Đây là một bất cập lớn trong khâu phân phối, điều tiết thị trường sản phẩm chăn nuôi hiện nay.
Mở mắt ra là… mất tiền
Có lẽ đối với người chăn nuôi, đây là thời điểm gian nan nhất khi không những giá lợn xuất chuồng giảm mạnh, mà việc tiêu thụ cũng rất chậm. Từ nhiều năm nay, thu nhập chính của gia đình ông Nguyễn Văn Nhân, thôn Lai Bồ, thị trấn Tây Đằng, huyện Ba Vì, Hà Nội nhờ vào trang trại chăn nuôi. Thế nhưng, thời điểm này, đàn lợn lại là trở thành gánh nặng của cả gia đình. Hiện, ông Nhân đang nuôi hơn 100 con lợn, giá bán xuất chuồng chỉ được 28.000 đồng/kg. Ông cho biết, chi phí chăn nuôi từ con giống đến lúc xuất chuồng khoảng 40.000 đồng/kg, nhưng với mức giá hiện nay, mỗi ngày nhà ông bị lỗ hơn 1 triệu đồng tiền thức ăn. “Mỗi ngày, mở mắt ra là như bị mất tiền” – ông Nhân thở dài.
Với hơn 100 con lợn, ông Nguyễn Văn Nhân, thị trấn Tây Đằng, huyện Ba Vì đang lỗ hơn 1 triệu đồng/ngày. Ảnh: Quang Thiện |
Là người chăn nuôi lớn, lại có thâm niên hàng chục năm trong nghề, nhưng anh Nguyễn Trọng Long – Chủ nhiệm HTX Chăn nuôi Hoàng Long, xã Tân Ước, huyện Thanh Oai không tránh khỏi ngao ngán khi nói về tình hình hiện tại. Trang trại của anh hiện có 4.000 con lợn, trong đó khoảng 20% được chăn nuôi sinh học theo mô hình chuỗi khép kín, từ sản xuất đến giết mổ, làm mát, chế biến. Anh Long chia sẻ, với phương thức này, chi phí chăn nuôi khoảng 50.000 đồng/kg nhưng đầu ra và giá bán ổn định nên không bị lỗ. Tuy nhiên, số lợn còn lại nuôi theo hình thức tự do, giá thành khoảng 40.000 đồng/kg, trong khi giá lợn hơi xuất chuồng chỉ 22.000 đồng/kg nên trang trại đang bị lỗ vài chục triệu đồng/ngày.
Theo đánh giá của Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), sau một thời gian phát triển nóng của ngành chăn nuôi, nhất là chăn nuôi lợn và sản xuất thức ăn chăn nuôi đã bộc lộ một số tồn tại và bất cập về thị trường. Đặc biệt, giá lợn hơi bình quân đã xuống dưới mức 30.000 đồng/kg và chưa có dấu hiệu dừng lại, nhất là trong những tháng mùa hè sắp tới, gây thua lỗ cho người chăn nuôi. Thậm chí, tại xã Ngọc Lũ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam, hiện nay lợn nuôi khoảng 140 – 150kg bán với giá chỉ 1,5 triệu đồng/con nhưng không có người mua.
Tư thương vẫn lũng đoạn
Mặc dù giá lợn xuất chuồng giảm sâu nhưng giá thịt lợn bán đến tay NTD vẫn ở mức khá cao. Theo khảo sát của phóng viên báo Kinh tế & Đô thị tại một số chợ dân sinh trong nội thành như chợ Thành Công (Đống Đa), Nghĩa Tân (Cầu Giấy), Cổ Nhuế (Bắc Từ Liêm)…, giá bán thịt lợn dao động từ 80.000 – 90.000 đồng/kg. Tại các siêu thị, giá thịt lợn pha lóc, đóng khay được bán với mức trên 100.000 đồng/kg tùy loại. Trong khi đó, giá thịt lợn sinh học cũng ở mức khá cao. Cụ thể, chuỗi thực phẩm an toàn AZ đang niêm yết giá thịt lợn ba chỉ là 139.000 đồng/kg, nạc vai 131.000 đồng/kg, thịt nạc thăn 129.000 đồng/kg, vai sấn 115.000 đồng/kg…
Nguyên nhân dẫn tới nghịch lý về giá thịt lợn hiện nay là do chuỗi giá trị sản xuất từ chăn nuôi đến phân phối còn tồn tại nhiều khâu trung gian. Cụ thể gồm chăn nuôi, thương lái thu gom, giết mổ, phân phối, bán lẻ đến tay NTD. Trao đổi với Kinh tế & Đô thị, ông Võ Việt Dũng – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn chế biến thực phẩm Nam Hà Nội cho hay, hiện nay, DN này thuê giết mổ tại lò mổ Vạn Phúc (Thanh Trì), tuy nhiên mức giá không cao, hiện ở mức 30.000 đồng/con. Khi được hỏi vì sao giá lợn hơi xuất chuồng thấp nhưng giá thịt đến tay NTD vẫn ở mức cao, ông Dũng cho hay, sau khi giết mổ, con lợn được pha lóc thành nhiều phần, trong đó 40% được bán với giá cao gồm thịt ba chỉ, nạc vai, mông… Số còn lại gồm xương cục, mỡ, nội tạng thì mức giá thấp. “Tuy nhiên, mức giá bán thịt ngoài chợ cho NTD từ 90.000 – 100.000 đồng/kg vẫn là quá cao” – ông Dũng đánh giá và cho rằng chỉ ở mức 60.000 – 70.000 đồng/kg là hợp lý.
Ngoài vấn đề tồn tại nhiều khâu trung gian, ông Nguyễn Thành Trung – Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển chăn nuôi Hà Nội cũng cho hay, hiện nay, tiểu thương, nhất là tại các chợ vẫn lũng đoạn giá thị trường. Do đó mới dẫn đến tình trạng tiểu thương liên kết giữ mức giá cao hoặc nếu có giảm thì giảm không đáng kể, dù giá lợn hơi đang xuống rất thấp. Điều này khiến cho cả người chăn nuôi và NTD đang bị chịu thiệt. Ông Trung cũng cho biết thêm, theo ước tính, mỗi tiểu thương lấy lợn từ lò mổ đi bán ngoài chợ lãi tới 1 triệu đồng/con trở lên.
Điều tiết lại thị trường
Theo Trung tâm Phát triển chăn nuôi Hà Nội, để lập lại thị trường thịt lợn với mức giá cân bằng, hợp lý hiện nay cần phải giảm bớt khâu trung gian, nhất khâu thương lái đi thu gom thịt lợn hơi. Đồng thời tổ chức lại chăn nuôi theo chuỗi giá trị, liên kết từ chăn nuôi đến giết mổ, chế biến và tiêu thụ sản phẩm để giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm và có sự cam kết về giá cả đầu ra ổn định. Nhiều ý kiến cũng cho rằng, cần có chế tài kiểm soát chặt chẽ hệ thống bán lẻ, bởi hiện nay chưa có quy định buộc người bán lẻ phải giảm giá khi giá thu mua nguyên liệu đầu vào thấp.
Trước khó khăn của ngành chăn nuôi, ngày 24/4, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường đã chủ trì hội nghị tìm giải pháp ổn định phát triển chăn nuôi trong thời gian tới. Thông điệp của tư lệnh ngành nông nghiệp gửi đến các DN lớn hiện này là “phải cấp bách cứu ngành chăn nuôi như chữa cháy”. Theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, giải pháp căn cơ nhất để cứu ngành chăn nuôi hiện nay là tái cơ cấu chăn nuôi lợn theo hướng rà soát để giảm quy mô, tốc độ tăng trưởng đến mức phù hợp nhất, đặc biệt là đàn lợn nái. Trước mắt, Bộ NN&PTNT đề nghị các DN tăng mức giá thu mua lợn cho người nông dân và giảm ngay giá yếu tố đầu vào như thức ăn chăn nuôi, giống, thuốc thú y.
Cùng với đó, tập trung tổ chức lại ngành chăn nuôi lợn, đặc biệt là các nông hộ để hạn chế rủi ro và kiểm soát tốt đầu ra. Theo đó, cần tổ chức chăn nuôi nông hộ theo mô hình HTX, tổ, đội sản xuất, DN nhỏ để giảm chi phí đầu vào, có kế hoạch đầu ra cũng như kế hoạch quản trị và liên kết với DN lớn. Đồng thời tổ chức lại chăn nuôi theo chuỗi giá trị, kiểm soát tốt hơn về cung - cầu, ATTP và điều tiết thị trường phù hợp.
Hiện nay, trong chuỗi giá trị sản phẩm từ chăn nuôi đến phân phối tới tay NTD thì người bán lẻ “ăn dày” nhất. Tuy nhiên, số lượng thịt lợn mà mỗi tiểu thương bán ra hàng ngày không nhiều, chỉ từ 0,5 – 1 con/ngày nên khi giá lợn hơi xuất chuồng giảm mạnh thì tiểu thương vẫn không muốn giảm giá bán thịt lợn. Bởi nếu giảm giá bán lẻ, họ sẽ bị giảm tiền lãi và đương nhiên họ không muốn điều này. Một trong những nguyên nhân chính khiến cho tiểu thương có cơ hội “lũng đoạn” giá chính là thị hiếu tiêu dùng thịt nóng của người dân. Nếu NTD chuyển sang sử dụng thịt mát, thịt cấp đông thì vừa đảm bảo ATTP, vừa hạn chế bị tư thương làm giá. Ông Tạ Văn Tường Giám đốc Trung tâm Phát triển chăn nuôi Hà Nội |
