Phát biểu khai mạc Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, do yêu cầu tính chất nội dung Phiên họp ngày 6/6/2022 của Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khoá XV, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức phiên họp bất thường với 3 nội dung: Cho ý kiến về tình hình triển khai thực hiện và dự kiến danh mục, mức vốn bố trí cho nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; Xem xét phương án sử dụng nguồn tăng thu, cắt giảm, tiết kiệm chi và kinh phí còn lại của ngân sách trung ương năm 2021; Cho ý kiến về cơ chế quản lý đối với tài sản là quyền lợi tham gia tiếp nhận từ Nhà thầu nước ngoài tại Dự án dầu khí Lô 07/03 và Lô 135&136/03.
Tổng mức vốn, chi tiết danh mục và mức vốn dự kiến cho 113 nhiệm vụ, dự án
Thay mặt Chính phủ trình bày Tờ trình xin ý kiến về tình hình triển khai thực hiện và dự kiến danh mục, mức vốn bố trí cho nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết: Trên cơ sở kết quả rà soát và đề xuất của các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương, Thủ tướng Chính phủ đã thông báo tổng mức vốn, chi tiết danh mục và mức vốn dự kiến cho từng nhiệm vụ, dự án của từng Bộ, cơ quan trung ương và địa phương tại văn bản số 450/TTg-KTTH ngày 20/5 cho 113 nhiệm vụ, dự án (chưa bao gồm lĩnh vực y tế và 4 dự án đường cao tốc, quốc lộ thuộc lĩnh vực giao thông; các bộ, cơ quan trung ương đề xuất không bố trí vốn từ Chương trình nên không đủ điều kiện thông báo vốn), để làm căn cứ phê duyệt chủ trương đầu tư dự án theo quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội và Luật Đầu tư công.
Cùng với đó, yêu cầu các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương phải hoàn thành thủ tục đầu tư dự án chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày nhận được thông báo (không bao gồm dự án quan trọng quốc gia; dự án nhóm A của Bộ GTVT), báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đối với danh mục nhiệm vụ, dự án đã đủ thủ tục đầu tư (đã phê duyệt chủ trương đầu tư) để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi phân bổ vốn.
Đối với các dự án thuộc lĩnh vực y tế, giao thông chưa đủ điều kiện thông báo vốn nêu trên, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương tiếp tục khẩn trương rà soát, đề xuất danh mục và mức vốn cụ thể có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, bảo đảm hiệu quả đầu tư, phù hợp với mục tiêu, định hướng, nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn và phân bổ vốn tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội.
Để bảo đảm tiến độ, chất lượng, Thủ tướng đã yêu cầu các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư các dự án và tiếp tục rà soát. Cắt giảm số dự án chưa thực sự cần thiết, cấp bách, không hiệu quả để bố trí vốn có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, manh mún, chia cắt, kéo dài.
“Ưu tiên tập trung vốn cho các dự án quan trọng, cấp thiết, có tác động lan tỏa lớn, có khả năng giải ngân nhanh và hấp thụ ngay vào nền kinh tế, phù hợp với quy hoạch. Sử dụng vốn hiệu quả, bảo đảm khả năng cân đối vốn để hoàn thành dự án trong giai đoạn 2022 – 2025”- Bộ trưởng nhấn mạnh.
Làm rõ nguyên nhân chưa đủ điều kiện thông báo vốn
Thẩm tra Báo cáo của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 43/2022/QH15 nhằm hỗ trợ kịp thời, thúc đẩy phục hồi nền kinh tế và tạo nền tảng phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững. Tuy nhiên, sau hơn 4 tháng Quốc hội thông qua Nghị quyết, đến nay, mới chỉ thực hiện ở khâu Thủ tướng Chính phủ thông báo số vốn (thông báo “số kiểm tra”) để các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương triển khai xây dựng, phê duyệt chủ trương đầu tư các dự án là rất chậm.
Về số vốn thông báo, Thủ tướng Chính phủ thông báo vốn cho các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương là 149.201 tỷ đồng, bằng 84,77% so với số Quốc hội cho phép (tối đa là 176.000 tỷ đồng). Số còn lại chưa thông báo khoảng 26.800 tỷ đồng (trong đó có 14.000 tỷ đồng cho lĩnh vực y tế, 11.800 tỷ đồng cho 4 dự án đường cao tốc).
Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, Thủ tướng Chính phủ cần khẩn trương thông báo hết số vốn còn lại cho các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương để hoàn thiện thủ tục đầu tư, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Đồng thời đề nghị Chính phủ báo cáo rõ nguyên nhân chưa đủ điều kiện thông báo vốn, giải pháp để thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội.
Trên cơ sở Báo cáo của Chính phủ, Ủy ban Tài chính - Ngân sách kiến nghị Thủ tướng Chính phủ khẩn trương thông báo số vốn còn lại cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương để hoàn thiện thủ tục đầu tư. Chính phủ chỉ đạo, đôn đốc các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư theo quy định để Chính phủ hoàn thiện danh mục, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi phân bổ vốn. Đối với 3 dự án đường cao tốc (Biên Hòa - Vũng Tàu, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng), đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia theo quy định của Luật Đầu tư công.
Cần quyết liệt hơn trong triển khai Nghị quyết số 43 của Quốc hội
Phát biểu giải trình thêm về ý kiến thẩm tra do Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết, về danh mục, mức vốn của các dự án, nhiệm vụ thực hiện từ chương trình phục hồi kinh tế xã hội có hai phụ lục kèm theo. Phụ lục số 1 là các dự án cao tốc thuộc ngành giao thông, trong đó đều nêu rõ nguồn vốn cho từng hạng mục thực hiện.
Ngoài ra, hiện vẫn còn một số dự án cần tiếp tục đầu tư là đường cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang, đường Hòa Bình - Mộc Châu, tuyến đường bộ cao tốc Ninh Bình - Nam Định… Đây là những dự án chưa đủ điều kiện để thông báo vốn tiếp tục hoàn thiện các thủ tục đầu tư, trong đó có một số dự án đang chuyển từ hình thức đầu tư từ đối tác công tư sang đầu tư công; hoặc là phải giao cho các địa phương làm cơ quan chủ quản đầu tư.
Về tiến độ, sau khi có Nghị quyết của Quốc hội, Thủ tướng đã có công điện gửi các bộ, ngành, địa phương thúc đẩy giao trong vòng 30 ngày là phải hoàn thành. Tiếp đó, Bộ KH&ĐT cũng có công điện tiếp tục đôn đốc, thúc đẩy khẩn trương hoàn thiện các thủ tục và theo quy định.
Liên quan đến các dự án của ngành y tế hiện gặp nhiều khó khăn, Thủ tướng Chính phủ đã giao Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam làm tổ trưởng giúp Bộ Y tế khẩn trương xây dựng danh mục, dự kiến mức vốn. Về phía Bộ KH&ĐT nêu rõ quan điểm: Bộ Y tế cần tập trung vào nguyên tắc, tiêu chí của Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và lựa chọn những dự án nào thật sự cần thiết, cấp bách và có khả năng tập trung triển khai, nếu không hiệu quả hoặc chưa cấp bách có thể báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.
Cho ý kiến vào các nội dung trong báo cáo của Chính phủ, thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với nội dung Chính phủ trình. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành biểu quyết thông qua báo cáo của Chính phủ về tình hình triển khai thực hiện và dự kiến danh mục, mức vốn bố trí cho nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội.
Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao và hoan nghênh Chính phủ đã kịp thời trình báo cáo theo ý kiến đề xuất của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng cho ý kiến kịp thời về tình hình triển khai thực hiện và dự kiến danh mục, mức vốn bố trí cho nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, Nghị quyết số 43/2022/QH15 về các giải pháp tài chính tiền tệ, hỗ trợ cho chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội trong 2 năm 2022- 2023 đã được kỳ họp bất thường của Quốc hội ban hành ngay từ đầu năm 2022 nhưng đến nay, đã qua gần 5 tháng, Chính phủ vẫn chưa có danh mục cụ thể các dự án sử dụng nguồn vốn của chương trình để Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Sự chậm trễ này phần nào làm giảm hiệu quả của chương trình phục hồi kinh tế. 43/2022/QH15.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, làm rõ nguyên nhân của sự chậm trễ này, đâu là nguyên nhân khách quan, đâu là nguyên nhân chủ quan, trên cơ sở đó rút kinh nghiệm triển khai quyết liệt hơn.
Nhấn mạnh đây là chính sách quan trọng, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chính phủ khẩn trương xử lý số vốn còn lại cho lĩnh vực hạ tầng và các dự án khác để các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương có căn cứ thực hiện. Các địa phương cũng cần nhanh chóng hoàn thiện thủ tục đầu tư, trình Chính phủ Chính phủ hoàn thiện danh mục, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi phân bổ vốn.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí về đề xuất của Chính phủ là giành một khoản ngân sách trong tổng số ngân sách thuộc Nghị quyết 43 phân bổ vốn cho 3 dự án đường cao tốc thuộc danh mục dự án quan trọng quốc gia để trình Quốc hội xem xét, quyết định trong Kỳ họp thứ 3, để triển khai dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1; đường cao tốc Khánh Hòa - Buôn Mê Thuột giai đoạn 1; dự án cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1.
