Cải cách tiền lương: Tạo động lực cho phát triển

Lương thấp, công chức thiếu động lực cống hiến

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà vừa ký báo cáo của Chính phủ gửi đại biểu Quốc hội về công tác quản lý cán bộ, công chức, trong đó nêu Chính phủ sẽ trình T.Ư, Quốc hội việc thực hiện cải cách tổng thể chính sách tiền lương mới theo Nghị quyết 27-NQ/TW từ 1/7/2024. Khai mạc Hội nghị T.Ư 8 khóa XIII ngày 2/10, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã đề nghị đại biểu thảo luận về sự cần thiết thực hiện chế độ tiền lương mới từ tháng 7/2024.

Theo Nghị quyết 27-NQ/TW do Ban Chấp hành T.Ư (khóa XII) ban hành năm 2018 về cải cách chính sách tiền lương đối với CBCCVC, lực lượng vũ trang, người lao động trong DN, một điểm quan trọng là xóa bỏ tiền lương cơ sở; lương CBCCVC và lực lượng vũ trang (khu vực công) sẽ gồm lương cơ bản (chiếm khoảng 70% tổng quỹ lương) và các khoản phụ cấp (30% tổng quỹ lương).

Đề án cải cách tiền lương xây dựng, ban hành hệ thống bảng lương mới theo vị trí việc làm (VTVL), chức danh và chức vụ lãnh đạo thay thế bảng lương hiện hành; chuyển xếp lương cũ sang lương mới, bảo đảm không thấp hơn tiền lương hiện hưởng, gồm cơ chế quản lý tiền lương và thu nhập.

Suốt thời gian qua, cải cách chế độ tiền lương theo VTVL, bảo đảm mức lương thực sự khuyến khích cống hiến là mong mỏi đã rất lâu của nhiều CBCCVC. Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 107/NQ-CP về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 27-NQ/TW, giao Bộ Nội vụ chủ trì phối hợp các bộ, cơ quan xây dựng 6 nội dung cụ thể của chế độ tiền lương mới theo chức vụ, chức danh, VTVL, gắn với lộ trình sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế hưởng lương từ ngân sách Nhà nước và các giải pháp tài chính tạo nguồn cải cách tiền lương.

Song, từ 2020 đến nay, do nhiều tác động bất lợi, nhất là dịch Covid-19 khiến nền kinh tế và ngân sách Nhà nước gặp nhiều khó khăn nên Hội nghị T.Ư 13 khóa XII (tháng 10/2020) và Hội nghị T.Ư 4 khóa XIII (tháng 10/2021) đã quyết định lùi thời điểm thực hiện chính sách tiền lương mới theo Nghị quyết 27-NQ/TW.

Thực hiện Nghị quyết 69/2022/QH15 về dự toán ngân sách Nhà nước năm 2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định 24/2023/NĐ-CP quy định mức lương cơ sở đối với CBCCVC, lực lượng vũ trang. Theo đó từ 1/7/2023 điều chỉnh lương cơ sở từ 1,49 triệu đồng lên 1,8 triệu đồng (tăng 20,8%) để giảm khó khăn cho CBCCVC; đồng thời điều chỉnh lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công theo lương cơ sở cho phù hợp.

Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ đã chỉ ra những tồn tại hạn chế trong công tác quản lý CBCC, mà một nguyên nhân chủ quan là tiền lương và thu nhập của CBCC còn thấp, chưa thực sự tạo động lực khuyến khích họ toàn tâm toàn ý cống hiến trong thực thi công vụ. Vì vậy, thực hiện ý kiến của Bộ Chính trị và Quốc hội, Chính phủ sẽ trình T.Ư, Quốc hội việc thực hiện cải cách tổng thể chính sách tiền lương mới theo Nghị quyết 27-NQ/TW kể từ 1/7/2024.

Trước đó, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ ngày 30/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng đã giao Bộ Nội vụ rà soát, xây dựng cơ chế chính sách thực hiện phương án cải cách tiền lương khi được T.Ư thông qua. Theo thông tin phiên họp, trong bối cảnh khó khăn, ngân sách vẫn tiết kiệm được 500.000 tỷ đồng để chuẩn bị cải cách tiền lương trong các năm 2024, 2025, 2026 theo Nghị quyết 27-NQ/TW.

Mấu chốt là “lương tăng không chạy theo giá tăng”

Trao đổi với phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị, Trưởng phòng Nội vụ quận Hai Bà Trưng Lê Thị Bích Hằng nhận định, thực hiện chính sách tiền lương mới sẽ tạo động lực cho CBCCVC cống hiến nhiều hơn. Thực tế hiện thu nhập của CBCC ở quận Hai Bà Trưng cơ bản đã đáp ứng đời sống tối thiểu nhưng vẫn còn rất khó khăn nên phải cố gắng rất lớn, nếu trả lương theo VTVL sẽ nâng lên một phần so với đồng lương hiện nay.

“Vấn đề là quản lý Nhà nước phải kiểm soát ra sao để đồng lương tăng đáp ứng được giá cả thị trường cũng tăng, nhất là tới đây nếu phải sắp xếp các đơn vị hành chính, Hai Bà Trưng và các quận khác có đặc thù khối lượng hồ sơ hành chính, tỷ lệ dịch vụ công phải giải quyết cho người dân rất cao so với các huyện. Cải cách tiền lương theo Nghị quyết 27-NQ/TW kịp thời đáp ứng mong mỏi của CBCC nhưng phải kiểm soát giá cả thị trường cho tốt thì chính sách mới thực sự vào cuộc sống” - bà Lê Thị Thu Hằng bày tỏ.

Gắn bó công tác ở cấp cơ sở đã nhiều năm, Trưởng phòng Nội vụ quận Long Biên Nguyễn Thị Thu Hằng cũng chia sẻ, CBCCVC, người lao động mong muốn lương tăng thì chỉ số giá tiêu dùng vẫn được duy trì ở mức thấp chứ không cao hơn mức tăng lương, sẽ khiến người lao động cảm thấy những vấn đề trong thu nhập của mình không được giải quyết. Điều hành kinh tế vĩ mô cần có được lộ trình giúp người lao động sống được bằng lương.

Đáng chú ý, Chủ tịch UBND thị trấn Thường Tín (huyện Thường Tín) Lý Thị Thu Hương cho rằng, CBCCVC là người làm việc trong hệ thống hành chính Nhà nước có chức năng lãnh đạo, quản lý, thực thi công vụ; là lao động trí tuệ, chi phối toàn bộ hoạt động xã hội, trách nhiệm chính trị rất cao và sống chủ yếu bằng tiền lương được cân đối từ ngân sách Nhà nước.

“Tôi thấy thiết kế hệ thống thang, bảng lương, mức lương cho CBCCVC hiện theo hệ số, chia ra nhiều bậc lương rất phức tạp, khoảng cách giữa các bậc lương thì nhỏ, tính bình quân cao; lại có nhiều loại phụ cấp lương có tính chất “cơi nới” bù vào lương. Hệ thống này vẫn chưa triệt để trả lương theo VTVL với chức danh, tiêu chuẩn rõ ràng, dẫn đến trả lương chủ yếu theo người và thâm niên, khiến biên chế ngày càng tăng, khó kiểm soát. Chính sách tiền lương không đủ sống kéo theo hệ lụy nhiều CBCC phải tìm nguồn khác ngoài lương để bù đắp thiếu hụt, ảnh hưởng đến chất lượng lãnh đạo, quản lý, thực thi công vụ”- bà Lý Thị Thu Hương phản ánh.

Tại cuộc tiếp xúc cử tri trước Kỳ họp 6 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH Đào Ngọc Dung đã nhấn mạnh, cải cách chính sách tiền lương là việc không thể không làm và sẽ có nhiều điểm mới, lộ trình bắt đầu từ bãi bỏ lương cơ sở - động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Chính phủ sẽ thiết kế song song 5 bảng lương mới cho các đối tượng.