Theo ông Đặng Phúc Nguyên, thời gian qua, dịch Covid-19 làm cho tình hình XK của các doanh nghiệp (DN) gặp rất nhiều khó khăn trong thuê mướn tàu, container, giá cước tăng 3-4 lần…, gây ra tình trạng ứ đọng hàng hóa.
Tuy nhiên, điều quan ngại nhất sắp tới theo ông Nguyên là dịp Tết Nguyên đán 2022 sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi XK sang Trung Quốc, bởi nước này dự định sẽ tạm ngừng dịch vụ các cảng trong vòng 6 tuần trong dịp tết. Giới vận tải biển cho rằng đây là một quyết định có khả năng làm gia tăng tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đang rất căng thẳng.
“Việc này khiến hàng hóa chúng ta từ đường biển sẽ chuyển sang đường bộ, mà đường bộ như chúng ta biết lâu nay vẫn bị ách tắc, tết này khả năng sẽ ách tắc trầm trọng. Đây là dự báo tương đối chính xác, tình hình sẽ căng” – ông Nguyên cảnh báo và cho biết điều này ảnh hưởng lớn đến việc tiêu thụ rau quả, cần đẩy mạnh tiêu thụ nội địa.
| Thu hoạch sầu riêng ở Đồng bằng sông Cửu Long (Ảnh: Giang Lam). |
Cũng theo Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, một khó khăn khác khi XK trái cây sang Trung Quốc là đa số mặt hàng của nước ta XK thị trường này trùng với sản phẩm Trung Quốc cũng sản xuất được như thanh long, xoài, nhãn, bưởi, chuối…
Trong khi đó, hiện diện tích vườn cây ăn trái trồng theo tiêu chuẩn GAP của nước ta còn khiêm tốn (khoảng 20-30%) nên khó khăn trong nguyên liệu đủ tiêu chuẩn XK. Công nghệ bảo quản rau quả thì chưa cao nên đi các thị trường xa như châu Âu, châu Mỹ còn khó khăn, đi đường máy bay nên số lượng không lớn.
Tuy nhiên, theo ông Nguyên, XK sang thị trường Trung Quốc có thuận lợi là khoảng cách địa lý gần nên chi phí vận chuyển thấp hơn so với các thị trường khác.
Một tín hiệu khả quan là Trung Quốc dự kiến sẽ tăng mua hàng nhiều hơn từ các nước nhiệt đới và sẽ tăng kim ngạch nhập khẩu trái cây lên khoảng 150 tỷ USD trong 5 năm tới.
“Hiện mỗi năm Trung Quốc nhập khoảng 10-15 tỷ USD trái cây từ ASEAN, như vậy nước này sẽ tăng mua sản lượng trái cây từ ASEAN lên, đây là thuận lợi trong 5 năm tới” – ông Nguyên nói và kiến nghị đẩy mạnh trồng theo GAP, đàm phán mở rộng mặt hàng trái cây XK sang Trung Quốc (hiện Việt Nam có 9 loại trái cây XK chính ngạch sang Trung Quốc trong khi Thái Lan có tới 22 loại)…
Theo Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), sản lượng 15 loại cây ăn trái chính phía Nam năm 2021 đạt khoảng 7,1 triệu tấn (riêng tháng 12 khoảng 737 nghìn tấn).
Trong đó, nhiều nhất là thanh long với hơn 1,3 triệu tấn; chuối hơn 1 triệu tấn; xoài 878 nghìn tấn; sầu riêng hơn 642 nghìn tấn; cam 535 nghìn tấn; dứa 527 nghìn tấn; mít 524 nghìn tấn; bưởi 515 nghìn tấn; nhãn 337 nghìn tấn; chôm chôm 309 nghìn tấn; quýt 138 nghìn tấn; chanh leo 130 nghìn tấn; mãng cầu 109 nghìn tấn; bơ 100 nghìn tấn; vải 6,8 nghìn tấn.
Sản lượng nhiều nhất là ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long với hơn 4,1 triệu tấn (chiếm 58% toàn vùng); Đông Nam Bộ gần 1,2 triệu tấn (chiếm 17%); Duyên hải Nam Trung Bộ có hơn 1,1 triệu tấn (chiếm 16%) và Tây Nguyên có 665 nghìn tấn (chiếm 9%). Dự báo quý 1/2021 toàn vùng đạt hơn 1,6 triệu tấn.
| Thanh long là mặt hàng có sản lượng lớn nhất trong các loại trái cây phía Nam (Ảnh: Giang Lam) |
Theo Cục Trồng trọt, yêu cầu chất lượng, truy xuất nguồn gốc của các thị trường XK (đặc biệt thị trường Trung Quốc có thể tăng biện pháp kiểm dịch có thể làm chậm tiến độ XK, gây ùn ứ tại cửa khẩu, ảnh hưởng đến tiêu thụ trong nước.
Trong khi đó, chi phí đầu vào sản xuất, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tăng, tác động đến sản xuất cây ăn trái, có thể ảnh hưởng năng suất, chất lượng trái cây. Trong khi năng lực chế biến trái cây trong nước còn hạn chế, chủ yếu XK trái tươi, nếu gặp điều kiện khó khăn khi XK thì việc tiêu thụ sẽ vô cùng khó khăn.
Ông Lê Quốc Điền – Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Đồng Tháp đề xuất Cục Trồng trọt cùng các địa phương quy hoạch lại từng chủng loại cây ăn trái theo nhu cầu thị trường. Nâng cấp chuỗi từng sản phẩm cụ thể theo nhu cầu thị trường. Liên kết sản xuất hợp tác xã và DN. Phát huy lợi thế địa phương và hợp tác liên kết vùng, theo nhu cầu thị trường trong và ngoài nước cần quan tâm…
Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ NN&PTNT, giá trị XK rau quả 10 tháng đầu năm 2021 đạt 2,82 tỷ USD, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2020.
10 loại trái cây XK hàng đầu gồm thanh long, xoài, chuối, mít, dừa, sầu riêng, chanh, dưa hấu, vải, chanh leo.
- 10 thị trường tiêu thụ hàng đầu là Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Đài Loan, Hồng Kông, Hà Lan, Nga, Úc.
