Sửa đổi Luật giá, đưa SGK vào danh mục do Nhà nước định giá

Bổ sung hai nhóm hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá

Trình bày tờ trình Dự Luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết Chính phủ đề xuất bổ sung hai nhóm hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá.

Cụ thể, với SGK là mặt hàng có thị trường cạnh tranh hạn chế, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân. Mặt hàng này được Bộ GD&ĐT đề nghị bổ sung vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá. Và  tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV đã thống nhất, yêu cầu bổ sung SGK vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá khi sửa đổi Luật giá.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, việc định giá mặt hàng này sẽ giao cho Bộ GD&ĐT định giá cụ thể.

Mặt hàng thứ hai là hàng hóa, dịch vụ phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh thực hiện đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các đơn vị, doanh nghiệp quốc phòng, an ninh sản xuất. Mặt hàng này do Bộ Quốc phòng đề nghị bổ sung vào danh mục vì thuộc trường hợp Nhà nước độc quyền sản xuất, kinh doanh theo quy định tại Luật Thương mại và Nghị định 94, phù hợp với các tiêu chí tại Luật. 

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho biết, riêng đối với dịch vụ sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư, trên cơ sở chủ trương của Quốc hội, Chính phủ sẽ khẩn trương nghiên cứu, đánh giá kỹ để có đề án riêng trình Quốc hội ban hành nghị quyết thực hiện. Do đó trước mắt chưa đưa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá tại phụ lục kèm theo Dự Luật này. Trường hợp cơ chế giá dịch vụ sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư được Quốc hội thông qua sẽ được cập nhật vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá.

Thẩm tra Dự Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, đối với giá SGK, đây là mặt hàng thiết yếu. Giá SGK có phạm vi ảnh hưởng rất rộng, tác động trực tiếp đến người dân, trong đó có người thu nhập thấp. Vì vậy, cần thiết phải kiểm soát, khống chế giá để bảo đảm không tác động tiêu cực đến người tiêu dùng.

Tuy nhiên, hiện nay có nhiều đơn vị được phép phát hành sách, thị trường có tính cạnh tranh. Do vậy để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân, nhất là người nghèo, Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị Nhà nước quy định giá bán tối đa. Đồng thời không ấn định giá để các đơn vị phát hành sách quyết định giá bán cụ thể nhằm tạo tính cạnh tranh, góp phần hạ giá bán, bảo đảm quyền lợi của người dân. Cạnh đó, cần kiểm soát việc tổ chức thực hiện, bảo đảm không để thông đồng giá.

Đánh giá lại Quỹ bình ổn giá xăng dầu

Một nội dung khác đáng chú ý tại Dự Luật Giá (sửa đổi) là quy định và đưa thành một điều riêng về lập Quỹ bình ổn giá. Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, việc này để đảm bảo tính khả thi, tránh phát sinh trường hợp hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục bình ổn, thì mới lập quỹ. Đây cũng là cơ sở pháp lý để tiếp tục duy trì công cụ Quỹ bình ổn giá xăng, dầu.

Trong thẩm tra, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban tán thành đề xuất của Chính phủ về duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Bởi đây là công cụ điều tiết giá loại nhiên liệu này trong nước, là biện pháp kinh tế, không phải can thiệp hành chính. Khi giá xăng dầu thế giới biến động thì quỹ bình ổn đã phát huy vai trò điều hòa, góp phần giảm được tần suất và mức điều chỉnh tăng giá bán xăng dầu. Quỹ này cũng giúp giảm biên độ biến động của giá, từ đó giảm tác động tiêu cực đến sản xuất, kinh doanh, kiểm soát lạm phát.

Tuy nhiên, Ủy ban Tài chính – Ngân sách cũng lưu ý, việc duy trì quỹ bình ổn giá xăng dầu nên có thời hạn và thời điểm, trong Dự Luật chỉ nên nêu trong điều khoản chuyển tiếp, không nhất thiết quy định thành điều khoản riêng, điều hành quỹ cần linh hoạt hơn, tăng trách nhiệm, công khai, minh bạch. Đồng thời cần có cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng, đúng ý nghĩa thực tế.

Theo Chủ nhiệm Nguyễn Phú Cường, cũng có các ý kiến đề nghị không tiếp tục duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu, vì cho rằng đây là quỹ tài chính không nằm trong cân đối ngân sách nhà nước và nguồn hình thành được trích lập thông qua giá mua, do người tiêu dùng chi trả (300 đồng/lít). Đồng thời, qiá xăng dầu trong nước đã liên thông với giá thế giới. Việc lập quỹ bản chất là sự can thiệp của Nhà nước vào một loại mặt hàng có tính nhạy cảm rất cao với thị trường, khiến giá xăng dầu trong nước và thế giới không đồng nhất, không phản ánh đúng tính chất thị trường...

Theo các ý kiến này, thay vì dùng Quỹ, Nhà nước có thể sử dụng công cụ khác như thuế, phí hoặc có biện pháp hỗ trợ trực tiếp đối tượng yếu thế, ảnh hưởng nặng nề từ giá xăng dầu tăng cao. Đây cũng là công cụ điều tiết nhiều quốc gia đang áp dụng.

Trong thảo luận, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị, Chính phủ cần đánh giá, tổng kết lại hiệu quả việc trích quỹ, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu, bởi nhiều doanh nghiệp phản ánh việc điều hành chưa linh hoạt, làm giá trong nước chưa bám sát thị trường.