Dọc theo dòng Nhuệ Giang, bất cứ ai vào làng Cựu đều như lạc vào một ngôi làng nào lạ lẫm lắm. Bởi ở đây, người ta khó tìm được những ngôi nhà hiện đại hay cấp bốn thời bao cấp. Những “tổ ấm” ở thôn Cựu cứ nửa ta nửa Tây, nửa tráng lệ hào hoa, nửa bình dân quê mùa. Hai tòa nhà ở hai bên nối với nhau bằng cầu bê tông uốn lượn vô cùng độc đáo. Đi từ đầu đến cuối làng, mỗi con ngõ nhỏ sâu hun hút là mỗi bí mật của kiến trúc. Ngõ nhỏ nhưng không hề bí bách nhờ những ô văng cửa sổ che đi cái nắng.
Độc đáo nhất phải kể đến Cổng làng Cựu - nhân chứng lịch sử về sự bề thế của làng. Đây cũng là công trình được các nhà nghiên cứu đánh giá là cổng làng đẹp nhất Việt Nam. Cổng được quét ve vàng từ xưa, nay đã bạc màu, có chỗ loang đen theo mảng. Cổng làng Cựu cổ mà không hẳn cổ, hiện đại mà không hẳn hiện đại, bởi được xây theo lối “quyển thư”, nhìn từ xa giống như một cuốn sách khổng lồ đầy tri thức. Nó giống như một cổng trường thành không phải để ngăn mà để hút mọi người vào bên trong. Cổng làng Cựu xây kiểu tam quan nhà chùa nhưng vít 2 cửa cạnh tạo một cửa giữa rộng rãi mái vòm. Phía trên đôi kỳ lân cùng hai con chó giữ cổng. Phía mặt trong cổng có nậm rượu, nụ hoa điểm xuyết rất lạ cùng những hàng chữ Nho mực đen đã nhạt màu. Sở dĩ làng Cựu có cổng và những ngôi nhà biệt thự đặc biệt như ngày nay là vì hơn 100 năm trước, một nửa làng bị cháy thành tro. Người dân đói khổ bỏ làng lên Hà Nội làm thuê rồi phát đạt với nghề may áo com-lê và váy đầm cho Tây. Có tiền, họ mời thợ về xây cổng làng và những ngôi biệt thự tinh tế.Hiện, cả làng Cựu còn 37 ngôi biệt thự cổ với nét kiến trúc kết hợp Đông – Tây. Những biệt thự cũ thêm đẹp với màu thời gian kết hợp bởi mảng tường rào rêu xanh, những ngõ lát đá xanh vuông vức… “Làng biệt thự” nhiều lần đứng trước “lỗi rẽ” nhưng kỳ lạ thay, tất cả vẫn giữ được hầu như nguyên vẹn giá trị. Đến với làng Cựu, chắc chắn du khách sẽ được tìm hiểu nhiều điều về con người Việt cổ đồng bằng Bắc Bộ.
