KTĐT - Thanh tra Chính phủ vừa kết thúc thanh tra việc quản lý, khai thác và kinh doanh than tại Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản Việt Nam (TKV) giai đoạn 2006-2009, trong đó có một số vụ việc xảy ra trước và sau giai đoạn này.
Kết thúc thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu xử lý truy thu gần 202 tỉ đồng gồm các khoản thuế tài nguyên, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu của TKV; chuyển cơ quan điều tra Bộ Công an tiếp tục xem xét làm rõ việc khai khống số lượng than tận thu để xuất khẩu hơn 2,8 triệu tấn than không có nguồn gốc của Tập đoàn Indevco; giao UBND tỉnh Quảng Ninh làm rõ nguồn gốc trên 1 triệu tấn than tận thu của Công ty TNHH Hải Đăng.
Theo Thanh tra Chính phủ, từ tháng 8-2008 về trước, các đơn vị khai thác, chế biến than chưa được cấp phép nhưng vẫn hoạt động là vi phạm quy định của Luật khoáng sản năm 1995. Đối với công tác bảo vệ môi trường, kiểm tra tại chín công ty khai thác than thì có tới bảy công ty không có hệ thống xử lý nước thải mỏ, không ký quỹ phục hồi môi trường; tám công ty không có giấy phép xả thải vào nguồn nước.
Về việc tổ chức thực hiện khai thác than, có đơn vị được cấp phép khai thác hầm lò nhưng lại tổ chức khai thác lộ thiên, khai thác vượt công suất so với giấy phép hoặc ngoài ranh giới được cấp phép...
Một số đơn vị của TKV không quản lý được ranh giới mỏ, để các đối tượng khác vào khai thác làm thất thoát tài nguyên và gây ô nhiễm. Các đơn vị của TKV còn thuê đơn vị khác thực hiện một số khâu trong khai thác than trái quy định như việc Công ty CP kinh doanh than Cẩm Phả nhận thầu tại Công ty CP than Cọc Sáu, Đèo Nai rồi lại thuê đơn vị khác thực hiện. Tại Công ty CP đầu tư thương mại và dịch vụ của TKV, đơn vị này thuê 21 đơn vị bên ngoài thực hiện tất cả các công đoạn khai thác than, kể cả việc vận chuyển than ra khỏi khai trường (TKV đã nghiêm cấm thuê đơn vị ngoài vận chuyển than).
Một trong những vấn đề nổi cộm của ngành than trong giai đoạn vừa qua là xuất khẩu than và than lậu. Theo thống kê, từ năm 2006 đến giữa năm 2010, TKV đã xuất khẩu trên 99 triệu tấn than cả chính ngạch và tiểu ngạch nhưng thiếu kiểm tra, giám sát chặt chẽ, đã để một số chủ hàng thông đồng với cán bộ, nhân viên tập đoàn gian lận về số lượng, chủng loại than.
Việc xuất lậu than đi Trung Quốc trong giai đoạn trước năm 2008 và đặc biệt trong năm 2007 đã vượt tầm kiểm soát của chính quyền địa phương, buộc các cơ quan chức năng phải triển khai các đợt cao điểm để xử lý vi phạm, tịch thu trên 192.000 tấn than trị giá hơn 99 tỉ đồng.
Việc xuất lậu than rầm rộ dẫn đến tình trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ, công nhân viên trong các cơ quan quản lý nhà nước và TKV tiếp tay cho việc mua bán, vận chuyển tiêu thụ than trái phép.
Sau khi chỉ ra các sai phạm tại TKV, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo hoàn thiện chính sách pháp luật về than và kiểm điểm đối với một số tập thể, cá nhân liên quan.
