Quyền và trách nhiệm của người tham gia, người thụ hưởng chế độ BHXH

Câu hỏi:

Xin hỏi quyền và trách nhiệm của người tham gia và người thụ hưởng chế độ BHXH được quy định thế nào? (Chị Nguyễn Thanh Mai, phường Trung Liệt, quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội)

Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội trả lời:

Luật BHXH số 41/2024/QH15, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025 (sau đây gọi tắt là Luật BHXH năm 2024) quy định về quyền và trách nhiệm của người tham gia và người thụ hưởng chế độ BHXH như sau:

Tại Điều 10 Luật BHXH năm 2024 quy định về quyền của người tham gia và người thụ hưởng chế độ BHXH bao gồm các nội dung:

Quyền của người tham gia BHXH:

Thứ nhất, hưởng chế độ BHXH theo quy định của Luật BHXH năm 2024.

Thứ hai, được cấp sổ BHXH.

Thứ ba, được cơ quan BHXH định kỳ hằng tháng cung cấp thông tin về việc đóng BHXH thông qua phương tiện điện tử; được cơ quan BHXH xác nhận thông tin về đóng BHXH khi có yêu cầu.

Thứ tư, yêu cầu người sử dụng lao động và các cơ quan, tổ chức có liên quan thực hiện đầy đủ trách nhiệm về BHXH đối với mình theo quy định của pháp luật.

Thứ năm, được tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH.

Thứ sáu, chủ động đi khám giám định y khoa để xác định mức suy giảm khả năng lao động nếu thuộc trường hợp đang bảo lưu thời gian đóng BHXH và được thanh toán phí giám định y khoa khi kết quả giám định y khoa đủ điều kiện để hưởng chế độ BHXH theo quy định của Luật BHXH năm 2024.

Thứ bảy, khiếu nại, tố cáo và khởi kiện về BHXH theo quy định của pháp luật.

Quyền của người thụ hưởng chế độ BHXH:

Thứ nhất, nhận các chế độ BHXH đầy đủ, kịp thời, thuận tiện.

Thứ hai, hưởng bảo hiểm y tế trong trường hợp đang hưởng lương hưu; nghỉ việc hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng; trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng; trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng hoặc nghỉ việc hưởng trợ cấp ốm đau đối với người lao động bị mắc bệnh thuộc danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành; đang hưởng chế độ quy định tại Điều 23 của Luật BHXH năm 2024.

Thứ ba, được thanh toán phí giám định y khoa đối với trường hợp không do người sử dụng lao động giới thiệu đi khám giám định mức suy giảm khả năng lao động mà kết quả giám định y khoa đủ điều kiện để hưởng chế độ BHXH theo quy định của Luật BHXH năm 2024.

Thứ tư, ủy quyền bằng văn bản cho người khác thực hiện BHXH. Trường hợp ủy quyền nhận lương hưu, trợ cấp BHXH và chế độ khác theo quy định của Luật BHXH năm 2024 thì văn bản ủy quyền có hiệu lực tối đa là 12 tháng kể từ ngày xác lập việc ủy quyền. Văn bản ủy quyền phải được chứng thực theo quy định của pháp luật về chứng thực.

Thứ năm, đối với người từ đủ 80 tuổi trở lên nếu có nhu cầu thì được cơ quan BHXH hoặc tổ chức dịch vụ được cơ quan BHXH ủy quyền thực hiện việc chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH tại nơi cư trú trên lãnh thổ Việt Nam;

Thứ sáu, được cơ quan BHXH định kỳ hằng tháng cung cấp thông tin về việc hưởng chế độ BHXH thông qua phương tiện điện tử; được cơ quan BHXH xác nhận thông tin về hưởng BHXH khi có yêu cầu.

Thứ bảy, khiếu nại, tố cáo và khởi kiện về BHXH theo quy định của pháp luật.

Thứ tám, từ chối hưởng chế độ BHXH.

Trách nhiệm của người tham gia và người thụ hưởng chế độ BHXH được quy định cụ thể tại Điều 11 Luật BHXH năm 2024, cụ thể như sau:

Trách nhiệm của người tham gia BHXH:

Thứ nhất, đóng BHXH theo quy định của Luật BHXH năm 2024.

Thứ hai, theo dõi việc thực hiện trách nhiệm về BHXH đối với mình.

Thứ ba, thực hiện việc kê khai chính xác, trung thực, đầy đủ thông tin theo đúng quy định về đăng ký tham gia BHXH.

Trách nhiệm của người thụ hưởng chế độ BHXH:

Thứ nhất, thực hiện các quy định về trình tự, thủ tục, quy định khác về hưởng chế độ BHXH theo quy định của Luật BHXH năm 2024 và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Thứ hai, hoàn trả tiền hưởng chế độ BHXH khi có quyết định của cơ quan có thẩm quyền xác định việc hưởng không đúng quy định.

Thứ ba, định kỳ hằng năm, người thụ hưởng chế độ BHXH qua tài khoản cá nhân mở tại ngân hàng có trách nhiệm phối hợp với cơ quan BHXH hoặc tổ chức dịch vụ được cơ quan BHXH ủy quyền để thực hiện việc xác minh thông tin đủ điều kiện thụ hưởng chế độ BHXH.