Học viện Báo chí và Tuyên truyền, tiền thân là Trường Tuyên giáo Trung ương, được thành lập ngày 16/1/1962 theo Nghị quyết số 36/NQ-TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng trên cơ sở hợp nhất 3 trường: Trường Tuyên giáo, Trường Nguyễn Ái Quốc phân hiệu II và Trường Đại học Nhân dân.
Với những cống hiến bền bỉ trong 60 năm xây dựng và phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền tự hào là đơn vị đào tạo, nghiên cứu khoa học có chất lượng và uy tín cao.
Thừa ủy quyền Chủ tịch nước, Ủy viên T.Ư Đảng, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân trao Huân chương Độc lập hạng Ba cho Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, đánh giá trải qua các thời kỳ phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã thực hiện xuất sắc trọng trách của mình.
PGS.TS Phạm Minh Sơn - Phó Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho biết: “Học viện Báo chí và Tuyên truyền là một trong những cơ sở đào tạo có uy tín trong hệ thống các trường Đảng, đồng thời là một trường đại học trọng điểm trong hệ thống giáo dục quốc dân. Từ chỗ chỉ có 2 khoa khi mới thành lập, đến nay Học viện có 18 khoa, đào tạo 32 chuyên ngành (trong đó có 1 chuyên ngành liên kết quốc tế; 3 chuyên ngành chất lượng cao); 19 chuyên ngành đào tạo cao học; 4 ngành đào tạo tiến sĩ. Trong đó có những ngành, chuyên ngành đào tạo đầu tiên hoặc duy nhất ở Việt Nam như: Công tác tư tưởng, Phát thanh - Tuyền hình, Quan hệ công chúng, Quảng cáo, Thông tin đối ngoại...
Quy mô đào tạo mỗi năm hơn 2.000 sinh viên Đại học chính quy tập trung, gần 2.000 sinh viên đại học vừa làm, vừa học cho các ban, ngành, đoàn thể ở Trung ương và các địa phương; hơn 500 học viên cao học và hơn 50 tiến sĩ mỗi năm. Ngoài ra, Học viện còn bồi dưỡng hàng trăm cán bộ tuyên giáo, cán bộ, phóng viên, biên tập viên cho các cơ quan báo chí, xuất bản, ngoại ngữ, tin học và nghiệp vụ sư phạm cho các đối tượng cán bộ.
Năm 2016, với thế mạnh của mình, Học viện được Bộ GDĐT cho phép triển khai chương trình quốc tế ngành Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Truyền thông với Đại học Middlesex của Vương Quốc Anh và các chương trình đào tạo chất lượng cao cho các chuyên ngành: Quản trị truyền thông, Kinh tế và Quản lý, Quan hệ quốc tế và truyền thông toàn cầu, nhằm cung cấp cho xã hội nguồn cán bộ có chất lượng cao. Như vậy Học viện Báo chí và Tuyên truyền là cơ sở đào tạo đầu tiên trong hệ thống các trường Đảng tiên phong liên kết đào tạo quốc tế.
Học viện cũng là 1 trong 5 trường trong cả nước được Bộ GDĐT lựa chọn xây dựng thí điểm mô hình "Đơn vị học tập".
Hiện nay, Học viện có hệ thống giảng đường về cơ bản đạt chuẩn quốc gia, hầu hết các lớp học được trang bị máy tính và máy chiếu đa năng, đủ sức chứa 190 lượt lớp/ngày. Các phòng thực hành nghiệp vụ: Studio phát thanh, truyền hình, ảnh, phòng sản xuất chương trình, biên tập xuất bản, diễn giảng, phòng LAB học ngoại ngữ, phòng tin học, phòng học trực tuyến phục vụ thực hành nghiệp vụ cho sinh viên. Thư viện đang được hiện đại hóa, có nhiều phòng đọc tự chọn, chủng loại sách in, sách điện tử đa dạng, phong phú, được kết nối với các thư viện trong nước và quốc tế, cơ bản đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, học tập của giảng viên và sinh viên.
Học viện Báo chí và Tuyên truyền được xã hội đánh giá là một trong số những trường đại học có uy tín hàng đầu ở Việt Nam về chất lượng tuyển sinh, về môi trường năng động, sáng tạo vượt trội, về phong cách hiện đại, về chất lượng đào tạo được xã hội đánh giá cao".
Nói về mục tiêu phát triển của nhà trường, PGS.TS Phạm Minh Sơn cho hay: "Đến năm 2030, mục tiêu của Học viện Báo chí và Tuyên truyền trở thành trường đại học trọng điểm quốc gia đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực lý luận chính trị, tư tưởng - văn hoá, báo chí, tuyên truyền và truyền thông tại Việt Nam; trung tâm nghiên cứu có tầm ảnh hưởng về lý luận chính trị, tuyên truyền, báo chí và truyền thông tại Đông Nam Á và châu Á. Phấn đấu đến năm 2045 trở thành trường đại học hàng đầu tại châu Á.
Trước đó, Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất (năm 1982), Huân chương Độc lập hạng Nhì (năm 1992), Huân chương Độc lập hạng Nhất (năm 2001), Huân chương Hồ Chí Minh (năm 2007), Huân chương Độc lập hạng Ba (năm 2021) và nhiều phần thưởng cao quý khác.