Việc một sàn TMĐT lớn bị phát hiện là nơi diễn ra các hoạt động mua bán hàng giả, hàng trái phép cho thấy, TMĐT Việt Nam cũng tiềm ẩn nhiều vấn đề tiêu cực, nguy cơ gây bất ổn cho nền kinh tế.
Mảnh đất màu mỡ cho hàng giảThống kê của Cục TMĐT & Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho thấy, tỷ lệ DN tham gia kinh doanh trên nền tảng mạng xã hội, sàn giao dịch TMĐT đang tăng trưởng mạnh. Cụ thể, mạng xã hội là kênh tiếp thị phổ biến nhất với tỷ lệ đánh giá đạt hiệu quả cao 45%, trong khi tỷ lệ này đối với bán hàng qua website là 32%, ứng dụng di động là 22%. TMĐT phát triển tạo điều kiện cho DN tiêu thụ sản phẩm, nhưng cũng là mảnh đất màu mỡ để nhiều đối tượng lợi dụng bán hàng giả, hàng kém chất lượng.
Tại Hội nghị chuyên đề hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính trong môi trường TMĐT và kinh tế số do Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT - Bộ Công Thương) vừa tổ chức, Phó Chánh văn phòng Tổng cục QLTT Nguyễn Kỳ Minh cho biết, vấn nạn hàng lậu, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ... mua bán công khai trên mạng xã hội như Facebook, Zalo, sàn giao dịch TMĐT đang là mối lo của lực lượng chức năng.
“Mặc dù các sàn TMĐT như Lazada.vn, Sendo.vn, Shopee.vn, Tiki.vn... đã tham gia ký kết với Bộ Công Thương cam kết “nói không với hàng giả trong TMĐT” nhưng vi phạm vẫn diễn ra phổ biến” - ông Minh nói.Nhằm lôi kéo người tiêu dùng, các đối tượng buôn bán hàng giả lập nhiều tài khoản Facebook không có địa chỉ, số điện thoại hoặc địa chỉ chung chung và chỉ nhận inbox khi khách hàng hỏi mua. Không chỉ có vậy, các đối tượng sử dụng hình ảnh hàng thật, hàng chính hãng để quảng cáo, chào bán với giá rẻ nhưng hàng bán ra là hàng giả mạo nhãn mác, xuất xứ.
Nói về những thủ đoạn lừa đảo người tiêu dùng, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam (VATAP) Nguyễn Đăng Sinh cho biết, những đối tượng bán hàng giả thường sử dụng hình thức livestream (phát trực tiếp) trên mạng xã hội để thu hút người mua hàng và lẩn tránh cơ quan chức năng, xóa bỏ dấu vết giao dịch, ẩn danh trên mạng internet, gây khó khăn cho việc xác minh thông tin. Sửa đổi quy định pháp luật theo kịp thực tếThực tế hoạt động ngăn chặn việc lợi dụng TMĐT để tiêu thụ hàng giả, hàng nhái cho thấy, quy định pháp luật quản lý TMĐT chưa theo kịp sự phát triển loại hình kinh doanh này. Phó Tổng Giám đốc Công ty Sen Đỏ (Sendo.vn) Lê Anh Huy cho rằng, Chính phủ đã ban hành Nghị định 52/2013/NĐ-CP đáp ứng yêu cầu về quản lý TMĐT tại thời điểm ban hành. Nhưng TMĐT thay đổi liên tục đặt ra nhiều vấn đề cần điều chỉnh.
Cụ thể, giao dịch, dịch vụ TMĐT không còn ở phạm vi một quốc gia mà đã xuyên biên giới, đa dạng về chủ thể tham gia. Mô hình TMĐT không chỉ giới hạn ở 2 mô hình phổ biến là website TMĐT, website cung cấp dịch vụ TMĐT như trước đây... “Điều đó cho thấy, cần nhanh chóng sửa đổi Nghị định 52/2013/NĐ-CP phù hợp thực tế” - ông Huy đề xuất.Nhằm khắc phục những bất cập này, Bộ Công Thương đang chuẩn bị trình Chính phủ Nghị định thay thế Nghị định số 52/2013/NĐ-CP theo hướng xử lý nghiêm những hành vi buôn bán hàng giả trên mạng. Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT Trần Hữu Linh cho biết, do tốc độ phát triển TMĐT rất nhanh trong những năm qua nên lần sửa đổi này sẽ không phân biệt giữa TMĐT với thương mại truyền thống, mà có sự bình đẳng giữa 2 loại hình kinh tế. Trước đây chưa quy định trách nhiệm của người quản lý sàn giao dịch TMĐT mà chủ yếu xoanh quanh người bán hàng, trong lần sửa đổi này sẽ quy định trách nhiệm của chủ thể quản lý sàn giao dịch TMĐT.
Đồng tình với ý kiến này, các chuyên gia kinh tế cho rằng, bên cạnh việc sửa đổi các quy định pháp luật phù hợp thực tế còn cần có cơ quan chuyên môn làm đầu mối điều phối cung cấp, chia sẻ cơ sở dữ liệu, thông tin phục vụ công tác đấu tranh hàng giả trên môi trường TMĐT.
