Theo dữ liệu của Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), có tổng cộng 13 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ với trị giá 13.940 tỷ đồng trong tháng 4/2024. Đồng thời, các DN đã mua lại 12.001 tỷ đồng trái phiếu trước hạn, giảm 19% so với cùng kỳ năm 2023.
Lũy kế từ đầu năm đến nay, có 31 đợt phát hành riêng lẻ với trị giá 29.050 tỷ đồng và 6 đợt phát hành ra công chúng với trị giá 8.878 tỷ đồng. Trong số các đợt phát hành riêng lẻ, các trái phiếu đã được xếp hạng tín nhiệm chiếm 7,5% giá trị.
Trong thời gian qua, thị trường TPDN đã trở thành kênh huy động vốn hiệu quả trong trung và dài hạn đối với DN, giúp các DN đảm bảo hài hòa nguồn vốn, giảm sự phụ thuộc vốn quá lớn vào kênh tín dụng ngân hàng.
Tại hội thảo "Phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp tới 2030: Góc nhìn từ xếp hạng tín nhiệm", vừa được tổ chức, theo Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội, Hoàng Văn Cường, trái phiếu là kênh huy động vốn dài hạn cho DN nhưng hiện nay với mục tiêu đặt ra đến năm 2025 dư nợ TPDN đạt tối thiểu khoảng 20% GDP là khó. Đến năm 2030, mục tiêu dư nợ TPDN đạt được 25% cũng rất khó.
Sau khủng hoảng thị trường trái phiếu đang đi ngang, tăng trưởng chưa rõ, quy mô thị trường nhỏ. Cụ thể, thị trường trái phiếu so với GDP khoảng 11% nhưng so tổng vốn huy động thì quy mô trái phiếu còn nhỏ hơn nữa. Vốn trái phiếu khoảng 8% so với tín dụng, các DN hiện nay chưa tiếp cận đúng nghĩa thị trường vốn mà vẫn thông qua ngân hàng huy động vốn ngắn hạn.
Đối với Việt Nam, TPDN còn có vai trò quan trọng hơn nữa, các DN đang bước vào giai đoạn phục hồi sản xuất, trước không có đơn hàng giờ đã có đơn hàng, nhiều DN muốn mở rộng sản xuất kinh doanh nhưng khó tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng dù đang rẻ. Tín dụng khó thì phải trông chờ vào trái phiếu. Muốn phát hành trái phiếu thì phải có độ tin tưởng để khách hàng yên tâm.
Tổng giám đốc Công ty cổ phần Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (VIS Rating), Trần Lê Minh cũng cho biết, nhìn vào mục tiêu năm 2030, quy mô TPDN đạt mức 25% GDP, theo ông Minh là một thách thức. Có ba điều kiện cần để giúp thị trường TPDN Việt Nam phát triển đạt mục tiêu đề ra, cụ thể:
Thứ nhất là minh bạch thông tin, bởi nếu không minh bạch thị trường sẽ không thể và không bao giờ phát triển được. Theo đó, phải có thông tin mức độ rủi ro trái phiếu bán trên thị trường, gồm: mức độ rủi ro của tổ chức phát hành, khả năng trả nợ, và phải có thông tin đầy đủ về rủi ro của tổ chức phát hành được một bên độc lập cung cấp.
Thứ hai, tham chiếu đơn giản phổ biến để nhà đầu tư dựa vào đó để biết trái phiếu đang được giao dịch mức giá thế nào, hay còn gọi là đường cong lãi suất TPDN. Điều này giúp các nhà đầu tư tránh tình trạng dò dẫm, không biết giá nào đúng để đặt lệnh giao dịch.
Thứ ba, thay đổi cơ cấu nhà đầu tư. Nhà đầu tư cá nhân trên thị trường Việt Nam đang đóng tỷ lệ sở hữu TPDN cao, theo thống kê của VIS Rating cuối năm ngoái nhà đầu tư đang sở hữu 33% tổng giá trị TPDN đang lưu hành. Ngược lại với các thị trường khác muốn phát triển trái TPDN thông qua việc phát hành kỳ hạn dài được nắm giữ bởi các nhà đầu tư là tổ chức.
“Nếu làm được hai điều kiện đầu tiên, điều kiện cuối cùng sẽ tự đến. Hiện tại, chúng ta đang làm rất tốt tiền đề và đặt bước đầu tiên để thực hiện hai điều kiện đầu” - Tổng Giám đốc VIS Rating nhấn mạnh.
