Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (Đoàn tỉnh Ninh Bình) cho biết, quy định liên kết phát triển vùng Thủ đô quy định tại Chương V của Dự thảo Luật đã cơ bản thể chế được tinh thần các Nghị quyết của Bộ Chính trị bằng các chính sách cụ thể để vùng Thủ đô trở thành khu vực phát triển nhanh, bền vững về kinh tế - xã hội xanh, văn minh, năng động; trở thành khu vực phát triển trọng điểm của đất nước. Đồng thời, Dự thảo Luật cũng đã kế thừa hợp lý các quy định hiện hành về vùng Thủ đô.
Tuy nhiên theo đại biểu Trần Thị Hồng Thanh, vấn đề liên kết phát triển vùng nói chung là một nội dung khó, chưa được pháp lý hóa một cách rõ ràng, cụ thể, đồng bộ trong hệ thống pháp luật nước ta. Trong đó việc điều phối hoạt động đầu tư phát triển của các vùng kinh tế - xã hội nói chung và vùng Thủ đô nói riêng cần rõ ràng về cơ chế đầu tư, cơ chế tài chính, cơ chế quản lý điều hành, xác định rõ trách nhiệm cụ thể của từng địa phương trong vùng.
Để xây dựng các quy định về liên kết phát triển vùng Thủ đô trong Luật hiệu quả, khả thi, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, nghiên cứu quy định đầy đủ, cụ thể hơn nội dung tại Khoản 1, Điều 46 quy định vùng Thủ đô là vùng phát triển kinh tế - xã hội, tập trung hệ thống giao thông và hạ tầng kỹ thuật quốc gia. Đại biểu cho rằng, quy định này chưa đầy đủ, bởi khi đề cập đến hạ tầng kỹ thuật phải song song với hạ tầng xã hội và quy định này hẹp hơn, chưa đồng bộ với Kết luận số 45 Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Bên cạnh đó, Dự thảo Luật có phạm vi điều chỉnh cả những hoạt động kinh tế - xã hội của vùng Thủ đô, vùng đồng bằng sông Hồng. Trong đó có quy định giao Thủ đô có vai trò chủ trì, điều phối thực hiện và quản lý quy hoạch vùng Thủ đô, vùng đồng bằng sông Hồng sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh cho rằng, cần nghiên cứu bổ sung làm rõ nét hơn, cụ thể hơn các quy định đặc thù khác liên quan đến vùng Thủ đô, vùng đồng bằng sông Hồng như: Thẩm quyền về đầu tư các dự án có tính chất vùng; việc đầu tư sang địa bàn tỉnh khác của các địa phương; các ưu đãi đầu tư đối với các dự án của vùng; các cơ chế, quy định đặc thù về liên kết vùng trong lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật, môi trường, giáo dục, lao động, quản lý dân cư, phân vùng sản xuất công nghiệp, logistics để tạo cơ sở cho việc liên kết vùng hiệu quả và thực chất.
Một số đại biểu Quốc hội cũng đề xuất cơ quan soạn thảo xem xét quy định chi tiết cơ chế phối hợp để phát triển hạ tầng về giao thông và bảo vệ môi trường. Trong đó, nghiên cứu phát triển các tuyến đường sắt đô thị kết nối với các đô thị, trung tâm thủ đô và các đô thị của các tỉnh lân cận theo mô hình TOD; việc cải tạo, xử lý, làm sạch môi trường các con sông trong vùng thủ đô; việc quy hoạch, đầu tư xây dựng các nhà máy xử lý chất thải tiên tiến, hiện đại của các địa phương trong vùng một cách hợp lý và hiệu quả...
Theo đại biểu Tạ Văn Hạ (Đoàn tỉnh Quảng Nam), quy định về liên kết phát triển vùng Thủ đô quy định ở Chương V Dự thảo Luật chủ yếu mang tính chất tự nguyện, tính chất bắt buộc chưa cao. Cần phải có những quy định cụ thể hơn, chặt chẽ hơn, rõ trách nhiệm và phương thức triển khai thực hiện.
"Không chỉ liên kết với các vùng, thậm chí ở đây còn phải có trách nhiệm của các cơ quan Trung ương đóng ở trên địa bàn TP Hà Nội. Rất nhiều cơ quan, đoàn thể của Đảng, Nhà nước và Trung ương đang đóng ở trên địa bàn TP. Vậy, trách nhiệm đó như thế nào? Ví dụ một việc rất nhỏ đó là di dời các cơ quan của Trung ương ra khỏi trung tâm TP để giảm bớt ách tắc giao thông, có rất nhiều lý do mà rất nhiều năm chúng ta cũng không đạt được" - đại biểu Tạ Văn Hạ nêu.
Trong Dự thảo Luật Thủ đô, quy định về liên kết, phát triển Vùng Thủ đô chủ yếu nằm ở chương V được quy định từ điều 46 đến điều 52.
Quy định về Vùng Thủ đô là bước kế thừa, phát triển các quy định về Vùng Thủ đô theo Luật Thủ đô năm 2012 và các văn bản cụ thể hóa, thi hành Luật Thủ đô năm 2012 như: Quyết định số 768/QĐ-TTg ngày 5/6/2016 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch xây dựng Vùng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050; Nghị định số 91/2021/NĐ-CP ngày 21/10/2021 của Chính phủ quy định về cơ chế phối hợp giữa các tỉnh, thành phố trong vùng Thủ đô để thi hành các quy định của pháp luật về Thủ đô; Quyết định số 986/QĐ-TTg ngày 16/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập và ban hành quy chế hoạt động của Hội đồng điều phối vùng Thủ đô.
Đồng thời, các quy định về Vùng Thủ đô trong Dự thảo Luật được xây dựng còn là bước thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ được xác định tại Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị, trong đó đặt ra mục tiêu đối với Hà Nội phải “phát triển nhanh, bền vững, có sức lan tỏa để thúc đẩy vùng đồng bằng Sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước cùng phát triển”; Nghị quyết số 06-NQ/TW đã xác định: xây dựng và thực hiện đồng bộ các cơ chế, chính sách để phát triển Thủ đô Hà Nội trở thành các đô thị hiện đại, thông minh, dẫn dắt và tạo hiệu ứng lan toả, liên kết vùng đô thị… Xây dựng các chính sách để tăng cường liên kết, phối hợp giữa Thủ đô, các tỉnh trong vùng Thủ đô trên các lĩnh vực trọng điểm, có tính chất liên kết vùng để huy động, sử dụng, phân bổ hợp lý, hiệu quả mọi nguồn lực, hướng tới xây dựng, phát triển vùng Thủ đô trở thành khu vực phát triển nhanh, bền vững về kinh tế - xã hội, xanh, văn minh, năng động, trở thành khu vực kinh tế trọng điểm của cả nước” và “tháo gỡ các vướng mắc về chính sách tạo động lực để huy động vốn đầu tư cho vùng Hà Nội và vùng Thành phố Hồ Chí Minh.”; Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 23/11/2022 xác định: “Nghiên cứu, ban hành cơ chế, chính sách về tài chính, ngân sách, đầu tư để khuyến khích, nuôi dưỡng và phát triển nguồn thu, tạo nguồn lực, động lực phát triển mới cho Thủ đô, vùng Thủ đô và toàn vùng; cho phép các địa phương được sử dụng ngân sách địa phương đầu tư cho các dự án vùng, liên vùng.” và “Triển khai hiệu quả xây dựng Quy hoạch vùng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050; phát huy vai trò hạt nhân, động lực của các đô thị trong vùng.”
Từ những định hướng trên, Dự thảo Luật quy định một số nội dung nhằm cụ thể hoá chính sách liên kết, phát triển vùng Thủ đô trở thành khu vực phát triển nhanh, bền vững về kinh tế - xã hội, xanh, văn minh, năng động, trở thành khu vực phát triển trọng điểm của đất nước.
