Lãnh đạo các công ty công nghệ hàng đầu nước Mỹ đã cấp tập tới thăm Bắc Kinh từ đầu mùa xuân, sau khi các biện pháp kiểm soát Covid-19 được dỡ bỏ. Ngay cả những căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc cũng không thể ngăn trở việc nối lại đối thoại kinh doanh sau đại dịch.
Vào tháng 6, Bill Gates, người đồng sáng lập tập đoàn công nghệ khổng lồ Microsoft, đã được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tiếp đón tại Bắc Kinh – một ngoại lệ gần như chưa từng có đối với một nhà lãnh đạo doanh nghiệp. "Ông là người bạn Mỹ đầu tiên mà tôi gặp trong năm nay," Chủ tịch Trung Quốc nói với tỷ phú người Mỹ, nở một nụ cười hiếm hoi.
Cuối tháng 5, tỷ phú Elon Musk, đồng sáng lập công ty dẫn đầu về xe điện Tesla, cũng đã đến thăm Trung Quốc. Doanh nhân nổi tiếng này đã gặp gỡ các quan chức chính phủ Trung Quốc tại Bắc Kinh và sau đó đi thăm nhà máy Thượng Hải của Tesla. Vào tháng 4, Giám đốc điều hành Intel Pat Gelsinger cũng đã đến thăm Bắc Kinh và gặp gỡ các quan chức Trung Quốc.
Và vào tháng 3, Tim Cook, CEO của Apple và Cristiano Amon, CEO của Qualcomm, đã tham dự Diễn đàn Phát triển Trung Quốc được tổ chức tại Bắc Kinh, do chính phủ Trung Quốc tài trợ, cùng với các giám đốc điều hành từ các công ty toàn cầu khác.
Quan hệ Mỹ-Trung đã rơi vào khủng hoảng trong một thời gian ngắn sau vụ bắn hạ một khinh khí cầu Trung Quốc vào tháng 2, nhưng ngay cả điều này cũng không thể làm dịu đi những rung cảm tốt đẹp của lĩnh vực công nghệ Mỹ. Vào tháng 6, sau chuyến thăm của Gates, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã đến Bắc Kinh để đàm phán nhằm làm tan băng các mối quan hệ, tiếp theo là Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen vào tháng 7.
Sự chú ý của các nhà lãnh đạo công nghệ Mỹ đối với Trung Quốc chứng tỏ tầm quan trọng thiết yếu của quốc gia này đối với một số công ty lớn nhất của Mỹ - thực sự là của thế giới. “Câu hỏi lớn phải đối mặt là làm thế nào để chúng phù hợp với nền kinh tế mới của Trung Quốc, nơi mà địa chính trị luôn ở vị trí hàng đầu và trung tâm,” Abishur Prakash, Giám đốc điều hành của The Geopolitan Business, một công ty tư vấn có trụ sở tại Toronto, cho biết.
"Họ biết mọi thứ đang đi theo hướng khó tiếp cận hơn" và "đây là lý do tại sao các CEO tới Trung Quốc để gặp gỡ các quan chức chính phủ - để đánh giá xem môi trường hoạt động sẽ thay đổi như thế nào," ông nói.
Trong khi Mỹ thắt chặt các biện pháp trừng phạt nhằm ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận công nghệ của Mỹ, các công ty công nghệ lớn nhất của Mỹ vẫn phụ thuộc rất nhiều vào hàng nhập khẩu công nghệ của Trung Quốc và thị trường Trung Quốc.
Khúc mắc với Trung Quốc
Năm 2018, Washington dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump bắt đầu quá trình tách rời kinh tế với Trung Quốc, trong đó áp đặt các hạn chế đối với xuất khẩu và đầu tư nhằm hạn chế khả năng tiếp cận của Bắc Kinh với công nghệ tiên tiến của Mỹ.
Washington đặc biệt muốn ngăn chặn dòng chảy công nghệ có thể được chuyển hướng sang sử dụng quân sự và giảm sự phụ thuộc quá mức vào chuỗi cung ứng đặt tại Trung Quốc.
Nhưng 5 năm sau, một phân tích dữ liệu tài chính của Nikkei Asia cho thấy các công ty công nghệ Mỹ vẫn chủ yếu phụ thuộc vào Trung Quốc để đạt được phần lớn doanh số bán hàng: Phân tích, sử dụng dữ liệu từ cơ sở dữ liệu QUICK-FactSet, cho thấy 17 trong số 100 công ty hàng đầu toàn cầu các công ty bán hàng ở Trung Quốc trong năm tài chính gần đây nhất là các công ty liên quan đến công nghệ của Mỹ.
Trong khi đó, sự phụ thuộc vào Trung Quốc, được đo bằng tỷ lệ doanh số hàng năm, đã tăng hoặc hầu như không thay đổi kể từ năm 2018 đối với nhiều thương hiệu công nghệ hàng đầu, chẳng hạn như Apple và Tesla. Ngay cả các công ty trong lĩnh vực bán dẫn, vốn là mục tiêu cụ thể của chính phủ Mỹ và gần đây là cả Trung Quốc, cũng nhận thấy rất ít thay đổi trong phần doanh thu tạo ra ở Trung Quốc.
Rất khó để nói liệu Trung Quốc có phụ thuộc vào công nghệ của Mỹ nhiều hơn ở chiều ngược lại hay không. Dù thế nào, sự phụ thuộc của mỗi bên vào bên kia vẫn không giảm trừ một số trường hợp. Ở một số trường hợp, sự phụ thuộc đã tăng lên kể từ năm 2018.
Thị trường “không thể thiếu”
Apple, công ty có giá trị nhất thế giới tính theo vốn hóa thị trường ở mức 3 nghìn tỷ USD, là công ty toàn cầu kiếm được nhiều doanh thu nhất ở Trung Quốc vào năm 2022, gần 70 tỷ USD, theo QUICK-FactSet. Qualcomm, một công ty chip lớn của Mỹ, phụ thuộc vào Trung Quốc với hơn 60% doanh số bán hàng. Tesla phụ thuộc vào Trung Quốc với hơn 20% doanh số bán hàng.
Tám trong số các công ty lớn nhất của Mỹ phụ thuộc vào Trung Quốc để bán hàng là trong lĩnh vực bán dẫn - lĩnh vực mà cuộc xung đột giữa hai nước trở nên nghiêm trọng nhất.
Một lý do là các sản phẩm điện tử và nhiều công nghệ được xuất khẩu sang Trung Quốc cuối cùng được tái xuất dưới dạng thành phẩm. Do đó, những con số cao không phản ánh nhu cầu nội địa của Trung Quốc. Nhiều công ty nhấn mạnh trong báo cáo hàng năm rằng doanh thu theo vị trí địa lý, chẳng hạn như Trung Quốc, dựa trên thông tin vận chuyển và thanh toán thay vì khách hàng của người dùng cuối.
David Wong, người đứng đầu bộ phận Nghiên cứu Công nghệ APAC của Nomura, cho biết: “Việc các công ty công nghệ Mỹ tiếp xúc nhiều với Trung Quốc chỉ là một tuyên bố về tỷ trọng của Trung Quốc trong GDP toàn cầu và tỷ lệ của Trung Quốc trong dân số toàn cầu”.
Tổng thương mại song phương Mỹ-Trung Quốc - hai nền kinh tế lớn nhất thế giới - đã đạt mức kỷ lục 690 tỷ USD vào năm ngoái, với xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc tăng 28% trong giai đoạn 2018 và 2022.
Một số chuyên gia cảnh báo rằng việc phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc về doanh thu có thể là một nguồn dễ bị tổn thương cho các công ty công nghệ Mỹ. "Rủi ro lớn nhất" đối với các công ty công nghệ Mỹ này "là lệnh cấm hoàn toàn và mất khả năng bán hoặc sản xuất tại Trung Quốc", Prakash của The Geopolitan Business cho biết.
Trung Quốc vẫn là nguồn doanh thu lớn thứ hai của Apple, sau thị trường Mỹ. Doanh thu của Apple tại Trung Quốc đã tăng 43% lên 74,2 tỷ USD trong năm tài chính 2022 từ 51,9 tỷ USD vào thời điểm 2018, sau khi doanh thu giảm trong giai đoạn 2019 và 2020 do suy thoái kinh tế của Trung Quốc.
Đối với Tesla, doanh số bán hàng tại Trung Quốc đã tăng vọt một phần lớn nhờ việc Trung Quốc nhanh chóng áp dụng công nghệ xe điện. Vào năm 2022, tập đoàn đã kiếm được 22% tổng doanh số bán hàng tại Trung Quốc, tăng từ 8% vào năm 2018.
Qualcomm từ đầu tính đến tháng 9 năm ngoái đã kiếm được 63,6% doanh số bán hàng tại Trung Quốc đại lục và Hồng Kông. Tỷ lệ này là 67% trong năm tài chính 2018, theo hồ sơ của công ty.
Ngành công nghệ ngày nay đang phải vật lộn với các điều kiện kinh tế suy yếu và nhu cầu thị trường yếu đi. Trong những trường hợp này, lĩnh vực công nghệ của Mỹ có thể dễ bị tổn thương trước các hạn chế tiếp theo.
