Lãnh đạo của Tổng cục Thống kê (Bộ KH&ĐT), đơn vị chủ trì chính đề án cho biết, khu vực kinh tế chưa quan sát gồm 5 khu vực. Kinh tế ngầm (khu vực kinh tế hợp pháp nhưng bị giấu giếm có chủ ý để tránh thuế, thủ tục hành chính và trách nhiệm xã hội); Kinh tế bất hợp pháp (khu vực bị luật pháp cấm hoặc hợp pháp nhưng chưa đăng ký); Kinh tế chưa chính thức; Kinh tế tự sản tự tiêu (hộ gia đình); Kinh tế bị bỏ sót (khu vực, hoạt động bị sót trong quá trình thu thập thống kê).
Ông Lâm cho biết, năm nay Tổng cục Thống kê sẽ lập danh mục tính toán, cùng các Bộ ngành rà soát các nội hàm ở từng khu vực, nội hàm nào do Bộ nào thực hiện, đề xuất kinh phí triển khai thực hiện, và chính thức đưa vào tính toán trong năm 2020. Trong số 5 thành tố này, Tổng cục Thống kê hiện đã thu thập và tính toán cho thành tố thứ 3, 4 và 5. Hai thành tố còn lại sẽ được nghiên cứu, tính toán trong năm 2020.
Theo ông Lâm, khu vực kinh tế chưa quan sát ngày càng đa dạng, phức tạp và tồn tại trong nhiều lĩnh vực. Ông Lâm thừa nhận việc tính toán không dễ dàng.
Ông Lâm cho biết, khó khăn nhất là thành tố thuộc kinh tế ngầm, bất hợp pháp và phi chính thức lộ diện, do đều là hoạt động "cố tình che giấu". Theo ông Lâm, hiện có một số hoạt động không được công nhận tại Việt Nam, dù mang lại thu nhập và theo thông lệ phải tính toán, thu thập dữ liệu. Ông dẫn chứng như mại dâm hay tham nhũng... sẽ không nằm trong diện thu thập thông tin tính toán trong quá trình triển khai đề án khu vực kinh tế chưa được quan sát.
Với hoạt động mại dâm, “như các nước trên thế giới, hoạt động mại dâm là hoạt động được coi rất là bình thường như Hà Lan hay Thái Lan, họ quản lý hoạt động đó và đưa vào tính toán. Tất cả các hoạt động mang lại thu nhập theo khái niệm sản xuất là phải thu thập thông tin thống kê. Như vậy, hiện nay với thuần phong mỹ tục, Việt Nam không thừa nhận hoạt động đó. Vì vậy, chúng tôi có thể sẽ xác định đó là hoạt động trong nhóm bất hợp pháp và “chưa chắc Việt Nam đưa vào để tính toán” Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Bích Lâm nói.
Còn tham nhũng không phải là hoạt động sản xuất nên cũng không nằm trong mục tiêu thu thập thông tin, tính toán của cơ quan thống kê lần này. “Tham nhũng chỉ được phát hiện sau khi điều tra vụ án”, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê nói.
"Chúng tôi không tham vọng có thể thống kê được hết các nội hàm của các khu vực trên. Song việc thực hiện đề án thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát sẽ tính toán đầy đủ khu vực kinh tế ngầm, kinh tế bất hợp pháp và 3 nhóm còn lại để xác định sát thực hơn quy mô nền kinh tế", Tổng cục trưởng Nguyễn Bích Lâm nói thêm.
Riêng với hoạt động kinh tế tự sản tự tiêu của các hộ gia đình đã được tính toán từ 10 năm trước, nhưng việc thu thập có thể chưa chính xác do người dân cung cấp không đầy đủ thông tin. Do đó lần này sẽ đánh giá lại chi tiết hơn.
Danh mục các thành tố hoạt động kinh tế cụ thể được đưa vào diện thu thập dữ liệu sẽ được cơ quan thống kê phối hợp với các bộ, ngành xây dựng trong năm 2019 và lộ trình tính cụ thể vào năm 2020. Sau tính toán, Tổng Cục Thống kê sẽ đưa ra những khuyến nghị chính sách phù hợp với Chính phủ để đưa khu vực kinh tế phi chính thức chuyển lên chính thức nhiều hơn, góp phần vào tính đầy đủ quy mô nền kinh tế.
