Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có yêu cầu Thanh tra Chính phủ thanh tra đột xuất việc chấp hành các quy định trong công tác quản lý nhà nước về xuất khẩu gạo thời gian qua.
Lý giải về việc không cho “đấu thầu hạn ngạch” Bộ Công Thương cho biết, việc đấu thầu hạn ngạch trên thực tế là bán hạn ngạch để thu tiền vào Ngân sách Nhà nước. Trong bối cảnh người dân và DN đang phải chịu nhiều tác động tiêu cực của dịch bệnh, Chính phủ đang phải tìm mọi cách để hỗ trợ tài chính cho người dân và DN, đưa hạn ngạch gạo ra bán để thu tiền là việc không nên làm.
Thêm nữa, việc đấu thầu hạn ngạch cần có thời gian để tổ chức và sẽ mất ít nhất 15 -20 ngày để xây dựng quy chế, làm hồ sơ và thực hiện các thủ tục thẩm định hồ sơ, tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật. Như vậy là trái với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc phải "giảm thiểu việc gián đoạn chuỗi sản xuất lúa gạo".
Nói về bất cập của phương thức "Đăng ký tờ khai trước được xuất trước", Bộ Tài chính lại cho rằng chính bộ đã có 2 đề xuất: Phương án 1, giao Hiệp hội Lương thực Việt Nam phân bổ chỉ tiêu xuất khẩu giữa các DN có sự giám sát của Bộ Công Thương; Phương án 2, giao Bộ Công Thương phân bổ hạn ngạch xuất khẩu gạo trong điều kiện dịch bệnh Covid -19 nhưng đều bị Bộ Công Thương bác.
Tổng cục Hải quan thì cho rằng ngày 10/4/2020, Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 1106/QĐ-TCT về công bố hạn ngạch xuất khẩu gạo trong tháng 4/2020 nhưng đến 9 giờ 30 phút sáng 11/4/2020 mới nhận được bản chụp do Bộ Công Thương gửi qua thư điện tử. Ngày 13/4/2020, Tổng cục Hải quan mới nhận được bản chính thức (dù địa chỉ nơi nhận có Tổng cục Hải quan), công văn mất đúng 4 ngày cho quãng đường 9km. Nên chắc Tổng cục Hải quan thực hiện quyết định qua báo chí (?!!).
Bộ Công thương cũng thừa nhận “nếu được bàn bạc, phối hợp nghiêm túc với các Bộ và bổ sung một số giải pháp kỹ thuật đơn giản như bắt buộc phải khai báo đồng thời tên tàu và số hiệu container trên tờ khai online và không cho phép sửa đổi các thông tin này, sẽ giúp giảm đáng kể tình trạng khai giữ chỗ”.
“Các DN đã có hàng tại cảng chắc chắn sẽ ở vị thế ưu tiên số 1 bởi họ đều đã rõ tên tàu và số hiệu container và chỉ có họ mới có thể hiện thực hóa tờ khai mà không cần phải thay đổi các thông tin này”.
Trước khi đề xuất phương thức FCFS, Bộ Công Thương không nhận được ý kiến nào khác của cả Tổng cục Hải quan và Bộ Tài chính. Rồi “Trong góp ý của mình, Tổng cục Hải quan không đề cập tới các "bất cập" của phương thức điều hành FCFS”.
Đúng hay sai của vụ việc xuất khẩu 400.000 tấn gạo sẽ được Thanh tra làm rõ, chắc chắn không có chuyện “Sư nói sư phải, sãi nói sãi hay”.