Ông có suy nghĩ gì khi năm nào cũng xảy ra tình trạng lạm thu?
Tôi tin tất cả những người làm trong ngành giáo dục không ai muốn trực tiếp đi thu tiền, huy động đóng góp tiền của cha mẹ học sinh. Họ chỉ mong toàn tâm toàn ý tập trung cho chuyên môn.
Tuy nhiên, do đầu tư ngân sách hạn hẹp nên chúng ta có chủ trương XHH huy động các nguồn lực cho đầu tư. Nhưng, ranh giới XHH cho đầu tư và lạm thu rất mong manh nên nếu không cẩn thận, chúng ta có thể bị lạm dụng hoặc làm một việc XHH lại thành lạm thu khiến xã hội lên án.
Xin ông chỉ ra những trường hợp nào thì xảy ra lạm thu và xử lý ra sao?
Có thể xảy ra 3 trường hợp thu sai. Một là, đúng nghĩa lạm thu, tức là thu những khoản không được phép, không có trong quy định dù có thể mục đích là tốt. Ví dụ, khi một lớp học không có điều hòa, nhà trường đứng ra cùng phụ huynh phân bổ cho mỗi học sinh phải đóng 1 khoản tiền nhất định để lắp thì đó là thu sai. Nếu thu sai như thế, người đứng đầu sẽ bị xử lý hành chính, đồng thời phải trả lại tiền cho cha mẹ học sinh.
Trường hợp khác, thu có thể đúng theo quy định nhưng việc sử dụng đồng tiền ấy không công khai minh bạch, đó là sai phạm về mặt tài chính cần phải xử lý. Nếu trầm trọng hơn là dùng tiền đó vào mục đích tư lợi cá nhân thì phải xử lý nặng hơn.
Cha mẹ học sinh phải giám sát các khoản thu
Có ý kiến đề xuất cần ban hành cơ chế quản lý minh bạch dân chủ đối với kinh phí vận động XHH theo Luật Ngân sách, phải đưa về chủ tịch UBND phường, xã, thị trấn để quản lý điều hành. Ông có quan điểm gì về việc này?
XHH là đóng góp rất lớn cho cải thiện chất lượng giáo dục, tuy nhiên vẫn còn tình trạng lạm thu. Cơ quan chính quyền ở điạ phương phải kiểm soát, ngăn chặn kịp thời. Để tránh tình trạng hội cha mẹ học sinh trở thành vỏ bọc, tiếp tay cho nhà trường làm sai việc đó, Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư 16 nêu rõ: Hội cha mẹ học sinh phải tham gia giám sát nhà trường trong việc huy động XHH.
Trong dự thảo Luật Giáo dục cũng nói về hội cha mẹ học sinh phải giám sát chứ không phải tiếp tay cho nhà trường làm việc sai. Trong luật về ngân sách đã quy định việc sử dụng tiền được đóng góp XHH đó. Mặc dù đây là tiền của các nhà hảo tâm đóng góp để làm XHH nhưng vẫn phải minh bạch mọi khoản. Nếu chúng ta thực hiện tốt và phát huy vai trò giám sát của chính quyền địa phương, của cha mẹ học sinh, tôi tin sẽ khắc phục được những hạn chế trên.
| Hiệu trưởng trường Tiểu học xã Sơn Đồng Nguyễn Kim Oanh đối thoại với phụ huynh học sinh chiều 4/9. Ảnh Trần Thụ |
Rõ ràng với nguồn ngân sách nhà nước hạn chế và nhu cầu cao của người dân, cùng với những đòi hỏi của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đầu tư cho giáo dục cần nhiều hơn thế. Con em chúng ta cần học ở những phòng học có chất lượng tốt, khang trang, có điều hòa, máy chiếu, đài catxet, phòng thí nghiệm, thư viện. Bếp ăn bán trú cũng phải hiện đại, khoa học đảm bảo vệ sinh và chất lượng thực phẩm. Tất nhiên, những yêu cầu này, ngân sách nhà nước không thể đáp ứng được hết. Luật Giáo dục quy định, nhà nước sẽ lo các phần đảm bảo giáo dục cơ bảo và đào tạo tinh hoa, còn dịch vụ giáo dục chất lượng cao cần huy động sức mạnh từ xã hội.
Thực tế cho thấy, trong chi tiêu ngân sách gia đình, phần chi tiêu cho giáo dục vẫn chiếm phần lớn nhất. Phụ huynh Việt Nam - nhất là những người có kinh tế không tiếc tiền đầu tư để con mình có điều kiện, môi trường học tập tốt nhất, thậm chí không thua kém các nước phát triển hơn….Vấn đề chỉ nằm ở chỗ chính sách quản lý nhà nước sẽ cân đối, điều hòa như thế nào để những đóng góp, tài trợ thực sự xuất phát từ sự tự nguyện của những người có điều kiện, từ mục đích tốt đẹp vì giáo dục. Và các khoản đầu tư được chi cho hoạt động giáo dục một cách công khai minh bạch, hiệu quả.
Do đó, khi người học có khả năng và có nhu cầu, việc thực hiện XHH để nâng cao chất lượng là điều tất yếu. Tuy nhiên, ta cũng biết giữa XHH và lạm thu là ranh giới mong manh khó phân biệt. Vì thế XHH cần đảm bảo 3 yêu cầu: Đúng quy định, công khai, minh bạch. Nếu làm tốt 3 điều này thì sẽ không còn câu chuyện lạm thu.
Xin cảm ơn ông!
