“Cởi trói” cho doanh nghiệp
Tại Hội thảo“Dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp” diễn ra mới đây, đại diện các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước, các chuyên gia, đại diện các cơ quan, đơn vị đã cùng đưa ra nhiều ý kiến góp ý chất lượng đối với Dự thảo. Trong đó, đa phần các đại biểu đều đánh giá cao các nguyên tắc, nội dung tại dự thảo Luật đã thể hiện tính “đổi mới”, “cởi trói”, trao nhiều quyền hơn cho các doanh nghiệp.
Theo đó, Nhà nước không thực hiện quản lý pháp nhân doanh nghiệp mà Nhà nước chỉ là chủ sở hữu vốn, quản lý dòng vốn theo phần vốn đầu tư tại doanh nghiệp mà không can thiệp hành chính vào hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó để tách bạch, phân định rõ chức năng chủ sở vốn với chức năng quản lý nhà nước, phân công rõ, phân cấp mạnh trong đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, dự thảo Luật đã quy định rõ: Nhà nước, Chính phủ chỉ quản lý đối với cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn, cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn quản lý theo phần vốn tại doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp, doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp chịu trách nhiệm quản lý theo phần vốn tại doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư khác.
Chia sẻ tại hội thảo, TS. Võ Trí Thành, Nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đánh giá, dự thảo Luật thực sự là “cuộc cách mạng” trong quản lý, đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, tuy nhiên để sửa Luật sẽ là một quá trình rất phức tạp, gian nan. Cách tiếp cận, tinh thần sửa Luật có rất nhiều điểm tích cực.
Điểm mới đầu tiên của dự thảo Luật là làm rõ vai trò của Nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, là một nhà đầu tư chuyên nghiệp trong thị trường cạnh tranh, hội nhập, nhà nước không còn quản lý, can thiệp trực tiếp vào quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Hay nói theo cách khác là quản lý doanh nghiệp theo dòng vốn đầu tư, không quản lý theo pháp nhân.
Thứ hai, tăng tính minh bạch, quyền hạn, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Thứ ba, dự thảo Luật thể hiện sự linh hoạt, thích ứng với thị trường, trong quá trình sắp xếp, chuyển đổi lại vốn nhà nước. Điểm mới nữa trong cách tiếp cận là cố gắng xử lý các “ách tắc” hiện nay của doanh nghiệp như vấn đề quản trị, quản lý doanh nghiệp F1, F2, đầu tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo…
Là một trong những doanh nghiệp nhà nước chịu tác động trực tiếp của chính sách, ông Nguyễn Văn Mậu, Thành viên Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) cho biết, dự thảo Luật với các quan điểm, nguyên tắc khá đổi mới khi xác định Nhà nước không quản lý pháp nhân doanh nghiệp mà chỉ quản lý theo dòng vốn, vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp là tài sản pháp nhân của doanh nghiệp, không hạn chế quyền kinh doanh của doanh nghiệp, tách bạch cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan giám sát chủ sở hữu, đánh giá doanh nghiệp được thực hiện theo mục tiêu, nhiệm vụ, kết quả tổng hợp…
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Văn Mậu cũng có nhiều góp ý cụ thể đối với các nội dung tại dự thảo Luật như về: Xác định lại đối tượng thuộc điều chỉnh của Luật, làm rõ khái niệm về vốn nhà nước tại doanh nghiệp còn nhiều cách hiểu, phương án trích lập quỹ Đầu tư phát triển để tại doanh nghiệp từ lợi nhuận sau thuế; quản lý doanh nghiệp F1, F2; thẩm quyền đầu tư vốn…
Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, việc ban hành Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhằm cụ thể hóa chủ trương, đường lối chính sách của Đảng tại Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa Đảng khóa XII, các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia ký kết về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp; giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi Luật số 69/2014/QH13. Đồng thời hoàn thiện thể chế, ổn định môi trường pháp lý, nâng cao quyền tự chủ, vai trò và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước tương xứng với nguồn vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, đảm bảo doanh nghiệp có vốn đầu tư của nhà nước giữ vai trò chủ đạo, giữ vị trí then chốt trong nền kinh tế.
Tiếp thu tối đa để hoàn thiện dự thảo Luật
Thực hiện chủ trương của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ, quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 1337/QĐ-BTC ngày 12/6/2024 thành lập Ban soạn thảo phân công các cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện xây dựng dự thảo Luật.
Thứ trưởng Cao Anh Tuấn thông tin, vừa qua, Bộ Tài chính đã chủ trì tổ chức họp Ban soạn thảo, Tổ biên tập. Trên cơ sở góp ý của các chuyên gia, bộ ngành, đại biểu tham dự, Bộ Tài chính đã hoàn thiện dự thảo Luật và có công văn gửi lấy ý kiến các bộ ngành, cơ quan trung ương, các địa phương, doanh nghiệp. Đồng thời đăng tải lấy ý kiến rộng rãi trên Cổng TTĐT Chính phủ và Cổng TTĐT Bộ Tài chính. Hồ sơ Luật được xây dựng trên cơ sở bám sát nội dung 06 chính sách đã được Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Quốc hội thông qua, dự thảo Luật có 9 Chương và 92 Điều.
Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cũng cho biết, về việc sửa đổi Luật Quản lý sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật số 69/2014/QH13), Bộ Tài chính đã chủ trì tổ chức tổng kết đánh giá, xây dựng Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật, báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, cho phép đưa dự án Luật vào Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2024.
Trên cơ sở đó, tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua và ban hành Nghị quyết số 129/2024/QH15 về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 và điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024; trong đó, thống nhất bổ sung dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024.
Theo đó, tiến độ dự kiến của dự thảo Luật sẽ được Quốc hội cho ý kiến lần thứ nhất tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024), thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025), dự kiến Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2026.
Tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tài chính cũng đề nghị Ban soạn thảo, Tổ biên tập, nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ dự thảo Luật, trình cấp có thẩm quyền theo quy định, đảm bảo chất lượng và tiến độ về thời gian.
