Trong khu vực nội thành, con sông ô nhiễm được nhắc đến nhiều nhất có lẽ là Tô Lịch. Với chiều dài khoảng 14km, sông Tô Lịch chảy qua địa phận 6 quận, huyện: Ba Đình, Cầu Giấy, Đống Đa, Thanh Xuân, Hoàng Mai, Thanh Trì. Điểm bắt đầu từ phường Nghĩa Đô, thuộc quận Cầu Giấy (phía Nam đường Hoàng Quốc Việt), điểm cuối đổ ra sông Nhuệ ở đối diện làng Hữu Từ, thuộc xã Hữu Hòa, huyện Thanh Trì.
|
| Một đoạn sông Tô Lịch nhìn từ trên cao. Ảnh: Phạm Hùng |
Trước đây, sông Tô Lịch cùng với sông Kim Ngưu, sông Lừ và sông Sét đã tạo nên hệ thống tiêu thoát nước chính của khu vực trung tâm TP Hà Nội. Tuy nhiên, từ nhiều năm nay, dưới sức ép của quá trình đô thị hóa, cùng với sự thiếu ý thức về bảo vệ môi trường, giữ gìn lòng sông, đã làm cho diện tích sông bị thu hẹp, hành lang bảo vệ bị lấn chiếm ở nhiều đoạn, chất lượng nước sông bị ô nhiễm nghiêm trọng do mỗi ngày có khoảng 150.000m³ nước thải sinh hoạt và nước thải công nghiệp chưa qua xử lý xả trực tiếp xuống sông.
Chảy qua nhiều khu dân cư đông đúc, đáng ra con sông là lá phổi xanh, tạo cảnh quan quý giá cho đô thị, thì nay nó là nỗi ám ảnh với người dân và du khách. Khi lưu thông qua những con đường cạnh bờ sông, bất kỳ ai cũng nhận thấy mùi khó chịu bốc lên đến khó thở. Ông Triệu Nguyễn Hiếu, số nhà 10A3, ngõ 376, phố Kim Giang phân trần: “Quanh năm nước sông đen kịt, bốc mùi hôi. Vào những ngày trở trời, nhất là vào ban đêm mùi ô nhiễm từ con sông bốc lên rất nặng. Tôi thấy các cơ quan chức năng vẫn thường xuyên bơm tiêu nước sông Tô Lịch ra sông Nhuệ để giảm bớt lượng nước thải ứ đọng, bốc mùi hôi thối. Tuy nhiên đây chỉ là giải pháp tạm thời, cứ vài ngày không bơm là mùi lại bốc lên nồng nặc”.
Nguyên nhân chính dẫn đến việc ô nhiễm nặng nề của dòng sông là nước thải từ các khu dân cư, cơ sở sản xuất không được xử lý theo hàng trăm họng cống ngày đêm xả thẳng ra sông. Nhưng điều quan trọng góp phần không nhỏ “bức tử” dòng sông là ý thức người dân sống hai bên bờ. Bà Bùi Thị Hương, bán hàng ngay cổng chợ Kim Giang cho biết: “Khi TP Hà Nội mới cho cải tạo xây kè, nạo vét bùn lòng sông thì đoạn qua phường Kim Giang nơi tôi sống tương đối sạch. Nhưng chỉ ít thời gian sau, nước thải chợ chảy ra, các hàng giết mổ trong chợ thường xuyên mang phế thải ra hất thẳng xuống lòng sông, rồi người dân đua nhau xả rác thì dòng sông lại… bốc mùi”.
Bao giờ nước sông Tô sạch?Để làm “sống lại” dòng sông Tô Lịch, Hà Nội đã triển khai nhiều dự án quan trọng. Trong đó, nổi bật là dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá có công suất 270.000 m3/ngày, đêm, được khởi công vào tháng 10/2016, bằng nguồn vốn ODA của Nhật Bản. Khi nhà máy đi vào hoạt động, 80% nước thải tại các quận Đống Đa, một phần của Cầu Giấy, Thanh Xuân, Hai Bà Trưng, Hoàn Kiếm và huyện Thanh Trì sẽ được xử lý toàn bộ.
Về tiến độ dự án trọng điểm này, ông Chu Mạnh Tuấn - Phó Ban Quản lý đầu tư xây dựng các công trình cấp thoát nước và môi trường TP Hà Nội cho biết, công tác GPMB và làm hạ tầng phục vụ thi công nhà máy đã hoàn thành xong. Tất cả 4 gói thầu chính của Dự án đang được Ban khẩn trương thực hiện để tổ chức thi công nhà máy trong năm 2018.
Cùng với đó, TP cũng đang giao cho Công ty Phú Điền xây dựng, mở rộng nhà máy xử lý nước thải ở Tây hồ Tây với công suất 160.000m3/ngày, đêm. Và khi đi vào hoạt động, một phần nước thải của quận Cầu Giấy, toàn bộ quận Ba Đình, Tây Hồ sẽ được thu gom, xử lý. Ngoài ra, để đảm bảo lọc nước, TP cũng đã phê duyệt dự án xây dựng cụm công trình đầu mối Liên Mạc dự kiến trong năm 2018 - 2020, khi hoàn thành sẽ bổ sung nước từ sông Hồng cho sông Nhuệ, sông Tô Lịch, khi đó, hy vọng nước sông Tô Lịch mới đảm bảo sạch.
Như vậy, các dự án nhằm giảm gánh nặng oằn mình chở nước thải cho sông Tô Lịch đều được các đơn vị khẳng định khẩn trương thực hiện. Tuy nhiên, nhiều người dân vẫn tỏ ra nghi ngại nếu các cơ quan chức năng không thật sự quyết liệt thì việc người dân phải chịu đựng cảnh ô nhiễm từ dòng “sông chết” sẽ vẫn còn kéo dài.
