"Săn tìm kho báu"
Nhiều quan chức cấp cao tại Pháp đã phản ánh sự khó khăn trong việc đảm bảo quá trình nhập thiết bị bảo vệ y tế, do các bên khác trả giá cao hơn họ, trong bối cảnh các quốc gia cạn kiệt kho dự trữ đang phải bắt tay "săn tìm kho báu" - theo cách gọi của Chủ tịch vùng Ile-de-France, Valerie Pecresse.
Renaud Muselier - Chủ tịch vùng Sud xác nhận với CNN về thông tin một lô hàng khẩu trang của khu vực đã bị "một quốc gia nước ngoài" giành mua tại các sân bay Trung Quốc. Chủ tịch của vùng Grand Est, nói với đài phát thanh Pháp RTL rằng đó là "một trận chiến hàng ngày" để đảm bảo các đơn đặt hàng được cập bến. "Trên đường băng, người Mỹ đến, rút tiền mặt và trả gấp 3 hoặc 4 lần cho các đơn đặt hàng chúng tôi đã thực hiện, vì vậy cần phải chiến đấu".
Trong một phát biểu ôn hòa hơn cả, Thủ tướng Pháp Edouard Philippe hôm 2/4 nói rằng đôi khi các đơn đặt hàng không phải lúc nào cũng được giao bởi "nhiều lý do, bao gồm cả nhu cầu lớn đến từ Trung Quốc, Mỹ, châu Âu và thực sự từ cả thế giới".
Tuy nhiên, Mỹ một lần nữa lại bị chỉ đích danh, khi Bộ trưởng Y tế Brazil Luiz Henrique Mandetta hôm thứ 6 dẫn việc Washington đang gửi các máy bay chở hàng lớn đến Trung Quốc để mua cạn các thiết bị y tế về nước mình.
"Điều này cũng xảy ra với mặt hàng khẩu trang", ông Mandetta nói, "chúng tôi đã đặt mua, họ giao phần đầu tiên. Phần thứ hai, ngay cả với hợp đồng đã ký và tiền được thỏa thuận, họ nói rằng họ không còn hàng. Việc giao hàng bị đình trệ".
Đại diện vùng Bourgogne Franche Comte của Pháp cho biết đã đặt hàng 4 triệu khẩu trang từ Trung Quốc nhưng đang phải sử dụng 2 nhà cung cấp khác nhau trong trường hợp 1 bên không giao hàng. Các quan chức Tây Ban Nha và Pháp nói thêm rằng, hậu cần quá tải tại Trung Quốc cũng là một rào cản đối với việc vận chuyển các thiết bị y tế.
Câu trả lời của Mỹ
Đại sứ quán Mỹ tại Pháp, nơi chỉ phát biểu cho chính phủ liên bang khẳng định, Mỹ "đã không mua bất kỳ khẩu trang nào dành cho việc giao hàng từ Trung Quốc đến Pháp". Một số quan chức Nhà Trắng cũng phủ nhận việc chặn các lô hàng khẩu trang từ nhà sản xuất 3M của Mỹ tới Canada và một số quốc gia Mỹ Latinh.
CNN dẫn lời Andreas Geisel, một quan chức cấp cao ở thủ đô Đức cho biết, một lô hàng gồm 200.000 khẩu trang dành cho cảnh sát Berlin đã bị chuyển qua Mỹ khi đang quá cảnh tại Bangkok.
"Đây không phải là cách bạn hành xử với các đồng minh xuyên Đại Tây Dương", ông Geisel nói, "ngay cả trong thời kỳ khủng hoảng toàn cầu cũng cần tránh các hành vi hoang dã kiểu viễn Tây".
Phương tiện truyền thông Đức đã báo cáo, công ty liên quan đến đơn đặt hàng của Berlin là 3M. Tuy nhiên, trả lời CNN hôm 3/4, 3M nói rằng công ty "không nhận thấy bất cứ sản phẩm 3M nào bị thu giữ. 3M cũng không có hồ sơ về bất kỳ lô khẩu trang nào từ Trung Quốc cho cảnh sát Berlin".
Phía cảnh sát Berlin thì nói rằng họ không thể xác nhận liệu đơn hàng đã được đặt với 3M hay chưa. Mọi quan tâm hiện đang đổ về Nhà Trắng, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ, trước nghi ngại về Đạo luật Sản xuất Quốc phòng.
Đạo luật Sản xuất Quốc phòng, có hiệu lực kể từ năm 1950, trao cho chính phủ toàn quyền chỉ đạo trong các trường hợp khẩn cấp đối với sản xuất công nghiệp, do đó trở thành một rào cản đối với các nhà cung cấp có hợp đồng nước ngoài.
Thực tế, Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây đã chỉ trích 3M vì việc vẫn duy trì xuất khẩu thiết bị bảo vệ. "Lúc này chúng ta đã gặp khó khăn với 3M sau những gì họ đang làm với khẩu trang của mình... Sẽ phải trả một cái giá rất lớn!", ông Trump tweet hôm 2/4.
1 ngày sau đó, phía 3M trả lời: "Ngừng tất cả việc xuất khẩu khẩu trang được sản xuất tại Mỹ có thể sẽ khiến các quốc gia khác trả đũa và làm điều tương tự, như điều mà một số bên đã làm".
Bài học mùa dịch
Rõ ràng, đại dịch Covid-19 đang trở thành phép thử cho mọi mối quan hệ, bao gồm tình đồng minh xuyên Đại Tây Dương. Để "công bằng" với Washington - nhắc lại hồi tháng trước, chính phủ Pháp cũng từng tuyên bố cấm xuất khẩu tất cả các khẩu trang được làm tại nước này.
Một công ty của Pháp, Valmy SAS, đã bị các quan chức hải quan tại bờ biển nước nhà chặn một đơn đặt hàng thiết bị bảo vệ y tế gửi cho Dịch vụ Y tế Quốc gia Vương quốc Anh - một khách hàng thường xuyên của DN này.
Một số chính phủ châu Âu đã và đang kêu gọi sự tự chủ, tránh lệ thuộc đối với sản xuất vật tư y tế của quốc gia. Tại Đức, Thống đốc bang Bavaria Markus Soder mới đây cảnh báo rằng nước này sẽ cần "hàng tỷ chiếc khẩu trang" để chống Covid-19.
"Chúng ta phải trở nên độc lập hơn với thị trường thế giới, vì sự an toàn của công dân. Đó là một trong những bài học từ những ngày qua", ông Soder tweet.
Anh, Pháp, Đức và Tây Ban Nha đều đang cố gắng đẩy nhanh sản xuất thiết bị bảo vệ y tế trong nước, nhưng tất nhiên đó không phải là điều có thể thay đổi chỉ trong một đêm, với tình trạng thiếu thốn trải dài các bệnh viện trong cả nước do sự bùng phát nhanh chóng.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã từng liên tục cảnh báo rằng việc tích trữ và thiếu thiết bị bảo vệ đang khiến các y bác sĩ chăm sóc bệnh nhân Covid-19 đối mặt với nguy hiểm tính mạng. Tháng trước, khi giá mặt nạ phẫu thuật tăng gấp 6 lần, giá khẩu trang N95 ấp 3 lần và đồ bảo hộ đắt gấp 2, Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus đã khuyến cáo: "Nguồn cung có thể mất vài tháng để giao hàng, thao túng thị trường là tất yếu, hàng thường được bán cho người trả giá cao nhất".
