KTĐT - Obama sẽ thăm Singapore và tham gia hội nghị cấp cao các nhà lãnh đạo Đông Nam Á, và kết thúc chuyến đi ở Hàn Quốc.
Tuần này ông Barack Obama sẽ công du châu Á lần đầu tiên trên cương vị tổng thống Mỹ. Chuyến đi được dự đoán là đầy thử thách, đến một châu lục đang vươn lên mạnh mẽ và thách thức vị thế của Mỹ trong tương lai.
Dưới đây là bài bình luận của hãng thông tấn AP về chuyến đi này.
Chỉ vài ngày sau khi lên nắm quyền hồi tháng 9, Thủ tướng Nhật bản tuyên bố muốn thành lập một liên minh thương mại Đông Á với đối thủ Trung Quốc, một liên minh có thể gạt Mỹ ra ngoài cuộc chơi.
Nhiều người trong giới quan sát ở Washington đánh giá đây là một cú sốc, phát sinh từ một quốc gia mà nhiều thập kỷ nay Mỹ vẫn coi là hòn đá tảng của mình ở châu Á. Thậm chí, những lời lẽ của tân chính phủ ở Tokyo còn nhấn mạnh rằng sự vươn lên mạnh mẽ của Trung Quốc là thách thức đối với vị thế siêu cường của Mỹ ở khu vực.
Đấy là thực tế mà Tổng thống Barack Obama phải đối mặt khi ông lần đầu tiên công du châu Á - chuyến đi nước ngoài được cho là gai góc nhất từ trước đến nay. Ông sẽ đến một khu vực đang nhanh chóng thoát khỏi tầm ảnh hưởng vốn tồn tại nửa thế kỷ qua của Mỹ, thậm chí còn thách thức vị trí của Washington ở đây trong tương lai. Hơn tất cả các chuyến công du nước ngoài trước, chuyến đi kéo dài 9 ngày tới 4 quốc gia châu Á này của ông Obama giống như một sứ mệnh cứu hộ cho vai trò của Mỹ ở khu vực.
Cuộc công cán này diễn ra đúng thời điểm quan trọng đối với ông Obama ở ngay sân nhà. Obama đang vật lộn với những quyết định quan trọng nhất trong gần 10 tháng làm tổng thống vừa qua: chiến lược chiến tranh Afghanistan, và thúc giục quốc hội chấp nhận đề xuất quan trọng nhất về đối nội - kế hoạch cải tổ hệ thống y tế.
Tình huống nước sôi lửa bỏng ở nhà không ngăn được ông dùng nhiều ngày cho chuyến công cán ngoại - một dấu hiệu chứng tỏ tầm quan trọng của châu Á đối với Mỹ và nhu cầu cấp thiết củng cố các mối quan hệ tại đây. Obama sẽ có bài phát biểu với các quân nhân Mỹ ở Alaska và Hàn Quốc, trong khi quyết định về việc tăng quân đến chiến trường Afghanistan đang treo lơ lửng.
Chặng dừng chân đầu tiên của Obama là tại Nhật Bản - đồng minh truyền thống của Washington nay đang trông đợi một mối quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc và phần còn lại của châu Á. Tại Trung Quốc, Tổng thống Mỹ dừng ở hai thành phố và sẽ gặp gỡ các nhà lãnh đạo đang rất tự hào về bước nhảy vọt đến thịnh vượng cũng như tham vọng định hình khu vực của họ.
Obama sẽ thăm Singapore và tham gia hội nghị cấp cao các nhà lãnh đạo Đông Nam Á, và kết thúc chuyến đi ở Hàn Quốc.
"Châu Á đang thay đổi rất nhanh. Nó đang trong một giai đoạn chuyển đổi căn bản", Huang Jing, một chuyên gia về chính trị Á châu ở Đại học NUS của Singapore nhận xét. "Đây không còn là một châu Á mà nước Mỹ từng biến đến như trước. Cách hiểu cũ của Mỹ là nước Mỹ là thống trị nhưng thân thiện với các quốc gia đang phát triển này; và Nhật Bản - đồng minh thân thiết của Mỹ - là số 1. Châu Á ngày nay hoàn toàn khác, và Trung Quốc mới là số 1, chứ không phải Nhật".
Trong suốt chuyến đi của mình, bắt đầu từ Nhật Bản, Obama sẽ khẳng định một thông điệp kiên định của Mỹ với các bạn bè cũ và các đối tác mới, cam kết giúp đỡ cho một khu vực đang phát triển cực kỳ nhanh chóng và an toàn.
Tại Tokyo, Obama dự kiến kêu gọi làm vững chắc thêm mối quan hệ đồng minh với Nhật, đồng thời thúc giục tân Thủ tướng Yukio Hatoyama tìm sự đồng thuận với Mỹ về vấn đề di chuyển các căn cứ quân sự của Mỹ ở quốc đảo này. Ở Trung Quốc, ngoài các cuộc gặp và lễ đón chính thức, Obama sẽ nói chuyện với sinh viên nhằm chuyển tải các giá trị của Mỹ tới công chúng Trung Hoa.
Bên lề cuộc gặp cấp cao của ASEAN, Obama sẽ tham gia cuộc họp thượng đỉnh đầu tiên giữa khối này với Mỹ. Trong cuộc gặp đó sẽ có sự tham gia của thủ tướng Myanmar - và đây là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ gặp lãnh đạo quốc gia này. Sự kiện là một phần trong cách tiếp cận mới của chính quyền Obama đối với các nước mà Mỹ cho là có vấn đề cần giải quyết.
Mặc dù được yêu mến ở nhiều nơi trên thế giới, Obama không có được vị thế như sao nhạc rock đối với công chúng châu Á. Ông sẽ phải vượt qua sự hoài nghi của các nhà lãnh đạo, bởi họ tin rằng Obama chỉ quan tâm đến các vấn đề đối nội và kế hoạch cải cách y tế và kinh tế Mỹ, chứ không để tâm nhiều đến các lĩnh vực như tự do thương mại - điều rất quan trọng đối với các nền kinh tế châu Á và cộng đồng kinh doanh Mỹ.
Obama đến châu Á "mà không mang theo gì để đặt lên bàn" thương lượng về thương mại, Michael Green, từng làm cố vấn cho cựu tổng thống Bush và hiện là nhà phân tích thuộc Viện Chiến lược Quốc tế Mỹ, nói. Nếu Mỹ không đi đầu được về thương mại, có nguy cơ là các nước khác sẽ nổi lên và qua mặt Mỹ, Green dự đoán.
"Có lẽ ông ấy sẽ đến châu Á một lúc như ngôi sao, chụp ảnh, và để dành sức lực cho những cuộc chiến khác. Nhưng người ta cần và trông đợi nhiều hơn thế", nhà phân tích Simon Tay thuộc học viện Ngoại giao Singapore nói.
Sau sự kiện 11/9, chính quyền của tổng thống Bush được tiếng ở châu Á là lơ là và thường chỉ quá chú trọng đến an ninh. Trong thời gian đó, Trung Quốc đã thay thế Mỹ trở thành đối tác thương mại số một, hoặc chí ít là hàng đầu, của Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước ASEAN. Nền kinh tế Trung Quốc, cách đây một thập niên chỉ hơn Italy một chút, thì sang năm dự kiến sẽ vượt qua Nhật để trở thành nền kinh tế số 2 thế giới.
Mục tiêu hàng đầu trong chuyến công du của Obama lần này là chứng tỏ "một cách rõ ràng với người Á rằng Mỹ đang ở đây, ở châu Á", Jeffrey Bader, cố vấn hàng đầu của Obama về châu Á, cho biết. "Trong khi châu Á đang tiếp tục lớn mạnh và nhiều tổ chức của châu lục này đang được xây dựng, Mỹ quyết tâm trở thành một bên tham gia sâu rộng, chứ không chỉ làm một quan sát viên từ xa".
