| Tổng thống Mỹ Joe Biden (giữa), tiếp Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador tại Nhà Trắng, ngày 18/11. Ảnh: Reuters |
Với mong muốn khôi phục vai trò ngoại giao của Mỹ trên thế giới, Tổng thống Joe Biden đã nhanh chóng "tái hợp" với những người đồng cấp Mexico và Canada, sau 5 năm gián đoạn của Hội nghị Thượng đỉnh Bắc Mỹ.
"Tầm nhìn của chúng tôi về tương lai ở Bắc Mỹ dựa trên những thế mạnh chung của ba nền dân chủ sôi động, các thị trường và nền kinh tế năng động với mong muốn hợp tác cùng nhau", ông Biden nói khi bắt đầu buổi thảo luận vào chiều 18/11 (giờ Mỹ).
Tuy nhiên, Hội nghị Thượng đỉnh đã diễn ra vào thời điểm căng thẳng, đặt ra dấu hỏi lớn về khả năng các thỏa thuận có thể đạt được.
Các chủ đề chính trong chương trình nghị sự được cho sẽ bao gồm kinh tế và khả năng cạnh tranh, an ninh (buôn lậu ma túy và vũ khí đến Mexico qua biên giới Mỹ), đại dịch Covid-19, di cư và biến đổi khí hậu.
Trong đó, di cư và biến đổi khí hậu có thể sẽ là các vấn đề gây tranh cãi nhất, khi kết quả có thể xảy ra của cuộc họp sẽ nghiêng về mong muốn chính trị cá nhân của cả 3 nhà lãnh đạo.
Tổng thống Biden đang chịu áp lực gia tăng từ nội bộ, bởi cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa, về việc ngăn chặn làn sóng di cư ở biên giới phía Nam với Mexico. Đây là một trong những cuộc khủng hoảng chính trị lớn trong năm đầu tiên của ông ở Nhà Trắng.
Ngoài ra, Washington và Otttawa đều đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về những tác động tiêu cực mà cuộc cải cách năng lượng của Tổng thống Mexico Lopez Obrador sẽ tác động tới hàng tỷ USD mà các công ty Mỹ và Canada đầu tư vào Mexico.
Thêm vào đó, Tổng thống Biden đã ra chỉ thị yêu cầu một nửa số xe mới được bán vào năm 2030 ở Mỹ là loại không phát thải, và ông cũng đang nỗ lực hướng tới các ưu đãi về thuế để thúc đẩy việc mua các loại xe do Mỹ sản xuất. Cả Canada và Mexico đều không mấy thiện cảm với các chính sách xe mới này.
Ông Biden cũng đã hủy bỏ việc mở rộng đường ống Keystone XL, do số tiền cổ phần lớn mà Canada có trong dự án đó, khiến mối quan hệ của ông với Thủ tướng Trudeau ít nhiều bị ảnh hưởng.
Nhìn chung, sự khác biệt gay gắt nhất là cách đánh giá của ông Biden và ông Obrador đối với các vấn đề môi trường, đặc biệt là biến đổi khí hậu. Những khác biệt này được phản ánh mạnh mẽ trong các chính sách công và ưu tiên đầu tư của 2 Chính phủ.
Giải quyết vấn đề nóng lên toàn cầu là một trong những lời hứa trong chiến dịch tranh cử chính của Tổng thống Biden. Hôm 15/11, ông đã khởi động chương trình cơ sở hạ tầng mới của mình, với hơn 1 nghìn tỷ USD, trong đó có 47 tỷ USD cho khả năng chống chịu/thích ứng với khí hậu, 21 tỷ USD cho các dự án môi trường và 7,5 tỷ USD cho xe điện.
Ông cũng cam kết mục tiêu rằng Mỹ sẽ đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và giảm lượng khí nhà kính từ 50 - 52% so với mức năm 2005 vào năm 2030. Như một tuyên bố về môi trường, ông Biden đã hủy bỏ việc mở rộng đường ống Keystone XL vào ngay ngày đầu tiên làm Tổng thống.
Ngược lại, chống biến đổi khí hậu không phải là ưu tiên của Tổng thống Mexico Obrador.
Việc xây dựng nhà máy lọc dầu Dos Bocas ở Tabasco, "hiện đại hóa" sáu nhà máy lọc dầu khác ở Mexico, và việc Pemex mua lại Shell Oil của nhà máy lọc dầu Deer Park ở Texas, là những minh chứng rõ ràng nhất cho thấy Chính phủ Mexico tiếp tục ưu tiên phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Thỏa thuận Mỹ - Mexico - Canada năm 2020 đã nêu rõ mục tiêu "củng cố mối quan hệ lâu dài tình hữu nghị giữa các nước và các dân tộc; thiết lập một khuôn khổ pháp lý và thương mại rõ ràng, minh bạch, có thể dự đoán được để lập kế hoạch kinh doanh; thúc đẩy mức độ cao của bảo vệ môi trường; và thúc đẩy hơn nữa các mục tiêu phát triển bền vững".
Liệu 3 nhà lãnh đạo có thể tìm thấy điểm chung giữa nhiều khác biệt, để Three Amigos thực sự được "hồi sinh" một cách có ý nghĩa?
