Phát triển mới song hành bảo tồn kiến trúc đặc trưng

Quy chế cũng nhằm kiểm soát việc xây dựng mới, cải tạo, chỉnh trang đô thị theo định hướng phát triển kiến trúc, bảo vệ cảnh quan, bản sắc văn hóa dân tộc, đặc trưng kiến trúc Thủ đô Hà Nội.

Đáp ứng yêu cầu thực tiễn

Sau khi Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (năm 2011), UBND TP đã tổ chức triển khai và ban hành Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc chung TP Hà Nội tại Quyết định số 70/2014/QĐ-UBND ngày 12/9/2014.

Đến nay, sau hơn 9 năm triển khai Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc chung TP Hà Nội theo đồ án Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội được duyệt vẫn còn tồn tại một số bất cập, chưa phù hợp với thực tế phát triển của TP trong giai đoạn hiện nay.

Đặc biệt, khi Thủ đô Hà Nội tiến hành triển khai lập đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 và sau khi Luật Kiến trúc số 40/2019/QH14 được ban hành (có hiệu lực từ ngày 1/7/2020) có một số quy định liên quan về công tác lập, thẩm định, phê duyệt và ban hành Quy chế quản lý kiến trúc đô thị.

Theo đó, đối với Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị đã được phê duyệt theo quy định của Luật Quy hoạch đô thị (trước ngày Luật Kiến trúc có hiệu lực thi hành) chỉ được tiếp tục thực hiện đến hết ngày 31/12/2021.

Nhằm đáp ứng công tác quản lý Nhà nước về xây dựng, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và kịp thời với xu hướng phát triển đô thị hiện nay, việc tổ chức lập "Quy chế quản lý kiến trúc TP Hà Nội" để quản lý về kiến trúc, cảnh quan theo quy định của pháp luật và yêu cầu thực tiễn là cần thiết, phù hợp với các quy định của pháp luật hiện hành, đồng thời để giải quyết những bất cập trên.

Theo Quy chế quản lý kiến trúc TP Hà Nội, phạm vi quản lý nằm trong địa giới hành chính của TP Hà Nội với tổng diện tích khoảng 3.359,84km2. Quy chế áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiến trúc và xây dựng công trình kiến trúc tại TP Hà Nội gồm các quy định về quản lý kiến trúc đối với toàn bộ khu vực lập quy chế; quy định quản lý đối với các khu vực có yêu cầu đặc thù; định hướng kiểm soát không gian, kiến trúc, cảnh quan; yêu cầu về bản sắc văn hóa dân tộc trong kiến trúc; quy định về quản lý kiến trúc các loại hình công trình; quy định về quản lý kiến trúc công trình hạ tầng kỹ thuật; quy định về quản lý, bảo vệ công trình kiến trúc có giá trị; quy định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện quy chế quản lý kiến trúc.

Từng bước tăng diện tích đất cây xanh

Nghị quyết của HĐND TP khẳng định quan điểm Quy chế quản lý kiến trúc TP Hà Nội phải tuân thủ quy định Luật Kiến trúc năm 2019; Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 của Bộ chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và quy định khác của pháp luật có liên quan; phù hợp với định hướng Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Đồng thời, phù hợp với định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam, phù hợp Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, Tiêu chuẩn xây dựng, Quy hoạch được phê duyệt.

Theo đại diện Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội, Quy chế quản lý kiến trúc hướng tới mục tiêu là bảo đảm quỹ đất cho phát triển công viên, hành lang xanh, không gian xanh cho đô thị, nhất là vùng cảnh quan ven các sông và hồ, núi đồi, nhằm từng bước nâng cao chỉ số về cây xanh/người và diện tích đất cây xanh/người cho TP Hà Nội theo như mục tiêu xác định tại Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Quy chế được ban hành nhằm quản lý kiến trúc, cảnh quan và thực hiện quy hoạch được duyệt, kiểm soát việc xây dựng mới, cải tạo, chỉnh trang đô thị theo định hướng phát triển kiến trúc, bảo vệ cảnh quan, bản sắc văn hóa dân tộc đặc trưng kiến trúc Thủ đô Hà Nội. Đồng thời, cụ thể hóa các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch, kiến trúc và xây dựng để quản lý kiến trúc đô thị phù hợp với điều kiện thực tế của Thủ đô
Hà Nội và của từng khu vực quản lý trên địa bàn TP.

Nâng cao chất lượng môi trường sống cho người dân

Về nội dung, Quy chế Quy chế quản lý kiến trúc TP Hà Nội gồm 4 Chương, 17 Điều và 9 Phụ lục kèm theo, trong đó cơ bản bám sát khoản 3 Điều 14 Luật Kiến trúc và Nghị định số 85/2020/NĐ-CP của Chính phủ, bao gồm quy định về quản lý kiến trúc đối với khu vực lập quy chế; kiến trúc cho những khu vực, tuyển đường; xác định yêu cầu bản sắc văn hóa trong kiến trúc.

Đồng thời, xác định khu vực cần lập thiết kế đô thị riêng, tuyến phố, khu vực cần ưu tiên chỉnh trang, khu vực có yêu cầu quản lý đặc thù; quy định về quản lý kiến trúc đối với nhà ở, công trình công cộng, công trình hạ tầng kỹ thuật và công trình phải thi tuyển phương án kiến trúc; quy định quản lý, bảo vệ công trình kiến trúc có giá trị; quy định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện quy chế.

Tại Nghị quyết thông qua Quy chế quản lý kiến trúc, HĐND TP cũng nhấn mạnh nguyên tắc quản lý kiến trúc tuân thủ Luật Kiến trúc và các quy định khác của pháp luật có liên quan, phù hợp với định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam và điều kiện thực tế tại Thủ đô. Cùng với đó, phù hợp định hướng quy hoạch chung, quy hoạch phân khu được cấp có thẩm quyền phê duyệt và quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành.

Thông qua đó, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lao động, nâng cao thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần, văn hóa của Nhân dân, xây dựng các khu vực phát triển, văn minh, giữ gìn bản sắc, tiến tới thu hẹp khoảng cách giữa đô thị và nông thôn; góp phần xây dựng nền kiến trúc tiên tiến, hiện đại, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc...

Bảo đảm việc phát triển mới song hành với việc giữ gìn, bảo tồn và phát triển các giá trị truyền thống về kiến trúc công trình và tổ chức cảnh quan làng xóm, bảo tồn văn hóa bản sắc của các khu vực. Hoạt động khai thác kiến trúc, không gian cảnh quan phải hợp lý và có hiệu quả, không những thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới mà cần phải bảo đảm giữ gìn an ninh, quốc phòng và an toàn xã hội, góp phần nâng cao chất lượng môi trường sống cho người dân.

"Việc quản lý kiến trúc cần phải tính đến các đặc điểm, đặc thù của từng khu vực, phong tục tập quán, văn hóa truyền thống. Việc xây dựng công trình phải được quản lý chặt chẽ, đồng bộ về kiến trúc, không gian cảnh quan; bảo đảm chức năng hoạt động hiệu quả, mỹ quan, an toàn, hài hoà với tổng thể xung quanh. Đối với các khu đất có điều kiện tổ chức công trình cao tầng điểm nhấn cần được quy định cụ thể trong các khu vực có yêu cầu quản lý đặc thù hoặc thiết kế đô thị được cấp thẩm quyền phê duyệt" - Nghị quyết của HĐND TP Hà Nội nhấn mạnh.