Việc Trung Quốc ngày càng siết chặt kiểm tra virus SARS-CoV-2 đối với hàng thủy sản đông lạnh nhập khẩu từ các nước khiến cho XK thủy sản Việt Nam sang thị trường này giảm liên tiếp trong 2 tháng qua.
Từ tháng 4/2021, XK thủy sản sang Trung Quốc giảm 11%, sang tháng 5 tiếp tục giảm sâu hơn (giảm 22%). Trong đó, XK giảm sâu ở tất cả các nhóm sản phẩm chính: tôm giảm 35%, cá biển khác (trừ cá ngừ) giảm 23%, cá tra giảm 5%. Tổng 5 tháng đầu năm nay, XK thủy sản sang Trung Quốc đạt 405 triệu USD, giảm 6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trong đó, XK tôm đạt 137 triệu USD (giảm 19%), chiếm 34% tổng giá trị XK thủy sản sang thị trường này. Còn XK cá tra chiếm 41% khi đạt 165,5 triệu USD (tăng 2%). XK các loại cá biển đạt gần 70 triệu USD (giảm 5%)...
Tác động của đại dịch Covid-19 và động thái của Trung Quốc đã tạo ra 2 xu hướng rõ nét trong XK thủy sản Việt Nam sang thị trường này, đó là kim ngạch các sản phẩm tươi/đông lạnh giảm mạnh, trong khi XK hàng khô, hàng chế biến tăng.
Cụ thể như, XK tôm sú tươi/sống/đông lạnh giảm sâu 25% trong tháng 5 và giảm 26% trong 5 tháng đầu năm khi đạt 46 triệu USD, trong khi tôm sú chế biến tăng 278% khi đạt 1,4 triệu USD…
Theo VASEP, việc Trung Quốc tăng cường kiểm soát chặt hàng nhập khẩu, ngoài lý do liên quan đến Covid-19 còn có nguyên nhân nội tại, đó là XK thủy sản của Trung Quốc cũng sụt giảm vì Covid-19 và vì chiến tranh thương mại với Mỹ - thị trường nhập khẩu lớn nhất của Trung Quốc. Do đó, theo một số chuyên gia nhận định, Trung Quốc muốn người tiêu dùng, nhà chế biến thủy sản nước này tập trung tiêu thụ nguồn nguyên liệu trong nước.
Từ tháng 7/2020 đến nay, Trung Quốc liên tục thông báo phát hiện dấu vết vi-rút corona trong bao bì thủy sản nhập khẩu, sau đó là lệnh đình chỉ nhập khẩu đối với các công ty XK có liên quan, chủ yếu là tôm từ các nước Ấn Độ, Ecuador, Indonesia… và cá hồi, cá minh thái từ Nga.
Từ 11/9/2020, Tổng cục Hải quan Trung Quốc ra quy định mới, các nhà XK đồ đông lạnh sẽ bị cấm XK hàng sang Trung Quốc trong 1 tuần nếu xét nghiệm axit nucleic với sản phẩm của họ cho ra kết quả dương tính với vi-rút corona chủng mới trong lần đầu tiên hoặc thứ hai. Nếu sản phẩm đông lạnh tiếp tục dương tính với chủng mới trong lần thứ ba hoặc nhiều hơn, các nhà cung cấp nước ngoài sẽ chịu lệnh cấm trong vòng 4 tuần.
Mới đây, cảng Trạm Giang, một cảng trung chuyển hàng hóa lớn của Trung Quốc thông báo ngừng thông quan thủy sản từ Việt Nam và 10 nước châu Á từ ngày 20/6-15/7, đó thực sự là một “tiếng chuông cảnh báo” với Việt Nam khi mà diễn biến Covid-19 trong nước đang phức tạp.
Trong hơn 1 năm qua, Việt Nam được các nhà NK thế giới tìm đến như là một nguồn cung cấp thủy sản tin cậy, vì kiểm soát tốt dịch bệnh, sản lượng sản xuất và chế biến ổn định, chất lượng đảm bảo, trong khi Ấn Độ, Thái Lan và một số nước sản xuất khác bị ảnh hưởng nặng nề.
“Thông báo của cảng Trạm Giang cũng có thể là “khởi đầu” cho các cảng khác hoặc các nước khác có động thái tương tự với hàng XK của Việt Nam, nếu chúng ta không nhanh chóng ngăn chặn Covid-19 bùng phát.”, VASEP khuyến cáo.
