP, trước mắt rà soát và có cơ chế chính sách để xử lý các xe máy quá niên hạn sử dụng nhằm đảm bảo ATGT và giảm ô nhiễm môi trường. Việc kiểm soát khí thải và an toàn kỹ thuật sẽ áp dụng đối với mọi xe mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông tại Hà Nội, không phân biệt xe đăng ký trên địa bàn TP hay ngoại tỉnh để đảm bảo công bằng. |
