Ông đánh giá thế nào về các vụ lừa đảo học sinh đang cấp cứu lan ra Hà Nội?
- Khi công nghệ mới xuất hiện, các đối tượng tấn công mạng, lừa đảo sẽ tìm cách để lợi dụng, khai thác thông tin cá nhân của người dùng, sau đó sử dụng các thông tin này cùng với các chiêu trò của mình đánh vào điểm yếu nhất là tâm lý hoang mang lo lắng của mọi người, tình yêu thương của cha mẹ nhằm thực hiện chiếm đoạt tài sản. Dù chiêu trò là mới, nhưng mục đích cuối cùng của các đối tượng vẫn chỉ là chiếm đoạt tài sản.
Thưa ông, trong trường hợp con bị tai nạn, ngoài cha mẹ hoặc người giám hộ, ai được quyền quyết định về việc phẫu thuật của bệnh nhân?
- Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2009 đã quy định rõ về quyền được ký giấy đồng ý để bác sĩ tiến hành phẫu thuật. Nếu bệnh nhân còn tỉnh táo và có thể tự quyết định thì quyền quyết định thuộc về bệnh nhân. Đây là quyền nhân thân của người bệnh, cơ sở khám chữa bệnh hoặc bất kỳ ai đều không có quyền can thiệp khác. Theo Điều 10 Luật này, bệnh nhân sẽ được cung cấp thông tin, giải thích, tư vấn đầy đủ về tình trạng bệnh, kết quả, rủi ro có thể xảy ra để lựa chọn phương pháp chẩn đoán và điều trị.
Người bệnh có quyền chấp nhận hoặc từ chối tham gia nghiên cứu y sinh học về khám bệnh, chữa bệnh và được lựa chọn người đại diện để thực hiện và bảo vệ quyền, nghĩa vụ của mình trong khám bệnh, chữa bệnh.
Trường hợp bệnh nhân hôn mê, mất năng lực hành vi dân sự thì người đại diện của người bệnh hoặc bác sĩ điều trị sẽ được phép quyết định việc điều trị.
Điều 13 Luật Khám bệnh, chữa bệnh quy định trường hợp người bệnh bị mất năng lực hành vi dân sự, không có năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc là người chưa thành niên từ đủ 6 tuổi đến dưới 18 tuổi, người đại diện hợp pháp của người bệnh sẽ quyết định việc khám, chữa bệnh.
Trường hợp cấp cứu, để bảo vệ tính mạng, sức khỏe của người bệnh, nếu không có mặt người đại diện hợp pháp của người bệnh thì người đứng đầu cơ sở khám bệnh, chữa bệnh quyết định việc khám bệnh, chữa bệnh.
Về người giám hộ, Điều 53 Bộ luật Dân sự 2015 quy định nếu vợ hoặc chồng là người mất năng lực hành vi dân sự thì người còn lại được coi là người giám hộ. Nếu cha và mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự, hoặc một người mất năng lực hành vi dân sự, còn người kia không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì con cả là người giám hộ. Nếu con cả không có đủ điều kiện thì người con tiếp theo có đủ điều kiện làm người giám hộ.
Trường hợp người thành niên mất năng lực hành vi dân sự chưa có vợ, chồng, con, hoặc vợ, chồng, con đều không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì cha, mẹ là người giám hộ.
Theo đó, quyền quyết định phẫu thuật trước tiên thuộc về nạn nhân. Trường hợp nạn nhân không có đủ năng lực hành vi dân sự hoặc hôn mê, mất năng lực hành vi dân sự tạm thời thì quyền quyết định thuộc về người đại diện theo pháp luật của nạn nhân. Trong tình trạng nguy kịch và không có sự có mặt của người đại diện theo pháp luật của người bệnh, quyền quyết định sẽ thuộc về người đứng đầu cơ sở khám chữa bệnh.
Vậy bố mẹ có được ủy quyền cho người khác?
- Quyền được bảo vệ an toàn về tính mạng, sức khỏe, thân thể của một cá nhân là một trong các quyền nhân thân được quy định tại Điều 25 Bộ luật Dân sự năm 2015. Do đó, đối với quyền nhân thân thì không thể thực hiện ủy quyền cho người khác.
Nếu bệnh nhân dưới 18 tuổi, việc thực hiện ký kết các giấy tờ thuộc về quyền của bố mẹ hoặc người giám hộ; không thể ủy quyền ký giấy tờ phẫu thuật bằng cách tạm chuyển giao quyền giám hộ cho người khác.
Căn cứ theo Điều 60 Bộ luật Dân sự 2015, việc chuyển quyền để người khác ký chỉ có thể xảy ra trong trường hợp đăng ký thay đổi người giám hộ. Người giám hộ mới phải thuộc những trường hợp được quy định tại Điều 52, 53 Bộ luật Dân sự, tức là chuyển giao cho anh/chị ruột trên 18 tuổi, ông/bà nội/ngoại, cô, dì, chú, bác, cậu ruột chứ không chuyển giao cho người không thuộc trường hợp trên.
Việc chuyển giao cũng phải được thực hiện theo thủ tục chuyển giao người giám hộ tại Điều 61 Bộ luật này và phải được lập thành văn bản. Trường hợp những người đủ điều kiện giám hộ không còn hoặc không thể đảm nhiệm, tòa án sẽ chỉ định người giám hộ.
Trong trường hợp con bị tai nạn, cha mẹ có buộc phải ứng trước viện phí cho bệnh viện? Bác sĩ có được phép từ chối hoặc cố ý chậm cấp cứu bệnh nhân khi chưa ứng trước viện phí không?
- Căn cứ theo các Điều 6 và 36 Luật Khám bệnh, chữa bệnh, bác sĩ không được phép từ chối hoặc cố ý chậm cấp cứu bệnh nhân. Nhân viên y tế phải kịp thời sơ cứu, cấp cứu, khám bệnh, chữa bệnh, trừ trường hợp phía người bệnh từ chối.
Trách nhiệm của bác sĩ là cấp cứu, khám bệnh, chữa bệnh cho bệnh nhân, không vì bất kỳ lý do gì mà từ chối hoặc cố ý chậm cấp cứu người bệnh. Kể cả người bệnh đang trong tình trạng nguy cấp mà chưa được đóng tạm ứng viện phí thì bệnh viện vẫn phải cấp cứu cho bệnh nhân để đảm bảo tính mạng cho họ, nếu không sẽ vi phạm điều cấm của luật.
Với việc thực hiện hành vi lừa đảo, các đối tượng sẽ phải đối diện hình phạt nào? Ông có lời khuyên nào đối với các cha mẹ học sinh khi nhận được cuộc gọi “con đang cấp cứu”?
- Nếu các phụ huynh nhận được cuộc gọi trên, cần phải bình tĩnh, đưa ra phán đoán chính xác nhất, tránh bị kẻ gian lợi dụng thực hiện hành vi lừa đảo.
Các đối tượng thực hiện các thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015. Tuỳ tính chất, mức độ của hành vi mà các đối tượng có thể bị xử phạt lên đến 20 năm tù hoặc tù chung thân.
Qua các vụ việc trên, mọi người cần chú ý vấn đề bảo mật thông tin cá nhân thật tốt. Khi nhận được các cuộc gọi như vậy, phụ huynh nên cố gắng giữ bình tĩnh, liên hệ với nhà trường, bệnh viện để kiểm tra thông tin của con, cũng như qua bạn bè, người thân khác để kiểm tra con. Bên cạnh đó, liên hệ với cơ quan công an gần nhất để yêu cầu hỗ trợ, xử lý các cá nhân, tổ chức vi phạm.
Xin cảm ơn ông!
