Trang sử vàng giải phóng Điện Biên và sự trợ giúp của Liên Xô

Cho đến tận ngày nay, chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn có tầm ảnh hưởng to lớn. Trong thành công này có sự giúp đỡ của Liên Xô cả về mặt chính trị và quân sự.

Phóng viên Đài TNVN có cuộc trao đổi với Giáo sư, Tiến sỹ lịch sử Dmitry Mosyakov, Giám đốc Trung tâm ASEAN, Australia và châu Đại dương, Viện Nghiên cứu Phương Đông, Viện Hàn lâm khoa học Nga về nội dung này.

Phóng viên: Thưa ông, chiến dịch Điện Biên Phủ của Việt Nam diễn ra chỉ một thời gian ngắn sau khi Việt Nam và Liên Xô thiết lập quan hệ ngoại giao. Tuy nhiên, Việt Nam đã nhận được những sự trợ giúp vô cùng quý báu từ phía Liên Xô. Xin ông điểm qua những sự trợ giúp nổi bật nhất?

Giáo sư, Tiến sỹ Dmitry Mosyakov: Sự hỗ trợ của Liên Xô dành cho Việt Nam có thể được chia thành hai mảng chính: Thứ nhất là sự ủng hộ thông qua việc công nhận chính quyền của những nhà yêu nước cách mạng ở miền Bắc Việt Nam trên con đường giành chính quyền về tay nhân dân và thành lập nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, tạo tiền đề cho sự hình thành đất nước Việt Nam thống nhất, tự chủ và toàn vẹn lãnh thổ sau này, đi theo con đường xã hội chủ nghĩa.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Lao động, nay là Đảng Cộng sản Việt Nam, chiến dịch Điện Biên Phủ đã giành chiến thắng. Chiến thắng này đã thuộc về nhân dân Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp - những nhà lãnh đạo tài tình, đóng vai trò then chốt trong toàn bộ tiến trình lịch sử của Việt Nam và không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới.

Sự hỗ trợ của Liên Xô góp phần  tạo nền tảng cho công cuộc củng cố vị thế của những người yêu nước cách mạng Việt Nam, bảo vệ chính quyền và tiếp tục tiến lên trên con đường giải phóng dân tộc. Đây là khía cạnh chính trị.

Về quốc phòng: Năm 1949, quân đội Trung Quốc tiến đến biên giới phía Bắc Việt Nam và mở con đường viện trợ. Khi đó, hàng viện trợ chỉ có thể đi qua Trung Quốc, vì vậy người ta cho rằng tất cả các nguồn viện trợ, bao gồm một lượng đáng kể vũ khí đều đến từ Trung Quốc. Tuy nhiên, đây là một sự hiểu lầm.

Đúng là Trung Quốc đã viện trợ 1 khối lượng lớn, nhưng Liên Xô cũng có những đóng góp đáng kể. Ví dụ, những khẩu pháo đóng một vai trò rất quan trọng trong chiến thắng Điện Biên Phủ. Những khẩu pháo này là chiến lợi phẩm mà Liên Xô thu được từ Đức quốc xã và cung cấp cho Việt Nam.

Đây là thời điểm bắt đầu sự hỗ trợ về mặt quân sự, và cũng là sự khởi đầu cho sự hỗ trợ lớn về sau. Thời kỳ sau đó, gần như toàn bộ quân đội Việt Nam đều được trang bị vũ khí từ Liên Xô, và sau này chiến thắng trong cuộc chiến tranh chống Mỹ năm 1975 đều nhờ vũ khí của Liên Xô.

Ngày nay, sự hợp tác quân sự giữa Việt Nam và Nga vẫn tiếp tục duy trì, và truyền thống hợp tác quân sự chặt chẽ này chính là đã được đặt nền móng từ thời điểm đó, để rồi tiếp tục được phát triển và mở rộng về sau này.

Điện Biên Phủ là một chiến thắng vĩ đại, là biểu tượng và khởi đầu cho tinh thần đoàn kết của người dân Việt Nam. Cho đến tận ngày nay, chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn có tầm ảnh hưởng to lớn.

Phóng viên: Có ý kiến cho rằng, trong bất kỳ một cuộc chiến tranh nào, ngoài ý chí chiến đấu cũng như kỹ năng tác chiến của người lính - được coi là yếu tố quyết định, thì sự hiện đại của vũ khí là yếu tố đặc biệt quan trọng, góp phần làm nên chiến thắng. Thực tế cho thấy, những vũ khí, khí tài mà Liên Xô viện trợ cho Việt Nam đã góp phần quan trọng làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Giáo sư, Tiến sỹ Dmitry Mosyakov: Quan điểm của tôi rất rõ ràng. Sự trợ giúp này đóng một vai trò rất quan trọng: vị trí mà quân đội Pháp đóng quân là vùng lòng chảo Điện Biên, và vũ khí chính mà quân đội Việt Nam sử dụng là những khẩu đại bác được đặt trên các ngọn đồi. Các căn cứ của Pháp ở Điện Biên Phủ đã không thể làm gì được do các khẩu pháo tầm xa với độ chính xác cao và bắn phá liên tục.

Vấn đề của quân đội Việt Nam lúc bấy giờ là thiếu vũ khí hạng nặng - pháo, xe tăng, xe bọc thép, trang thiết bị quân sự hạng nặng, và Liên Xô đã viện trợ những vũ khí đó. Chính những vũ khí hạng nặng này đã san bằng toàn bộ tập đoàn cứ điểm của quân Pháp. Cả pháo hạng nặng và vũ khí phản lực đều là sự trợ giúp một phần từ Trung Quốc, một phần từ Liên Xô.

Phóng viên: Tướng Paul Ely, Tổng Tham mưu trưởng quân đội Pháp từng phải thốt lên rằng: “Một quân đội giàu lòng yêu nước và tinh thần quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh đã làm nên "thiên sử vàng". Chiến thắng Ðiện Biên Phủ là chiến thắng của sức mạnh chính trị, tinh thần của trí tuệ Việt Nam”. Ông nhận xét gì về nhận định này?

Giáo sư, Tiến sỹ Dmitry Mosyakov: Hoàn toàn chính xác! Tại sao ông ấy lại nói về hoạt động tình báo Việt Nam? Lúc bấy giờ, quân Pháp đang bao vây chặt Hà Nội. Để đánh bại họ một cách dứt điểm, cần phải dụ họ ra khỏi khu vực này, buộc họ phải đưa quân ra khỏi các cứ điểm ở đây. Do đó, tình báo Việt Nam đã đánh lạc hướng, dồn trọng tâm của Pháp về Điện Biên Phủ, rằng có những đoàn xe lớn chở vũ khí đang đi qua khu vực Điện Biên Phủ. Khu vực này là một cứ điểm chiến lược, và nếu quân Pháp xuất hiện ở đó, họ sẽ có thể phá vỡ kế hoạch hình thành các khu vực giải phóng của Việt Nam.

Và họ đã thành công! Quân Pháp đã tự mình sa vào "bẫy" của quân Việt Nam vì tin rằng, khi đưa quân đến Điện Biên Phủ họ có thể kiểm soát các khu vực miền núi phía Bắc và tấn công các chiến sĩ yêu nước Việt Nam từ phía sau. Pháp đã cho quân nhảy dù xuống Điện Biên Phủ, lập ra một căn cứ quân sự mà sau đó đã bị quân Việt Nam bao vây và đánh bại hoàn toàn tại nơi họ yếu thế nhất.

Điện Biên Phủ là một chiến thắng vang dội, và tất nhiên yếu tố quan trọng nhất chính là sự đoàn kết, đường lối rõ ràng, cùng sự lãnh đạo thiên tài của Chủ tịch Hồ Chí Minh về mặt chính trị và Đại tướng Võ Nguyên Giáp về mặt quân sự. Thêm vào đó là sự đồng lòng của toàn thể nhân dân Việt Nam, khát khao đánh đuổi quân Pháp và xây dựng đất nước độc lập, tự do của riêng mình - tất cả đã hòa quyện tạo nên chiến thắng vĩ đại này.

Phóng viên: Xin cảm ơn ông!