Phương án tài chính cẩu thảKiểm toán Nhà nước vừa công bố kết quả kiểm toán hoạt động xây dựng và quản lý, sử dụng vốn đầu tư tại Dự án BOT mở rộng QL14 đoạn Pleiku (Km1.610) - cầu 110 (Km1.667 +570) do Công ty CP BOT & BT Đức Long Gia Lai thực hiện; và Dự án BOT mở rộng QL14 đoạn Km1793 + 600 - Km1.824 do Công ty TNHH Đầu tư xây dựng lắp đặt công trình Toàn Mỹ 14 thực hiện.
Theo đó, cả 2 dự án nêu trên đều có nhiều điểm không phù hợp, cẩu thả khi xác lập một số chỉ tiêu quan trọng trong phương án tài chính. Tại dự án do Đức Long Gia Lai đầu tư, việc xác định lưu lượng xe làm cơ sở tính toán doanh thu thu phí dựa chỉ được thực hiện trong có 3 ngày, tại 2 vị trí không mang tính điển hình cao; rồi từ đó suy ra cả năm. Kiểm toán Nhà nước cho rằng, việc nội suy như vậy là phiến diện, chưa sát thực tế. Bên cạnh đó, tổng vốn đầu tư sử dụng trong tính toán hoàn vốn của dự án bao gồm cả khoản thuế giá trị gia tăng đã được hoàn 191,5 tỷ đồng là chưa phù hợp theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng. Những sai sót này dẫn tới hệ quả trực tiếp là bài toán hoàn vốn không chính xác
Theo hợp đồng BOT ký giữa nhà đầu tư và Bộ GTVT, thời gian hoàn vốn tậm tính của dự án là 20 năm 4 tháng 2 ngày từ ngày 1/1/2016 đến hết ngày 2/5/2036. Nhưng sau khi Kiểm toán Nhà nước rà soát lại các chỉ tiêu (tính đến ngày 30/6/2016), thời gian hoàn vốn dự án chỉ còn được tính là 13 năm 1 tháng 5 ngày (giảm 7 năm 2 tháng 27 ngày). Đặc biệt, dự án này còn xuất hiện tình trạng chi tiêu “bất thường”, khi nhà đầu tư huy động vốn vay tín dụng và nguồn vốn chủ sở hữu gần 4,5 tỷ đồng để mua ô tô trái quy định. Và nếu không bị kiểm toán Nhà nước “tuýt còi” thì chi phí mua ô tô sang của dự án này sẽ được tính cả vào phần kinh phí hoàn vốn.Tính cả thuế được hoàn vào chi phíTương tự, tại Dự án do Công ty Toàn Mỹ 14 thực hiện, kết quả rà soát, chạy lại phương án tài chính dựa trên các chỉ tiêu đầu vào cập nhật đến ngày 30/6/2016 cũng khiến nhiều người phải “giật mình”.Thời gian hoàn vốn theo hợp đồng của Dự án BOT mở rộng QL14 đoạn Km1793 + 600 đến Km1824 là 21 năm 7 tháng 20 ngày, nhưng sau kiểm toán chỉ còn 9 năm 3 tháng 28 ngày, giảm so với phương án ban đầu là 12 năm 3 tháng 22 ngày. Đây được xem là mức giảm thời gian thu phí lớn nhất tại các dự án BOT trên QL1 và QL14 đã được các cơ quan Nhà nước thanh, kiểm tra.Liên quan đến cơ chế chính sách quản lý của Nhà nước đối với các dự án BOT nói chung và 2 dự án này nói riêng, Kiểm toán Nhà nước cho rằng, việc xác định lợi nhuận cho nhà đầu tư còn những kẽ hở lớn, căn cứ để xác định còn mang nặng định tính. Ngay đến hơn 81 tỷ đồng thuế giá trị gia tăng đầu vào của DN sẽ được hoàn lại nhưng nhà đầu tư vẫn tính vào tổng mức đầu tư của dự án để tính thời gian thu phí.Kiểm toán Nhà nước đã yêu cầu Bộ GTVT tiến hành rà soát, điều chỉnh các chỉ tiêu có sai lệch giữa thực tế phát sinh và phương án tài chính trong hợp đồng BOT khi chấp thuận báo cáo quyết toán giá trị hợp đồng. Đồng thời xem xét, đánh giá khả năng chi trả của các đối tượng tham gia giao thông trên tuyến đường để xác định mức thu phí phù hợp.
