Tại hội thảo, nhiều vấn đề như: Cải tạo chung cư cũ, giao thông đô thị, cảnh quan đô thị… được xới lên và thảo luận sôi nổi. Trong đó, vấn đề xây dựng nhà cao tầng trong nội đô đã thực sự làm “nóng” diễn đàn.
Nhìn chung, các chuyên gia đều cho rằng, phát triển chung cư cao tầng là xu hướng tất yếu trong các đô thị hiện nay, nhờ đó hàng triệu người dân ở các đô thị lớn có cơ hội tiếp cận với một nơi ở riêng cho mình nhưng để đáp ứng yêu cầu của một khu đô thị kiểu mới, theo tiêu chí phát triển bền vững, nhất thiết phải có nghiên cứu đầy đủ từ khâu thiết kế xây dựng, mật độ xây dựng, mật độ dân số và quản lý vận hành nhà chung cư cao tầng.
Theo bà Trần Thu Hằng – Vụ trưởng Vụ Quy hoạch kiến trúc (Bộ Xây dựng), hệ thống đô thị Việt Nam trong những năm qua đã phát triển khá mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng. Sự phát triển của hệ thống nói chung và đặc biệt là các đô thị lớn nói riêng đã góp phần duy trì tăng trưởng kinh tế chung của cả nước. Bộ mặt kiến trúc đô thị đang từng bước thay đổi nhanh chóng theo hướng hiện đại, phản ánh công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Tuy nhiên, bà Hằng cho rằng, nhìn chung chất lượng đô thị ở nước ta còn thấp. Hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đô thị trong những năm qua, tuy đã được cải thiện và nâng cấp, thể hiện qua các mặt như: Nhiều tuyến đường mới được xây dựng; chất lượng đường đô thị dần được cải thiện; các đô thị loại III trở lên hầu hết đã có các tuyến đường chính được nhựa hoá và xây dựng đồng bộ với hệ thống thoát nước, vỉa hè, chiếu sáng và cây xanh, nhưng hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội chưa đồng bộ; trình độ và năng lực quản lý phát triển đô thị còn thấp so với yêu cầu. Kết cấu hạ tầng đô thị yếu kém, quá tải không những không tạo điều kiện cho sự phát triển KT –XH đô thị, mà còn nảy sinh nhiều áp lực đối với môi trường.
“Thực trạng hiện nay tại các thành phố lớn, các đô thị đều bị quá tải, tăng sức ép ở tất cả các mặt hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội. Việc xây dựng quá nhiều chung cư cao tầng trong khu vực trung tâm TP, khu vực nội đô đã tạo ra sự quá tải về hạ tầng kỹ thuật đô thị.” – Vụ trưởng Vụ Quy hoạch kiến trúc Trần Thu Hằng nhận định.
Về vấn đề này, GS. TS. KTS. Nguyễn Tố Lăng – nguyên Phó hiệu trưởng Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội ghi nhận nhà cao tầng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh các đô thị hiện đại và làm tăng diện tích sử dụng cho đô thị, đặc biệt đối với các TP lớn. Tuy nhiên, GS cho rằng, trong các chung cư cao tầng hiện nay, mật độ xây dựng còn quá cao do việc tận dụng không gian sử dụng; chưa nói đến việc gây áp lực cho hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, chất lượng sống trong các nhà cao tầng bị nhiều hạn chế về môi trường , thông thoáng và tầm nhìn. Việc thiết kế đô thị chưa được quan tâm đúng mức cho các tuyến phố, các lô phố trong đô thị nói chung và những khu vực có nhà cao tầng nói riêng.
Theo GS Nguyễn Tố Lăng, cần lựa chọn cho những khu vực thích hợp trong TP cho việc xây dựng tập trung cao tầng, bên cạnh đó là những không gian trống, cây xanh, mặt nước tạo được môi trường sống trong lành cho đô thị, không xây dựng cao tầng tràn lan; phải coi khu vực có cao tầng làm điểm nhấn cho cả không gian đô thị.
Quan điểm này của GS nhận được sự đồng tình của nhiều chuyên gia tham dự hội thảo. Ths. Trần Thanh Ý – Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam cũng cho rằng, các chung cư cao tầng phải được xây dựng thành cụm, từng khu, có hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ, tạo dựng các không gian giao tiếp và sinh hoạt công cộng ( cây xanh, vườn hoa, sân chơi phục vụ cộng đồng khu vực) nhằm tạo sự khác biệt, sức hấp dẫn và đẳng cấp của các khu ở và làm tăng giá trị bất động sản của khu đó.
Mặc dù đồng ý nhận định phát triển nhà cao tầng trong nội đô có hai mặt, cả tích cực và tiêu cực, song TS. KTS. Nguyễn Đỗ Dũng- chuyên gia Công ty tư vấn CPG Consultants Singapore lại cho rằng, câu chuyện chúng ta cần bàn không phải là xây nhà cao hay thấp mà là câu chuyện chúng ta cho phép gia tăng mật độ hay không và nếu tăng thì tới mức nào để không vượt quá năng lực vận hành của hệ thống hạ tầng. Còn với mật độ đó, người ta xây dưới hình thức gì thì hãy để thị trường quyết định.
Ông Dũng cho biết, đối với Singapore đất đai là tài nguyên quý nên họ rất tiết kiệm trong việc sử dụng đất. Với họ gia tăng mật độ là việc không có lựa chọn. Song so sánh với Hà Nội, với những con số cụ thể, ông Dũng chỉ ra mật độ ở Hà Nội vẫn cao gấp đôi Singapore mặc dù Hà Nội xây nhiều nhà thấp tầng, còn ở quốc đảo này dù có nhiều nhà chọc trời.
“Chuyện xây dựng hình thức công trình gì không hoàn toàn quyết định về mặt mật độ khu đô thị. Bắc Kinh là ví dụ điển hình cho việc xây nhà cao tầng là chủ yếu nhưng mật độ cực kỳ thưa. Vì họ có những quy định cụ thể như phải đảm bảo các công trình nhận được nắng chiếu vào trong số giờ nhất định vào mùa đông nen khoảng cách các toà nhà rất xa nhau dẫn đến mật độ thưa, dù toàn nhà cao tầng cả. Như vậy, rõ ràng tầng cao không phản ánh bức tranh về mật độ dân số, cần phải tách bạch hai câu chuyện ra. Thứ nhất là phải bàn câu chuyện mật độ dân cư và thứ hai là câu chuyện hình thức công trình. Nó không nhất thiết liên quan đâu. Và vì thế, quản lý nhà nước phải quản lý bằng vấn đề chuyên môn chứ không thể quản lý bằng cảm tính.” – ông Dũng phân tích.
