Theo tính toán của Bloomberg dựa trên các thông báo chính thức, Bắc Kinh đang tạo ra 6,8 nghìn tỷ Nhân dân tệ (khoảng 1 nghìn tỷ USD) quỹ chính phủ cho các dự án xây dựng. Tổng chi tiêu thậm chí có thể cao gấp 3 lần số tiền đó một khi cho vay ngân hàng và quỹ doanh nghiệp được thêm vào.
Trong thời gian tới, đầu tư vào cơ sở hạ tầng tại Trung Quốc được kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc làm, mang lại sự cứu trợ rất cần thiết cho hàng triệu lao động bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế. Về dài hạn, biện pháp kích thích giúp siêu cường châu Á trở thành một nền kinh tế đô thị hóa hơn, thu nhập cao hơn, có khả năng cạnh tranh tốt hơn với Mỹ trong các lĩnh vực công nghệ cao như chất bán dẫn.
Dưới đây là những đầu mục trong tham vọng nghìn tỷ đô nói trên của Bắc Kinh:
Nhiều năng lượng tái tạo như châu Âu
Các sa mạc ở phía Bắc Trung Quốc được thiết lập để chứa được một nguồn năng lượng tái tạo vô song. Trong những tháng gần đây, việc xây dựng đã bắt đầu trên các cơ sở điện gió và năng lượng mặt trời, dự kiến đến năm 2030 sẽ chứa khoảng công suất tái tạo nhiều như hiện tại ở toàn châu Âu.
Giai đoạn đầu tiên, với khoảng 100GW tuabin và tấm pin mặt trời, sẽ được hoàn thành vào năm sau, trong khi một gia đoạn với 450GW khác được bắt đầu trong năm nay.
Tianyi Zhao, một nhà phân tích năng lượng mặt trời của Trung Quốc của Bloomberg, cho biết: "Các cơ sở năng lượng mặt trời và gió là mục tiêu chính trong việc lắp đặt năng lượng tái tạo của Trung Quốc".
Theo truyền thông nhà nước, giai đoạn hai sẽ tiêu tốn hơn 3 nghìn tỷ Nhân dân tệ (NDT). Các đường dây tải điện siêu cao sẽ vận chuyển năng lượng đến vùng biển phía Đông đông dân cư. Công ty lưới điện quốc doanh của Trung Quốc có kế hoạch xây dựng 13 trong số đó trong năm nay.
Ngân hàng Australia & New Zealand ước tính, kết hợp đầu tư vào năng lượng tái tạo và truyền tải điện, tổng "đầu tư xanh" của Trung Quốc có thể đạt 2,6 nghìn tỷ NDT chỉ trong năm nay.
Đường hầm nước dài nhất thế giới
Việc xây dựng các kênh, đập và hồ chứa đã được Trung Quốc đẩy mạnh, với hơn 800 tỷ NDT sẽ được đầu tư vào các dự án này trong năm nay. Tham vọng nhất là một đường hầm dài 200km chuyển nước từ sông Dương Tử đến một hồ chứa cấp nước cho miền Bắc Trung Quốc.
Kế hoạch này được gọi là Dự án chuyển nước Nam-Bắc. Đây sẽ là đường hầm dẫn nước dài nhất thế giới, đánh bại quốc gia giữ kỷ lục hiện tại ở Phần Lan, với độ sâu của các phần có thể lên tới 1km dưới lòng đất.
Theo ước tính của Wenjing Zhang và Sarah Rogers - các nhà nghiên cứu tại Đại học Melbourne - các dự án chuyển nước đi khắp đất nước chiếm khoảng 1/3 chi tiêu cho cơ sở hạ tầng cấp nước của Trung Quốc. Các dự án được lên kế hoạch có thể làm tăng lượng nước có sẵn để sử dụng ở Trung Quốc lên 122 tỷ m3/năm - khoảng 5 lần lượng nước mà Đức hiện sử dụng mỗi năm.
Các nhà nghiên cứu đã viết trong một báo cáo gần đây: "Trung Quốc đã và đang âm thầm hướng tới một mạng lưới cấp nước tích hợp cao. Một mạng lưới như vậy sẽ cho phép quốc gia này di chuyển nước ở quy mô chưa từng có".
Chính phủ Bắc Kinh cũng ủng hộ các dự án này vì chúng sử dụng nhiều lao động. Bộ Thủy lợi Trung Quốc cho biết, khoảng 30.000 dự án bảo tồn nguồn nước đang thực hiện sẽ sử dụng khoảng 1 triệu công nhân.
Từ bê-tông hóa đến các thành phố xanh hơn
Xây dựng cơ sở hạ tầng đô thị - bao gồm đường xá, mạng lưới đường ống dẫn khí và nước, công viên - là lựa chọn phổ biến nhất để chi tiêu của các chính quyền địa phương, hiện chiếm phần lớn chi tiêu cho cơ sở hạ tầng của Trung Quốc.
Kế hoạch mới nhất liên quan đến việc liên kết các thành phố hiện tại lại với nhau thành một khu vực duy nhất. Ví dụ, một khu vực được phê duyệt xung quanh thành phố Tây An vào tháng 3 năm nay có dân số hiện tại là 18 triệu người.
Sau nhiều thập kỷ bê-tông hóa tràn lan, Trung Quốc đang chuyển trọng tâm đang chuyển sang các thành phố xanh hơn. Chẳng hạn, dự án “Thành phố mới sinh thái hồ Songya”, bắt đầu được xây dựng trong năm nay với chi phí ước tính 200 tỷ NDT, đã xác định rằng nó sẽ dành 70% diện tích cho không gian xanh và nước.
Đầu tư được ưu tiên khác của chính quyền địa phương là các khu công nghiệp cung cấp cơ sở vật chất chi phí thấp cho các DN. Theo số liệu chính thức, các chính quyền địa phương đã chi khoảng 1/3 số vốn huy động được từ việc bán trái phiếu cho cơ sở hạ tầng đô thị và khu công nghiệp trong quý đầu tiên của năm 2022. Với tốc độ đó, họ có thể chi khoảng 1,4 nghìn tỷ NDT cho các dự án như vậy chỉ trong năm nay.
Một ví dụ điển hình là Công viên vi mạch tổng hợp Qingdao trị giá 20 tỷ NDT ở miền Đông Trung Quốc, được khởi công vào năm nay nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp chip, vốn đã trở thành ưu tiên quốc gia do các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Gấp hơn 2 lần đường sắt cao tốc trên thế giới
Trung Quốc đã có 40.000km đường sắt cao tốc - gấp hơn 2 lần phần còn lại của thế giới cộng lại. Nhưng hàng chục dự án lớn vẫn đang được tiến hành.
Tham vọng nhất là tuyến dài 1.629 km từ tỉnh Tứ Xuyên ở phía Tây Nam đến Lhasa - TP thủ phủ của khu tự trị Tây Tạng, trong đó có hơn 3.000m trải qua địa hình dễ xảy ra động đất và sông băng. Dự kiến tuyến đường sắt này sẽ hoàn thành vào năm 2030, với tổng chi phí của toàn bộ dự án vào khoảng 320 tỷ NDT.
Trung Quốc cho biết nước này dự kiến sẽ có thêm 70.000 km đường sắt cao tốc vào năm 2035. Nhưng điều đó đồng nghĩa với việc số lượng đường ray được xây dựng mỗi năm đã giảm 40% so với tốc độ đặt ra trong 5 năm qua.
Điều này cũng đúng với đường cao tốc và tàu điện ngầm. Trung Quốc có kế hoạch xây dựng hoặc khôi phục 58.000km đường cao tốc vào năm 2035, đồng nghĩa với việc tốc độ xây dựng hàng năm đang giảm mạnh so với 5 năm qua. Một tuyến đường đang được xây dựng bao gồm cầu sông Changtai Yangtze dài 1.176m, là cây cầu treo đường sắt và đường bộ dài nhất thế giới.
Theo Hiệp hội Tàu điện ngầm Trung Quốc, các TP của Trung Quốc vẫn đang bổ sung các tuyến tàu điện ngầm với tốc độ nhanh chóng, nhưng chi tiêu quốc gia đã đạt đỉnh vào năm 2020 là 629 tỷ NDT.
400 tỷ NDT mỗi năm cho các trung tâm dữ liệu
Là một phần trong nỗ lực xây dựng nền kinh tế số, kế hoạch "Điện toán Đông Dữ liệu Tây” của Trung Quốc liên quan đến việc xây dựng các trung tâm dữ liệu khổng lồ ở các tỉnh miền Tây nghèo hơn, nhằm lưu trữ dữ liệu do các công ty internet có trụ sở ở miền Đông tạo ra. Việc xây dựng 8 cụm trung tâm dữ liệu sẽ tiêu tốn khoảng 400 tỷ NDT/năm - phần lớn trong số đó sẽ đến từ các công ty viễn thông nhà nước.
Jeroen Groenewegen-Lau, một nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator, nói rằng kế hoạch này "thách thức logic thị trường". "Các công ty công nghệ luôn muốn xử lý dữ liệu gần với hầu hết các khách hàng của họ" - Jeroen viết, đồng thời cho biết thêm rằng đối với Bắc Kinh, lợi ích của dự án này không nằm ở việc thu lợi tài chính.
Ông nhận định: "Chính quyền trung ương coi việc xây dựng trung tâm dữ liệu là một cách để truyền bá lợi ích của nền kinh tế kỹ thuật số ra ngoài các TP ven biển phát triển, với lợi ích bổ sung là cách ly thị trường nội địa Trung Quốc khỏi những cú sốc bên ngoài".
