Kiểm soát bệnh tim mạch trong ngày Tết

Bên cạnh các yếu tố nguy cơ chủ yếu gây bệnh như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu, nghiện thuốc lá, béo phì, lười vận động... thì các yếu tố khác như thời tiết, chế độ sinh hoạt cũng đóng một vai trò quan trọng làm khởi phát bệnh và gây ra các biến chứng, có thể gây tử vong.

Ảnh hưởng của tâm lý và thể lực

Nguy cơ bị bệnh động mạch vành thường tăng cao vào những ngày đầu năm mới so với những ngày khác trong năm. Nguyên nhân có thể do chủ quan của bệnh nhân bị bệnh vào ngày nghỉ Tết nhưng trì hoãn không đi khám. Hoặc do khách quan là có sự thay đổi trạng thái từ nghỉ ngơi kéo dài trong các ngày nghỉ cuối năm sang trạng thái hoạt động, làm tăng gánh nặng thể lực và tăng áp lực về tinh thần vào ngày đầu năm có thể là yếu tố khởi phát bệnh.

Kiểm tra sức khỏe cho bệnh nhân tại Bệnh viện Tim Hà Nội. Ảnh: Hải Linh

Trong ngày Tết có không ít người lại bận rộn nhiều hơn trong các công việc chuẩn bị Tết đón năm mới, cũng như đi thăm hỏi người thân... Như chúng ta đã biết, các hoạt động thể lực thường xuyên có tác dụng bảo vệ bệnh động mạch vành, tác dụng này giảm dần và mất hẳn sau vài tuần. Ngược lại, những hoạt động thể lực đột ngột, không thường xuyên vào mùa đông do thời tiết xấu lại làm ảnh hưởng đến bệnh.

Ảnh hưởng của thời tiết

Khí hậu nước ta khác biệt khá nhiều giữa hai miền Nam, Bắc, nhất là vào dịp Tết, khí hậu thường lạnh ở miền Bắc và nóng ở miền Nam. Vì vậy, tỷ lệ bệnh nhân bị tử vong do nguyên nhân tim mạch ở thời điểm tháng 12 và tháng 1 (mùa đông) cao hơn 33% so với thời điểm từ tháng 6 đến tháng 9 (mùa hè). Tỷ lệ bị nhồi máu cơ tim vào các tháng mùa đông tăng 53% so với các tháng mùa hè. Nhiệt độ thấp (thời tiết lạnh) làm tăng tiết các catecholamin dẫn đến co mạch ngoại biên, làm tăng lượng máu về tim và tăng huyết áp, do vậy làm tăng nhu cầu ô xy của cơ tim. Đồng thời, các catecholamin cũng gây co thắt động mạch vành làm giảm cung cấp máu và ô xy cho cơ tim. Nếu động mạch vành của bệnh nhân đã bị tổn thương có thể sẽ gây ra triệu chứng đau ngực hay gây nhồi máu cơ tim cấp. Huyết áp mùa đông tăng cao hơn huyết áp mùa hè khoảng 5 mmHg, sự duy trì liên tục mức tăng huyết áp này làm tăng tới 21% các biến chứng tim mạch trong mùa đông.

Ảnh hưởng của thuốc lá, rượu, bia

Các nghiên cứu cho thấy, vào những ngày Tết, lượng tiêu thụ thuốc lá lại tăng vọt. Thuốc lá làm rối loạn chức năng điều hòa mạch máu (vận mạch), hoạt hóa tiểu cầu, tăng đông máu, tăng huyết áp và nhịp tim, khởi phát và thúc đẩy quá trình vữa xơ động mạch tiến triển. Tiết trời lạnh vào dịp Tết cũng làm tăng số lượng tiểu cầu, tăng hồng cầu và độ nhớt của máu làm tăng nguy cơ bệnh động mạch vành, tai biến mạch máu não và bệnh mạch máu ngoại vi.

Ngoài ra, Tết cũng là dịp có lượng tiêu thụ bia rượu tăng vọt. Các nghiên cứu cho thấy những người uống quá nhiều rượu, bia trong một thời gian dài có nguy cơ bị bệnh gan, dạ dày... và bệnh tim mạch cao. Tuy nhiên, những người không uống nhiều rượu, bia thường xuyên, nhưng chè chén say sưa với lượng rượu, bia lớn trong ngày nghỉ lễ, Tết thường có các triệu chứng khó chịu ở ngực như hồi hộp, tức ngực, đôi khi xảy ra ngất.

Phòng bệnh đúng cách

Để làm giảm ảnh hưởng của thời tiết và các sinh hoạt trong ngày Tết đến các bệnh lý tim mạch, chúng ta nên có một chế độ sinh hoạt điều độ, đúng giờ. Không uống nhiều bia, rượu, chất kích thích trong dịp Tết nói riêng và ngày thường nói chung. Giữ ấm đặc biệt là những người từ nơi có khí hậu nóng đến nơi có khí hậu lạnh hơn, tránh bị gió lùa và nhiễm lạnh đột ngột. Các bệnh nhân bị tăng huyết áp nên uống các thuốc hạ huyết áp theo chỉ định của bác sĩ. Các thuốc hạ huyết áp được kê đơn uống vào buổi sáng thì nên được uống ngay khi ngủ dậy, trước khi làm vệ sinh thân thể và ăn sáng. Các bệnh nhân bị tăng huyết, bệnh động mạch vành hay bị suy tim nên dự trữ đủ lượng thuốc trong dịp Tết và nên tự theo dõi trị số huyết áp thường xuyên, đặc biệt là khi có các triệu chứng bất thường để có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời.