Hội thảo có sự tham dự có nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị; đại diện các cơ quan chuyên môn, nhiều chuyên gia, họa sĩ, kiến trúc sư...
Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch UBND quận Tây Hồ Nguyễn Đình Khuyến cho biết, những năm qua, UBND quận Tây Hồ đã có nhiều cố gắng trong việc bảo quản bức phù điêu, chỉnh trang hệ thống hạ tầng xung quanh khu lưu niệm tại đường Thanh Niên, phường Yên Phụ. Tuy nhiên, trải qua thời gian, bức phù điêu “bắt sống phi công Mỹ John McCain” có dấu hiệu bị xuống cấp.
“Với tinh thần cầu thị, chúng tôi mong nhận được những ý kiến để có thể triển khai việc chỉnh trang, tu bổ bức phù điêu, tăng cường công tác tuyên truyền, phát huy giá trị, nâng cao nhận thức của Nhân dân về chiến công hiển hách của quân và dân ta trong bảo vệ Tổ quốc; đồng thời tôn vinh tinh thần yêu chuộng hòa bình, lòng bác ái của Nhân dân Việt Nam, hướng tới xây dựng tương lai hòa bình, ổn định, phát triển cho Việt Nam và tất cả các quốc gia trên thế giới” - ông Nguyễn Đình Khuyến nhấn mạnh.
Tại hội thảo, các đại biểu đã làm rõ hơn sự kiện quân và dân Thủ đô Hà Nội bắt sống phi công John McCain, thiếu tá không quân thuộc lực lượng Hải quân Hoa Kỳ đã lái máy bay A4 bị bắn rơi tại khu vực Nhà máy điện Yên Phụ; những giải pháp tu bổ, chỉnh trang phần phù điêu liên quan đến mỹ thuật, bảo tồn, chất liệu; giải pháp vận hành, duy tu, bảo dưỡng.
Trong đó, các ý kiến đều cho rằng, việc tu bổ, tôn tạo di tích bức phù điêu là cần thiết, tuy nhiên việc tu bổ cần làm sao để phát huy giá trị địa điểm lưu niệm, sự kiện, thu hút du khách trong và ngoài quận tham quan, tìm hiểu...
Cụ thể, kiến trúc sư Trường Thành cho rằng, việc tu bổ, tôn tạo bức phù điêu cần được nghiên cứu, xem xét để có thể điều chỉnh về hình thức thẩm mỹ, chất liệu, góp phần khẳng định chứng tích lịch sử, thể hiện sự ghi nhận của Nhân dân Thủ đô với người bạn quý nguyên là cựu thù.
Đề cập đến ý nghĩa của bức phù điêu, nguyên Bí thư Thành ủy Phạm Quang Nghị nhấn mạnh, đây là bức phù điêu lưu chiến công của quân và dân Thủ đô Hà Nội; việc tôn tạo, tu bổ bức phù điêu là để quản lý và giữ gìn, phát huy giá trị địa điểm lưu niệm, sự kiện; đáp ứng yêu cầu về lịch sử, ý nghĩa chính trị, ngoại giao.
Đồng chí Phạm Quang Nghị góp ý nên tu bổ, tôn tạo bằng chất liệu đá bền vững lâu dài. Quy mô phù điêu có thể lớn hơn, tối đa 1,5 lần bức hiện tại, đặt trên bệ đá cao hơn. Nội dung của phù điêu cơ bản nên giữ nguyên mẫu cũ, có thể chỉnh sửa đôi chút về câu chữ trên tấm phù điêu cho hợp lý. Điêu khắc trên đá nên làm mộc, chữ khắc chân phương, dễ đọc; có thể xê dịch đôi chút vị trí đặt phù điêu…
Kết thúc hội thảo, lãnh đạo quận Tây Hồ cho biết đã lĩnh hội đầy đủ những ý kiến của các cơ quan chuyên môn, các chuyên gia, họa sĩ, kiến trúc sư...; Đồng thời nhấn mạnh, các ý kiến sẽ là căn cứ để sớm thực hiện việc chỉnh trang, tu bổ, tôn tạo bức phù điêu đúng quy định của Luật Di sản văn hóa, quy định về hoạt động mỹ thuật, góp phần phát huy giá trị địa điểm lưu niệm sự kiện, xứng tầm công trình kỷ niệm cho quan hệ ngoại giao Việt – Mỹ.
Còn nhớ, trong bối cảnh Mỹ tiến hành chiến tranh bằng không quân và hải quân phá hoại miền Bắc. Từ tháng 5 đến tháng 10/1967, không lực Hoa Kỳ đã tổ chức 5 đợt tấn công vào Nhà máy điện Yên Phụ nhằm cắt nguồn cấp điện cho Hà Nội và các tỉnh lân cận. Hàng chục máy bay cùng binh sĩ người Mỹ, trong đó có John McCain đã tấn công vào nhà máy, song đã bị bộ đội Việt Nam bắn rơi và bắt sống.
Để ghi nhớ sự kiện này, tại hè đường Thanh Niên, giữa Hồ Tây và Hồ Trúc Bạch (phường Yên Phụ, quận Tây Hồ), bức phù điêu “bắt sống phi công Mỹ John McCain" được xây dựng năm 1967. Phi công này sau chiến tranh là Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain, người có công trong việc bình thường hóa và thúc đẩy quan hệ song phương quan hệ hữu nghị Việt - Mỹ.
