Các chuyên gia chính trị, kinh tế và thương mại cho rằng thỏa thuận này mang lại thắng lợi đối với Bắc Kinh nhiều hơn so với Washington.
Sau gần 2 năm trả đũa lẫn nhau với những đợt áp thuế, ngày 13/12 Washington và Bắc Kinh tuyên bố đạt được trên nguyên tắc những thỏa thuận cụ thể giai đoạn một về thương mại, chấm dứt những tranh cãi kéo dài. Thỏa thuận được công bố sau hai tháng kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump lần đầu tuyên bố về một thỏa thuận "giai đoạn một" giữa hai nước hôm 11/10.
| Mỹ và Trung Quốc hôm 13/12 tuyên bố đạt được trên nguyên tắc những thỏa thuận cụ thể giai đoạn một của thỏa thuận thương mại. |
Theo thỏa thuận này, ông Trump đã hủy việc áp thuế 15% dự kiến có hiệu lực ngày 15/12 với 160 tỷ USD hàng Trung Quốc. Trong số hàng đó, đáng chú ý có các mặt hàng điện tử như điện thoại di động và máy tính. Trong một động thái nhượng bộ lớn, phía Mỹ cũng sẽ giảm một nửa mức thuế 15% áp với 120 tỷ USD hàng Trung Quốc đã áp từ 1/9 với các hàng hóa tiêu dùng như quần áo.
Theo SCMP, việc đạt được thoả thuận thương mại tạm thời có thể làm giảm căng thẳng hiện tại giữa Mỹ và Trung Quốc, nhưng không nhất thiết có ảnh hưởng tích cực tới mối quan hệ về lâu dài.
Các nhà quan sát cho rằng một thỏa thuận tạm thời để giảm bớt căng thẳng thương mại kéo dài 18 tháng qua là điều được hoan nghênh ở cả hai nước. Thỏa thuận thương mại sơ bộ giúp Trung Quốc tái lập sự ổn định kinh tế, trong khi giúp ông Trump có cơ hội giành lại sự ủng hộ của nông dân trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020.
Một số quan chức Mỹ cho rằng thậm chí còn ở mức hạn chế, thỏa thuận giai đoạn 1 đã đánh dấu một bước ngoặt đáng kể trong quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh. Clete Willems - cựu quan chức kinh tế của chính quyền Trump và là đối tác hiện tại của công ty luật Akin, Gump, Strauss, Hauer & Feld LLP nhận xét: “Điều rất quan trọng đối với Mỹ và Trung Quốc là hai bên có thể đạt đồng thuận về một số vấn đề cơ bản”.
Tuy nhiên, các nhà quan sát cảnh báo những bất đồng rất có thể sẽ tái diễn trong những cuộc đàm phán tiếp theo, cùng với đó là sự khó lường của ông Trump.
Bên cạnh đó, các nhà phân tích tỏ ra thận trọng về lợi ích lâu dài đối với các DN Mỹ từ việc hai cường quốc kinh tế thế giới đạt một thỏa thuận thương mại sơ bộ. Trung Quốc đã đồng ý mua vào số lượng lớn nông sản Mỹ, nhưng số này thấp hơn mức mà Nhà Trắng được cho là đang đẩy mạnh để có được. Trong thỏa thuận này, Bắc Kinh cũng chưa thực hiện các thay đổi kinh tế dài hạn mà các quan chức Washington cho là cần thiết để cân bằng “sân chơi” cho các DN Mỹ. Về phía Mỹ, nhà đầu tư hy vọng nhiều hơn là chỉ dỡ bỏ một phần hàng rào thuế quan.
| Chính quyền Trung Quốc cảnh báo rằng các cuộc đàm phán cho giai đoạn thứ hai sẽ phụ thuộc vào cách thức thực hiện giai đoạn một. |
Nhà lãnh đạo Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer nói rằng ông không tin tưởng vào một lời hứa tạm thời và không đáng tin cậy từ Trung Quốc để mua thêm đậu nành.
Dù nhận định việc đạt được giai đoạn 1 của thỏa thuận thương mại với Trung Quốc là một bước quan trọng, Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer thừa nhận rằng sẽ còn nhiều khó khăn hơn đối với các vòng đàm phán trong tương lai, bao gồm cam kết của Trung Quốc trong việc mở cửa hơn nữa đối với thị trường tài chính.
Ông Lighthizer cho biết Bắc Kinh cam kết mua thêm 32 tỷ USD nông sản Mỹ trong vòng hai năm, tương đương khoảng 16 tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, ông Lighthizer từ chối xác định thời điểm hai nước sẽ bắt đầu đàm phán tích cực ở giai đoạn hai, nơi các nhà đàm phán Mỹ sẽ tìm kiếm những tiến bộ hơn nữa với các lĩnh vực khó như áp lực của Trung Quốc đối với các DN Mỹ để chia sẻ công nghệ và việc Bắc Kinh trợ cấp cho các công ty trong nước.
Các nhà đàm phán Trung Quốc có quan điểm thận trọng hơn. Trong một cuộc họp báo tại Bắc Kinh tối 13/12, các quan chức kinh tế cấp cao của Trung Quốc đã không tiết lộ nhiều chi tiết, ngoại trừ xác nhận rằng cả hai bên đã đạt được thỏa thuận về nguyên tắc.
Trong khi Tổng thống Mỹ tuyên bố các cuộc đàm phán cho giai đoạn hai của thỏa thuận thương mại sẽ bắt đầu ngay lập tức, thì chính quyền Trung Quốc đã cảnh báo rằng các cuộc đàm phán cho giai đoạn thứ hai sẽ phụ thuộc vào cách thức thực hiện giai đoạn một. Cả hai bên vẫn đang thảo luận thời gian và địa điểm để ký kết thỏa thuận thương mại giai đoạn 1.
Về tuyên bố vòng đàm phán tiếp theo giữa hai bên sẽ sớm bắt đầu của Tổng thống Trump, ông Liêu Mân, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trung Quốc cho biết: "Đàm phán giai đoạn 2 sẽ phụ thuộc vào tình hình thực hiện Thỏa thuận giai đoạn 1. Hai bên vừa đạt được Thỏa thuận giai đoạn 1, việc cấp bách hiện nay là ký kết và thực hiện cho tốt, nhằm phát huy 3 vai trò của Thỏa thuận là, thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại song phương, đem lại lợi ích cho người dân Trung - Mỹ và thế giới, ổn định mong đợi của thị trường toàn cầu"./.
