Mỹ - Trung bàn thảo về nhiều vấn đề nóng

Sự kiện này được dư luận quốc tế đặc biệt quan tâm bởi quan hệ Mỹ - Trung đang nóng lên từng ngày do các mâu thuẫn liên quan đến vụ tin tặc, căng thẳng về chủ quyền trên Biển Đông và biển Hoa Đông...

Có lẽ chưa bao giờ mối quan hệ kiểu mới giữa Mỹ - Trung Quốc lại có một năm khó khăn đến thế bởi một loạt bất đồng. Đầu năm 2014 này, Trung Quốc đã ký một thỏa thuận khí đốt với Nga trong bối cảnh xảy ra căng thẳng năng lượng giữa Nga, châu Âu và Mỹ. Vấn đề khí đốt khi đó được xem là một phần nỗ lực can thiệp quân sự và chính trị vào Ukraine của Nga. Vì thế, thỏa thuận khí đốt Nga - Trung đủ để khơi dậy những ký ức và nỗi lo về thời chiến tranh lạnh.

Trước khi “Đối thoại kinh tế và chiến lược Mỹ - Trung” diễn ra một ngày, hôm 8/7, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ William Burns đã tới Bắc Kinh để cùng người đồng cấp Trung Quốc Trương Nghiệp Toại đồng chủ trì “Đối thoại an ninh chiến lược Mỹ - Trung” lần thứ 4; dự Hội nghị Tham vấn cấp cao Mỹ - Trung về Trao đổi nhân lực (CPE) lần thứ 5 nhằm thúc đẩy quan hệ song phương trong các lĩnh vực như giáo dục, văn hóa, khoa học, công nghệ, thể thao và vấn đề về nữ giới.

Đặc biệt, mối quan hệ giữa Mỹ - Trung thời gian gần đây ít nhiều bị ảnh hưởng sau những bất đồng của giới chức hai nước liên quan đến cuộc khủng hoảng Ukraine, cũng như các hành động hạ đặt trái phép dàn khoan Hải Dương - 981 của Trung Quốc ở Biển Đông và các hoạt động phô trương sức mạnh tại biển Hoa Đông. Vì thế, không ngạc nhiên khi hôm 7/7, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á Thái Bình Dương Daniel Russel cho rằng, đây không phải là một hành động thiện chí mà nó đi ngược lại luật pháp và những quy định của quốc tế.

Ngoài các lĩnh vực trên, một trong những vướng mắc lớn của Trung Quốc và Mỹ dự kiến được nêu ra trong đối thoại lần này là vấn đề tỷ giá đồng Nhân dân tệ (NDT). Cuối tháng trước, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Jacob Lew đã hối thúc Trung Quốc đẩy nhanh lộ trình tự do hóa đồng NDT. Theo ông Lew, tỷ giá đồng NDT so với đồng USD hiện nay là quá thấp và cần được thả nổi để phù hợp với diễn biến trên thị trường nhằm thu hẹp chênh lệch thương mại đang gây thiệt hại cho các bạn hàng của Trung Quốc. Đây không phải lần đầu tiên Mỹ đề cập đến vấn đề tỷ giá đồng NDT với Trung Quốc, và thông thường, câu trả lời từ phía Bắc Kinh là sẽ xem xét yêu cầu của Washington hoặc hứa hẹn điều chỉnh nhưng tùy thuộc vào tình hình kinh tế nội địa.

Ngay trước thềm cuộc đối thoại quan trọng này, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định, Washington sẽ lật lại vụ Bộ Tư pháp nước này truy tố 5 sĩ quan quân đội Trung Quốc làm gián điệp mạng hồi cuối tháng 5 vừa qua. Mỹ đã cáo buộc những nhân vật trên do thám thông tin và đánh cắp dữ liệu của các cơ quan Mỹ để phục vụ các tập đoàn nhà nước Trung Quốc. Đáp lại, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương tuyên bố: “Động thái đó của Mỹ, vốn là bịa đặt, hiển nhiên vi phạm các nguyên tắc cơ bản trong quan hệ quốc tế và phương hại đến quan hệ hợp tác Trung - Mỹ cũng như sự tin tưởng lẫn nhau giữa hai nước”. Trung Quốc cũng chỉ trích Mỹ có những hành động tương tự, đồng thời ám chỉ đến chương trình do thám ảnh hưởng đến quan hệ đồng minh thân thiết Mỹ - Đức.