Ông Nguyễn Văn Tân – nguyên Phó Tổng cục trưởng, phụ trách Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) cho biết tại cuộc họp cung cấp thông tin cho các nhà báo, cán bộ truyền thông về dân số và phát triển do Tổng cục DS-KHHGĐ phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức ngày 26/12.
| Quang cảnh cuộc họp cung cấp thông tin cho nhà báo, cán bộ truyền thông cấp tỉnh về dân số và phát triển. |
Theo ông Tân, từ năm 2011, Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số. Hiện, Việt Nam nằm trong nhóm nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Thời gian để chúng ta thích ứng với vấn đề này rất ngắn (20 năm), trong khi ở các nước, thời gian để quá độ từ “già hóa” sang già là từ 21-115 năm. Cơ cấu dân số già sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của đất nước cả về kinh tế, an sinh xã hội, chăm sóc sức khỏe,…
Khi số lượng người cao tuổi tăng lên, tỷ lệ người trong độ tuổi lao động giảm đi dẫn đến tình trạng thiếu nguồn lao động. Không chỉ vậy, bình quân chi phí chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi gấp 8 lần chăm sóc một đứa trẻ, chưa có viện dưỡng lão công dành cho người cao tuổi.
Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đang ở mức nghiêm trọng dự báo đến năm 2050, Việt Nam sẽ thiếu từ 2,3-4,3 triệu phụ nữ, có tới hàng triệu đàn ông không thể lấy vợ. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là tâm lý của nhiều người muốn sinh con trai, phần lớn những người sinh con thứ 3 là để lựa chọn con trai.
Thực tế, những nước trong tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đã phải thực hiện giải pháp nhập khẩu cô dâu. Trung Quốc là một điển hình khi trở thành thị trường nhập khẩu cô dâu nhiều nhất.
Thông tin về chất lượng dân số (thể chất, trí tuệ, tinh thần), ông Tân cho rằng, đây là một yếu tố vô cùng quan trọng trong công tác dân số. Mặc dù dân trí, chất lượng nhân lực được cải thiện; chiều cao người dân tăng 3cm; suy dinh dưỡng, tử vomg trẻ em giảm 2/3; tuổi thọ tăng,… Nhưng số năm sống khỏe mạnh của người dân còn thấp, tầm vóc thể lực chậm cải thiện khi mất tới 30 năm để cao thêm 3cm; tầm soát mức sinh thấp (25%), tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống vẫn diễn ra.
| Ông Nguyễn Văn Tân – nguyên Phó Tổng cục trưởng, phụ trách Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình chia sẻ tại cuộc họp. |
Ngoài ra, quản lý dân cư còn lạc hậu, phân tán, thiếu chính xác. Thống kê dân số chỉ thực hiện mỗi năm một lần. Quản lý dân cư theo hộ khẩu vẫn là rào cản lớn đối với người dân khi tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản.
Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi cho rằng, hiện nay, dân số Việt Nam gần 98 triệu dân, nước ta đang đứng thứ 3 Đông Nam Á và đứng thứ 15 trên thế giới trong bảng xếp hạng dân số. Công tác dân số ở nước ta đang phải đối mặt với nhiều thách thức, khi mức sinh chênh lệch giữa các địa phương. Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ngày càng lan rộng; tốc độ già hóa dân số nhanh. Thực trạng mang thai, phá thai ở tuổi vị thành niên cao.
Trong khi đó, ThS. Đỗ Thị Hồng – Phó Vụ trưởng Vụ Truyền thông – Giáo dục (Tổng cục DS-KHHGĐ) cho hay, hiện tốc độ gia tăng dân số đã được khống chế, đạt mức sinh thay thế sớm 10 năm so với mục tiêu đề ra. Cơ cấu dân số chuyển dịch tích cực, dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh, nước ta bước vào thời kỳ dân số vàng từ năm 2007. Chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt, tuổi thọ trung bình đạt 73,6 tuổi, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người. Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em giảm; tầm vóc, thể lực người Việt Nam được cải thiện.
Tuy nhiên, lợi thế dân số vàng chưa được tận dụng tốt, già hóa dân số diễn ra với tốc độ nhanh chóng, các giải pháp thích ứng chưa được triển khai. Chất lượng dân số còn nhiều hạn chế, quản lý dân cư phân tán, lạc hậu, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý xã hội hiện đại.
