Đề xuất này là một trong 2 nội dung của Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị UBND TP Hồ Chí Minh dự kiến trình Thường trực Thành ủy xin ý kiến Bộ Chính trị vào tháng 12/2019.
Đề cương sơ bộ của Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị tại TP gồm 4 phần, nêu lên sự cần thiết, căn cứ và cơ sở lý luận thực tiễn xây dựng đề án; thực trạng tổ chức chính quyền tại TP, trong đó có thực trạng xây dựng chính quyền điện tử và đô thị thông minh; nêu rõ định hướng và nội dung thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại TP; nói rõ cách thức tổ chức thực hiện, trong đó có dự báo tác động của việc triển khai mô hình.
Cũng theo đề cương sơ bộ này, định hướng thí điểm mô hình tổ chức chính quyền đô thị TP sẽ theo hướng: Xây dựng mô hình tổ chức 1 cấp chính quyền (cấp TP) và 2 cấp hành chính (quận, huyện, thành phố thuộc TP và phường, xã, thị trấn). Sẽ không tổ chức HĐND ở quận, huyện, thành phố thuộc TP mà chỉ tổ chức cơ quan hành chính theo thiết chế UBND.
Cụ thể, Sở Nội vụ TP đã dự thảo đề cương sơ bộ của Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị, tờ trình của Ban cán sự Đảng UBND TP trình Ban thường vụ Thành ủy và tờ trình của Ban thường vụ Thành ủy trình Bộ Chính trị xem xét, quyết định.
Mô hình chính quyền đô thị từng được thành phố xây dựng từ năm 2007, nhưng phải đến tháng 9/2013 HĐND TP mới chính thức thông qua dự thảo đề án, sau nhiều lần "nâng lên đặt xuống" và xin ý kiến các bộ ngành. Lúc đó, bên cạnh 13 quận nội thành cũ và 3 huyện nông thôn, TP định hướng sẽ xây dựng 4 thành phố vệ tinh ở phía Đông, Tây, Nam, Bắc có các chức năng phát triển khác nhau với mô hình "TP trong TP".
Chính quyền đô thị TP được đề xuất có HĐND và UBND được tổ chức 2 cấp (theo quy định hiện hành là 3 cấp) gồm cấp thành phố trực thuộc trung ương và cấp cơ sở. Chính quyền cấp cơ sở bao gồm cấp xã, thị trấn và thành phố trực thuộc.
Ngoài ra, vì 13 quận cũ ở nội thành không tổ chức HĐND, TP kiến nghị Trung ương cho phép tăng số lượng đại biểu HĐND TP từ 95 lên 200 (trong đó khoảng 35% là đại biểu chuyên trách) để tổ chức các Đoàn (hoặc tổ) đại biểu HĐND thành phố ở các quận này nhằm tăng cường vai trò dân chủ đại diện của nhân dân và vai trò giám sát của HĐND ở địa bàn không tổ chức HĐND.
Nhiều chuyên gia đánh giá rằng chủ trương của TP rất táo bạo, tâm huyết, với mục đích có được cơ chế vận hành đúng với vai trò là đơn vị hành chính đặc biệt của cả nước. Tuy nhiên, đề án không được trung ương thông qua do quá lớn và vướng luật, hiến pháp, đồng thời cần nhiều cơ quan tham gia. Đề án này sau đó bị rơi vào yên lặng từ đó đến nay.
Trước đó, Thường trực Thành ủy TP đã chỉ đạo về việc xây dựng đề cương sơ bộ của đề án này và dự thảo các tờ trình, dự kiến trình Ban thường vụ Thành ủy TP thông qua trong tháng 11/2019 để trình Bộ Chính trị trong tháng 12/2019.
