KTĐT - Cô sinh viên năm cuối Alyssa Ravasio từ bỏ vĩnh viễn MySpace đúng vào ngày cô lập một tài khoản Facebook. Cô cũng không còn quan tâm đến Twitter nữa. Nhưng vì đâu mà Facebook nghĩ sẽ khiến cô trung thành sử dụng?
Ravasio, 21 tuổi, một sinh viên am hiểu công nghệ, thực hiện đề tài tốt nghiệp đại học xung quanh sực tác động của Internet lên xã hội và truyền thông. Cô từng cảm thấy khó chịu với những gì Facebook tác động tới cuộc sống riêng tư của cô.
Nhưng giờ đây, cô thừa nhận, Facebook đang "giữ chân" cô bởi một khái niệm gọi là "technological lock-in" (tạm dịch là “bất biến công nghệ”). Nói cách khác, trang web này đã trở thành một phần trong cuộc sống của cô.
“Tôi nghĩ Facebook là sản phẩm Internet có giá trị nhất, hơn cả Google, bởi mọi người đang tự định hình bản thân trong môi trường trực tuyến thông qua kết nối Facebook”, Ravasio nói.
“Trên đó là tên thực và những người bạn thực của bạn”, cô nói. “Tôi ủng hộ ý kiến cho rằng Facebook sẽ là “một điện thoại di động” mới. Bạn cần nó để giữ sự giao thiệp như một nhu cầu tất yếu của đời sống xã hội hiện đại”.
“Bất biến công nghệ” là một quan điểm cho rằng cho rằng khi số người chọn sử dụng một công nghệ nào đó càng nhiều, thì họ càng không muốn chuyển đổi. Đó chính là lý do vì sao bàn phím QWERTY, di sản của máy đánh chữ từ thập niên 1870, vẫn tồn tại như một tiêu chuẩn cho dù con người đã phát triển được nhiều dạng bàn phím khác hợp lý hơn.
Và Facebook, mạng xã hội hiện có hơn 100 triệu người sử dụng ở Mỹ và hơn 350 triệu người sử dụng trên toàn thế giới, gần như đã đạt được cái gọi là điểm “bất biến công nghệ” đó. Nhận định này được đưa ra bởi hãng nghiên cứu uy tín ComScore.
Trong tháng 12 năm 2009, theo số liệu của ComScore, Facebook ghi nhận được gần 112 triệu người truy cập ở Mỹ, so với 57 triệu của MySpace và 20 triệu của Twitter.
Người sử dụng cũng “đốt” nhiều thời gian cho Facebook hơn, với trung bình 246,9 phút/người trong tháng 12/2009, so với 112,7 phút của MySpace và 24,4 phút của Twitter.
“Facebook tự cung cấp nhiên liệu cho chính nó”, Andrew Lipsman, giám đốc Comscore, nói. “Khi càng có nhiều người đến với mạng xã hội này, họ sẽ càng kết nối với nhiều người hơn và như vậy, họ sẽ mất mát nhiều hơn khi dời bỏ nó”.
“Khi nó đạt ngưỡng tới hạn nó sẽ trở nên rất mạnh mẽ”, ông nói. “Bạn sẽ khó có thể từ bỏ. Và tôi tin Facebook sẽ đạt tới ngưỡng đó”.
Những người hoài nghi lại chỉ ra rằng, điều tương tự đã không đến với MySpace, khi mà chỉ mới ít năm trước đây thôi, mạng xã hội này đã phổ biến tới mức có những thanh niên Mỹ gần như bị cô lập khi không có tài khoản.
Nhưng những người nghiên cứu xu hướng web cho rằng MySpace, ngay cả khi còn nổi đình nổi đám, cũng chưa bao giờ đạt đến tầm thống trị thế giới như Facebook – mạng xã hội do sinh viên Mark Zuckerberg thành lập tại phòng ký túc xá năm 2004.
Facebook ban đầu giới hạn trong các thành viên trường Harvard, sau đó là các trường đại học, rồi trở nên hấp dẫn đối với giới trẻ. Và trong một lần Facebook mở đăng ký cho mọi đối tượng năm 2006, nó như bị “ngập lụt” trong làn sóng thành viên trong độ tuổi từ 25 đến 45.
Giáo sư chuyên nghiên cứu về truyền thông Tim Groeling cho rằng, vì có thể đăng ký dùng Facebook mà không phải từ bỏ MySpace, nhiều người trẻ tuổi đã duy trì tài khoản ở cả hai nơi cho đến khi dần dần bị hút về Facebook.
“MySpace đã không tập trung vào yếu tố mạng xã hội – thứ khiến mọi người muốn gia nhập. Nó không phải là một cỗ máy gắn kết xã hội chặt chẽ, trong khi Facebook làm tốt điều này”, ông nói.
“Facebook cần một số lượng thành viên nhất định để đạt ngưỡng “bất biến”, khiến người sử dụng khó có thể từ bỏ nó”, giáo sư Groeling nói. “Điều này hoàn toàn có thể xảy ra, nhưng Facebook phải vượt qua được giới hạn chấp nhận phiền toái của người sử dụng. Đó là cuộc chơi được - mất của họ tại thời điểm này”.
Ravasio cho rằng, bỏ qua tác động của “bất biến công nghệ”, Facebook có thể sẽ mất cô nếu họ vẫn giữ những phiền toái như đã từng có. Cô sinh viên này ám chỉ đến lần Facebook đột ngột thay đổi chế độ bảo vệ mặc định khiến cho ảnh của các thành viên bị công khai.
