Đã cải cách nhưng vẫn "đội sổ"

Ngay sau khi bảng xếp hạng này được công bố, Tổng cục Thuế và một số chuyên gia đã có phản biện để giải thích cho sự tụt hạng này. Cụ thể, lý do lớn nhất của kết quả này là sự thay đổi chính sách trong khâu hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT) để giảm thiểu gian lận của cơ quan thuế Việt Nam. Theo một các chuyên gia, đó là sự cân bằng giữa yếu tố về quản lý chính sách và thủ tục. Ngoài ra, cũng có một số phản biện cho rằng, DN được WB đánh giá là DN nhỏ không có hoạt động đầu tư, xuất khẩu trong năm khảo sát. Trước kia, tại Việt Nam, đây là những DN có thể được hoàn thuế GTGT nhưng hiện tại, các đơn vị này không thuộc diện được hoàn thuế. Bởi vậy, điểm số phần hoàn thuế GTGT bị đánh về điểm 0. Trên một số phương tiện truyền thông, Tổng cục Thuế cũng cho biết đã gửi công văn tới WB giải thích về vấn đề này và đang chờ phản hồi từ WB.

Dù có những giải thích, phản hồi về việc tụt hạng, tuy nhiên các chỉ số mà Báo cáo của WB đưa ra đã cho thấy, việc thực hiện các thủ tục thuế vẫn chiếm rất nhiều thời gian của DN. Một số chỉ số cơ bản đứng yên hoặc cải thiện không đáng kể so với năm trước. So với các nước trong khu vực hay thế giới thì các chỉ số này còn cách biệt ở một mức xa.

Theo Doing Business 2019, thời gian nộp thuế của Việt Nam là 498 giờ, trong đó, 351 giờ nộp thuế và 147 giờ nộp bảo hiểm xã hội. Chỉ số này vẫn “giậm chân tại chỗ” so với năm trước. Trong số 351 giờ nộp thuế, có 334 giờ là thời gian dành cho việc tính toán số liệu và chuẩn bị tờ khai. Như vậy, thời gian tính toán số liệu và chuẩn bị tờ khai của DN chiếm tới hơn 95% số giờ nộp thuế.

Có thể thấy, các thủ tục hành chính của khâu chuẩn bị tiếp tục là nỗi khổ của DN. Một trong những nguyên nhân của sự “mất thời gian” này được lý giải là do các DN được WB lựa chọn là DN nhỏ, còn nhiều hạn chế trong ứng dụng CNTT nên khâu chuẩn bị thủ tục thuế còn chậm. Tuy nhiên, nhìn ra nhiều nước trên thế giới, chính sách kế toán, thuế cho DN đang ngày càng đơn giản để hỗ trợ khối DN nhỏ và vừa.

Vì thế, thay vì giải thích, Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính nên có những chính sách thuế, chế độ kế toán đơn giản phù hợp hơn với đối tượng này, đồng thời tiếp tục có các biện pháp để cắt giảm các thủ tục trong chuẩn bị số liệu, tờ khai, giảm thời gian và chi phí cho DN, đặc biệt là DN nhỏ và vừa.