Theo đó, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi đã chủ trì phiên họp của Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hồ Chí Minh. Đây cũng là buổi họp đầu tiên của Tổ Chuyên gia tư vấn xây dựng, phát triển hệ thống đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh sau khi thành lập..
Tại phiên họp ông Phan Văn Mãi cho biết, trong thời gian qua TP chủ động phối hợp với các Bộ, ngành tham mưu các nghị định hướng dẫn thực hiện Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội. Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh đề nghị Hội đồng tư vấn trong quá trình nghiên cứu đề xuất cho TP cách tổ chức thực hiện hiệu quả, thực thi các dự án về BT, BOT, đường sắt đô thị… Theo ông Phan Văn Mãi, quy hoạch hệ thống đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh có 220 km và quy hoạch này đã gần 20 năm. Riêng triển khai tuyến Metro 1 đã mất 15 đến 16 năm mới làm được gần 20 km.
Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cũng thông tin, vừa qua Bộ Chính trị có Kết luận 49, trong đó đặt ra mục tiêu mốc thời gian là đến năm 2035 TP Hồ Chí Minh và Hà Nội cơ bản hoàn thiện hệ thống đường sắt đô thị. Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh nhìn nhận, đây là định hướng chính trị quan trọng và TP Hồ Chí Minh dựa vào Nghị quyết 98 để xây dựng đề án trình Bộ Chính trị, sau đó trình Quốc hội để triển khai.
Từ cơ sở đó, từ tháng 7/2023, TP Hồ Chí Minh đã lập tổ công tác xây dựng đề án theo hướng 200km đường sắt còn lại phải đặt vào tổng thể để triển khai trong 1 đề án, cùng một cơ chế chính sách và khẩn trương hoàn thiện đề án trong năm nay.
UBND TP Hồ Chí Minh cũng đang nỗ lực hoàn thành đề án để đầu năm 2024 trình Ban Thường vụ Thành ủy, HĐND TP trước khi báo cáo Bộ Chính trị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xem xét đưa vào chương trình kỳ họp giữa năm, để có đề án về đường sắt đô thị cùng với Hà Nội.
Về cơ chế, thực hiện Kết luận 49, đến năm 2035 hoàn thành đề án đường sắt đô thị. Như vậy, chỉ còn 12 năm TP Hồ Chí Minh phải có cách làm hoàn toàn khác dự án metro số 1 mới đảm bảo tiến độ. Điều này đòi hỏi phải có các cơ chế để huy động nguồn vốn, cơ chế về thủ tục đầu tư dự án, rút thời gian thực hiện chuẩn bị dự án…
"Nếu làm theo cách làm của dự án metro số 1...thì 200 km còn lại có lẽ cần 50-70 năm, thậm chí 100 năm. Đó là việc không thể chấp nhận"- ông Phan Văn Mãi chia sẻ.
Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cũng lưu ý, phát triển hệ thống đường sắt đô thị, phải gắn với hệ thống vận hành, duy tu bảo dưỡng.
Như vậy phát triển hệ thống đường sắt đô thị phải gắn với ngành công nghiệp đường sắt, cùng một số vấn đề khác. Từ đó, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh hy vọng cuộc họp có ý kiến góp ý giá trị, kiên trì mốc thời gian và có giải pháp cụ thể để thực hiện một cách nhanh chóng, hiệu quả theo đúng kế hoạch.
Trình bày Dự thảo đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh, đại diện Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh cho biết, mục tiêu thực hiện 200km metro đến năm 2035 là hoàn toàn khả thi nếu tiếp cận theo tư duy mới, cách đi mới thực sự đột phá trên cơ sở những bài học kinh nghiệm bất thành trong nước và trên thế giới cũng như được thực hiện trên một khung pháp lý mới.
Đề án cũng đề xuất 6 cơ chế đặc thù để hiện thực hóa mục tiêu trên, trong đó, có các cơ chế về quy hoạch, đền bù thu hồi đất, cơ chế tài chính, quản lý dự án đầu tư… Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh cũng nêu đề xuất để TP Hồ Chí Minh được lập và phê duyệt quy hoạch 1/500 hệ thống metro theo khu vực nhà ga TOD làm cơ sở để đấu giá quyền phát triển dự án TOD, tạo nguồn thu đầu tư xây dựng hệ thống metro.
Cùng với đó, đề xuất Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư 1 dự án hệ thống đường sắt đô thị tổng chiều dài khoảng 200km kết hợp phát triển, chỉnh trang đô thị khu vực TOD theo quy hoạch, hoàn thành trong năm 2035 và phân cấp, ủy quyền cho TP Hồ Chí Minh quyết định các vấn đề liên quan.
Với các giải pháp trên, đại diện Ban Quản lý đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh cho rằng sẽ giúp TP sẽ hoàn thành mục tiêu 200km đường sắt đô thị vào năm 2035 và tiết kiệm khoảng hơn 10 tỷ USD tổng mức đầu tư so với cách làm hiện nay.
