Hầu hết những vụ khiếu nại tố cáo kéo dài đều có một phần nguyên nhân từ việc tiếp công dân, tổ chức đối thoại ở cơ sở chưa được thực hiện đến nơi đến chốn, sau đó mới đến các nguyên nhân khác như một số chính sách pháp luật chưa phù hợp với thực tiễn, việc xử lý vi phạm trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại tố cáo chưa nghiêm, chưa kịp thời.
| Người dân xã Tân Lập (huyện Đồng Phú) đóng góp ý kiến về Dự án Khu đô thị - dịch vụ - công nghiệp Đồng Phú (Ảnh: Báo Bình Phước) |
Từ thực tế này, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng, vấn đề khiếu nại tố cáo kéo dài nguyên nhân chính là do chưa giải quyết triệt để ở cơ sở. Ở huyện không giải quyết được, đương nhiên sẽ dẫn lên tỉnh; lên tỉnh không được, nhiều đoàn sẽ kéo lên Trung ương và sẽ kéo dài dai dẳng. Ông Đỗ Bá Tỵ đề nghị cần làm rõ trách nhiệm của địa phương và cơ quan chức năng các cấp.
Đối thoại được xem là giải pháp hữu hiệu để giải quyết khiếu nại tố cáo ngay từ cơ sở. Khi người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại tố cáo tổ chức đối thoại với người khiếu nại sẽ tìm được tiếng nói chung, giúp cho việc giải quyết khiếu nại được hiệu quả, nhanh chóng, tránh tình trạng người khiếu nại khiếu nại tiếp.
Tuy vậy, việc đối thoại vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Bà Nguyễn Thanh Hải, Trưởng Ban Dân nguyện của Quốc hội, cho rằng, trách nhiệm tiếp công dân của người đứng đầu chính quyền cơ sở sẽ thực hiện tốt hơn khi gắn với thanh tra, xử lý trách nhiệm.
“Chất lượng của việc tiếp công dân là rất quan trọng vì nó ảnh hưởng tới việc giải quyết những bức xúc, những vấn đề mà người dân quan tâm. Việc tiếp công dân được tổ chức tốt, đối thoại tốt thì không bao giờ dẫn đến những điểm nóng hay sự việc đáng tiếc. Vì vậy, trong nhóm giải pháp, cần quan tâm tới việc tiếp công dân, thực hiện đúng theo quy định của pháp luật và tăng cường thanh tra, xử lý trách nhiệm công vụ trong những trường hợp không thực hiện đúng theo Luật tiếp công dân, đặc biệt ở cấp xã, huyện”, Trưởng Ban Dân nguyện đề nghị.
Quá trình giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo của cấp có thẩm quyền đôi khi lại dựa vào báo cáo sai thực tế của cấp dưới, báo cáo đó lại chính là kết quả của quá trình tiếp dân một cách hời hợt, qua loa, cho xong. Cách làm đó vô hình chung tiếp tục gây thêm bức xúc cho người dân và làm phát sinh thêm khiếu kiện khác.
Vì vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng-An ninh Võ Trọng Việt đề nghị, cần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tiếp công dân, đối thoại với dân.
Ông Võ Trọng Việt cho rằng, cán bộ tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo cần phải có kiến thức bởi bản thân ông đã từng chứng kiến những cán bộ không có kiến thức, nói đúng thành sai, đơn giản thành phức tạp nhưng nguy hiểm nhất là đùn đẩy và đổ lỗi. Cùng với đó, cần chấn chỉnh về trách nhiệm của đội ngũ cán bộ này, cần phải có văn hóa hơn, đạo đức nghề nghiệp tốt hơn. Nhiều người nói rằng, ai chưa từng làm dân thì hay làm dân để thấu hiểu cho dân. Suy nghĩ ấy cho thấy lòng tin của người dân giảm đi nhiều.
Cùng với trách nhiệm của cơ quan, người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại tố cáo trong việc tiếp dân, đối thoại với dân, theo ông Huỳnh Cao Nhất, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định, trách nhiệm của người đại biểu dân cử cũng có ý nghĩa quan trọng.
“Người đại biểu Quốc hội muốn làm tốt vai trò của mình với cử tri trước hết phải luôn luôn lắng nghe ý kiến của cử tri, mạnh dạn, dũng cảm phản ánh tâm tư, nguyện vọng của cử tri đến với các cơ quan Nhà nước, kể cả những vấn đề gai góc nhất. Điều đó hết sức quan trọng”, đại biểu Nhất phân tích.
Cùng chung quan điểm này, bà Đỗ Thị Lan, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ninh, bày tỏ: “Tôi rất quan tâm đến nhiệm vụ theo dõi việc giải quyết kiến nghị của cử tri và qua đó thấy được kiến nghị nào giải quyết được đến đâu, đã giải quyết xong hay chưa xong để tiếp tục có sự đôn đốc và theo dõi. Có những kiến nghị mà các bộ ngành tiếp nhận nhưng liên quan đến việc phối hợp với các ngành khác để giải quyết vấn đề và phải trình Chính phủ quyết định việc giải quyết các kiến nghị đó. Những loại kiến nghị đó chúng tôi thấy còn chậm được giải quyết. Vì vậy, cần có cơ chế để Chính phủ với Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các bộ, ngành phối hợp giải quyết để đạt được kết quả tốt hơn”.
Thực tế cũng cho thấy, do không theo dõi được các vụ việc cụ thể, nhiều người gửi đơn khiếu nại đến nhiều ban, ngành, cơ quan khiến văn bản chỉ đạo đi lòng vòng và không thống nhất. Có trường hợp địa phương đã xử lý nhưng vẫn nhận được văn bản của Trung ương gửi về đề nghị xem xét vụ việc.
Đại biểu Tôn Ngọc Hạnh, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Phước, đề xuất nên có phần mềm để theo dõi quá trình giải quyết khiếu nại tố cáo để có sự liên thông thông tin giữa chính quyền cơ sở và các bộ, ngành cơ quan Trung ương.
“Giải pháp áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý đơn thư khiếu nại tố cáo sẽ tránh được việc đơn thư chuyển lòng vòng từ cơ quan này qua cơ quan khác với cùng một nội dung, kiểm soát được nội dung đơn thư đã được trả lời đến mức độ nào, giải quyết đến đâu. Có phần mềm tích hợp sẽ giúp kiểm soát được quá trình xử lý đơn thư, trung ương đã trả lời thế nào, địa phương trả lời ra sao, mức độ trả lời đến đâu, sẽ không dẫn đến sự chồng chéo, lặp lại”, đại biểu Tôn Ngọc Hạnh nêu cụ thể.
Đại biểu Trần Văn Mão, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An, cũng nhận định, quá trình tiếp dân và xử lý đơn thư khiếu nại tố cáo vẫn còn bộc lộ những điểm hạn chế, đó là nhiều vụ việc chưa phân định rõ trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền để có thể giải quyết vụ việc ngay từ khi mới phát sinh.
“Để giảm bớt các vụ việc phức tạp, kéo dài, đông người, tránh tạo ra điểm nóng, theo tôi trước hết phải đưa vào trong quy chế phối hợp đó là thể hiện trách nhiệm của các ngành, cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền, phân định rõ trách nhiệm đó, thẩm quyền của mình theo quy định của pháp luật giải quyết đến đâu và tập trung tăng cường đối thoại, giải thích, hướng dẫn, tuyên truyền cho các đối tượng khiếu nại tố cáo, đặc biệt trong các vụ việc đông người, để trên cơ sở đó phối hợp giải quyết dứt điểm vụ việc”, đại biểu Mão nói.
Cùng với việc chính quyền cơ sở cần gần dân hơn, tăng cường đối thoại với dân, để giải tỏa những khúc mắc ngay từ khi mới phát sinh, mối quan hệ giữa chính quyền cơ sở với các bộ ngành trong giải quyết khiếu nại tố cáo cần chặt chẽ hơn bằng việc phát huy ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác này.
