Củng cố sức mạnh mềm của quốc gia
Phát triển các ngành CNVH là một hướng đi quan trọng. Đầu tiên, CNVH mang lại lợi ích kinh tế rõ ràng thông qua việc tạo ra cơ hội nghề nghiệp mới, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; đóng góp vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống bằng tăng cường trải nghiệm văn hóa đa dạng, làm giàu có thêm đời sống tinh thần và tạo ra môi trường sống tích cực. Đồng thời giúp bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng lòng tự hào dân tộc và tự tin trong hội nhập quốc tế; thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới, tạo nên những ý tưởng mới, độc đáo, làm phong phú thêm bức tranh văn hóa toàn cầu. Phát triển CNVH còn là một phần quan trọng của việc củng cố sức mạnh mềm của quốc gia. Trong thế giới ngày nay, sức ảnh hưởng của một quốc gia không chỉ đến từ lợi thế quân sự và kinh tế, mà còn từ văn hóa đặc sắc và sức sống sáng tạo của cộng đồng.
Hà Nội có tiềm năng lớn cho phát triển các ngành CNVH. Đầu tiên là thế mạnh về vị trí địa lý và giao thông thuận lợi. Hà Nội là Thủ đô nên có vị trí đặc biệt thuận lợi hơn với các địa phương khác, nhất là giao lưu văn hóa quốc tế với những cam kết từ các chuyến thăm của lãnh đạo các quốc gia. Với vị trí chính trị quan trọng và có cơ sở hạ tầng giao thông phát triển, sân bay quốc tế Nội Bài kết nối với nhiều TP lớn trên thế giới đã giúp tổ chức các sự kiện văn hóa quốc tế, thu hút các nghệ sĩ quốc tế dễ dàng di chuyển và biểu diễn tại đây.
Bên cạnh đó, Hà Nội cũng là trung tâm tài chính, kinh tế, và văn hóa của Việt Nam. Sự phát triển kinh tế này đã tạo ra cơ sở hạ tầng hiện đại, từ khách sạn, nhà hát, sân khấu đến các cơ sở vui chơi giải trí chất lượng, làm cho TP trở thành nơi thu hút các sự kiện và diễn ra biểu diễn quy mô lớn.
Đồng thời, Hà Nội có một lịch sử lâu đời và văn hóa đa dạng, điều này tạo điểm thu hút đối với các nghệ sĩ quốc tế và khán giả. Những di sản văn hóa như phố cổ Hà Nội, các làng nghề, di tích lịch sử, lễ hội hay nhiều sự kiện văn hóa nghệ thuật nổi tiếng cả trong nước và quốc tế đã từng tổ chức tại đây giúp thu hút sự chú ý của các nhà tổ chức sự kiện quốc tế và du khách trong và ngoài nước.
Cùng với đó, điều đặc biệt quan trọng đó là sự ủng hộ và quyết tâm của lãnh đạo Hà Nội. Chính quyền Hà Nội, các sở, ngành có liên quan có vai trò quan trọng, đã rất tích cực và kiên định trong việc phát triển các ngành CNVH ở Thủ đô. Với Nghị quyết số 09-NQ/TU của Thành ủy về “Phát triển CNVH trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, chủ trương phát triển các ngành CNVH ở Thủ đô có chiến lược, kế hoạch rõ ràng, tạo ra môi trường thân thiện, hỗ trợ và thuận lợi cho các sự kiện văn hóa, giải trí và nghệ thuật. Bên cạnh đó, với hàng loạt các thương hiệu văn hóa, nghệ thuật, TP sáng tạo, Hà Nội đã hình thành được một không khí sáng tạo phù hợp cho phát triển các ngành CNVH ở Thủ đô.
Để phát triển các ngành CNVH ở Hà Nội, chắc chắn chúng ta cần tập trung đến một số lĩnh vực cụ thể để bảo đảm quá trình đầu tư của TP có trọng điểm và tạo điểm nhấn, lan tỏa tác động của các ngành CNVH sang các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác. Xét tổng quan, Hà Nội đã quan tâm đến một số lĩnh vực về âm nhạc, điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, ẩm thực, du lịch văn hóa, thời trang, thủ công mỹ nghệ.
Đơn cử, về âm nhạc, Hà Nội có một sự phong phú về âm nhạc đa dạng, bao gồm âm nhạc dân gian, nhạc truyền thống và âm nhạc hiện đại. Đặc biệt, nhiều nhạc sĩ, bài hát nổi tiếng ở TP này đã tạo nên thương hiệu nhất định cho Hà Nội. Những sự kiện như lễ hội âm nhạc quốc tế Monsoon (Gió mùa), hay gần đây là các đêm biểu diễn của nhóm nhạc BlackPink… đã giúp quảng bá hình ảnh và danh tiếng của Hà Nội trên bản đồ âm nhạc quốc tế và nâng cao sự nhận thức về thương hiệu Hà Nội - TP sáng tạo của UNESCO. Về điện ảnh, TP đã có Liên hoan phim quốc tế Hà Nội (Haniff), có nhiều rạp chiếu phim, cung cấp nền tảng cho các nhà làm phim và diễn viên để sản xuất các bộ phim độc lập, phim tài liệu và phim truyền hình. Hà Nội có nhiều địa điểm đẹp và đa dạng về cảnh quan, từ phố cổ, các di tích, danh thắng nổi tiếng không chỉ ở Việt Nam mà toàn thế giới, đến những phong cảnh thơ mộng ở ngoại ô. Điều này tạo ra tiềm năng lớn để sử dụng những tài nguyên này trong việc sản xuất phim và quảng bá du lịch. Mới đây nhất có thể kể tới sự kiện Kenny G đến Hà Nội thực hiện MV “Going Home”…
Ngoài các ngành công nghiệp đã đề cập, thời gian tới, Hà Nội cũng nên khuyến khích sự phát triển của các ngành công nghiệp sáng tạo khác như thiết kế, phần mềm và các trò chơi giải trí, quảng cáo... TP nên tạo điều kiện và hỗ trợ cho việc hình thành các không gian sáng tạo, các DN khởi nghiệp sáng tạo và cá nhân để khám phá và phát triển tiềm năng của mình trong các lĩnh vực này.
Cơ chế hỗ trợ và khuyến khích phát triển các ngành công nghiệp văn hóa
Để phát triển các ngành CNVH ở Hà Nội, chúng ta cần có những cơ chế, chính sách, thậm chí cả cơ chế đặc thù cho lĩnh vực quan trọng này.
Trong đó, về việc cung cấp khoản tài trợ, chính quyền TP có thể cung cấp các khoản tài trợ cho các dự án, hoạt động và sự kiện văn hóa. Điều này có thể bao gồm tài trợ cho các buổi biểu diễn nghệ thuật, triển lãm, hội thảo và các hoạt động văn hóa khác. Các khoản tài trợ này giúp hỗ trợ tài chính và khuyến khích các cá nhân, tổ chức và DN trong lĩnh vực văn hóa.
Hà Nội có thể dành một phần ngân sách hàng năm để hỗ trợ các hoạt động văn hóa. Điều này có thể bao gồm việc cấp kinh phí trực tiếp cho các dự án và sự kiện văn hóa hoặc tạo ra các quỹ hỗ trợ văn hóa để các cá nhân, tổ chức và DN có thể nộp đơn xin tài trợ. TP cũng có thể thiết lập các chương trình tài trợ đặc biệt dành cho các hoạt động văn hóa. Các chương trình này có thể được thiết kế để hỗ trợ các dự án nghệ thuật, triển lãm, biểu diễn và các hoạt động văn hóa khác. Các cá nhân, tổ chức và DN có thể nộp đơn xin tài trợ theo các quy định và tiêu chí của chương trình. Hợp tác công - tư cũng rất quan trọng nếu TP tháo gỡ bằng cơ chế đặc thù cho lĩnh vực văn hóa trong Luật Thủ đô (sửa đổi). Điều này có thể bao gồm hợp tác với các DN, tổ chức phi lợi nhuận và cá nhân có quan tâm đến văn hóa để tài trợ cho các sự kiện và dự án cụ thể. Các đối tác tư nhân có thể đóng góp tài chính hoặc cung cấp các nguồn lực khác như không gian, thiết bị và quảng cáo. Bên cạnh đó, TP cũng có thể hợp tác với các tổ chức quốc tế hoặc chính quyền địa phương khác để nhận được tài trợ cho các hoạt động văn hóa. Các chương trình hợp tác này có thể cung cấp cơ hội tài trợ từ các nguồn tài nguyên quốc tế và đẩy mạnh sự trao đổi văn hóa giữa các địa phương.
Về lĩnh vực thuế, chính quyền TP có thể xin cơ chế đặc thù để áp dụng các chính sách thuế ưu đãi đặc biệt cho các DN và tổ chức hoạt động trong ngành CNVH. Điều này có thể bao gồm giảm thuế, miễn thuế hoặc chế độ thuế đặc biệt để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các hoạt động văn hóa và sự phát triển của ngành công nghiệp này.
Đây là một vấn đề rất khó nên TP cần phải xin Quốc hội để được phép áp dụng các chính sách thuế ưu đãi đặc biệt, trên cơ sở lý giải các lợi ích của việc thúc đẩy ngành CNVH đối với kinh tế Hà Nội và quốc gia, cũng như bảo đảm rằng các chính sách thuế này không gây ảnh hưởng tiêu cực đến thu ngân sách và hoạt động tài chính khác của địa phương.
Mặt khác, chính quyền TP có thể thành lập các quỹ hỗ trợ nghệ thuật và văn hóa nhằm tài trợ cho các dự án sáng tạo, các hoạt động biểu diễn, công trình nghệ thuật và các hoạt động khác trong lĩnh vực văn hóa. Các quỹ này có thể được tài trợ từ nguồn ngân sách địa phương, nguồn tài trợ từ DN và các nguồn tài trợ khác.
Nhằm đạt được mục tiêu đó, Hà Nội có thể dành một phần ngân sách để tài trợ cho các dự án sáng tạo và hoạt động văn hóa. Các khoản tài trợ này có thể được xác định và cấp phát thông qua quy trình ngân sách của địa phương. TP cần xây dựng mối quan hệ hợp tác với các DN để xin tài trợ cho các hoạt động văn hóa và nghệ thuật. Các DN có thể đóng góp thông qua các gói tài trợ, quảng cáo, tài trợ sự kiện hoặc đóng góp tiền mặt để hỗ trợ các dự án và hoạt động văn hóa. Ngoài ra, TP có thể tìm kiếm và nhận tài trợ từ các nguồn tài trợ khác như các tổ chức phi chính phủ, các quỹ từ các tổ chức quốc tế, các tổ chức xã hội và cá nhân có quan tâm đến nghệ thuật và văn hóa. Điều này có thể đòi hỏi việc xây dựng các đối tác quốc tế và kết nối với các tổ chức và cá nhân có khả năng tài trợ.
Để thành lập các quỹ hỗ trợ nghệ thuật và văn hóa, Hà Nội cần thiết lập chính sách, quy định và quy trình xác định, đánh giá và phân phối các khoản tài trợ. Việc bảo đảm sự minh bạch, công bằng và hiệu quả trong quá trình tài trợ là rất quan trọng để bảo đảm sự phát triển và ủng hộ cho cộng đồng nghệ thuật và văn hóa trong khu vực địa phương.
Về việc đào tạo và phát triển nhân lực, chính quyền địa phương có thể thúc đẩy sự phát triển của ngành CNVH bằng cách cung cấp chương trình đào tạo và phát triển nhân lực. Điều này có thể bao gồm việc tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo, lớp học và chương trình học bổng nhằm nâng cao năng lực và kỹ năng của các nghệ sĩ, nhà sản xuất, nhân viên văn phòng và các chuyên gia khác trong lĩnh vực văn hóa.
Để thúc đẩy cơ chế này, Hà Nội có thể tài trợ hoặc tổ chức các khóa đào tạo và hội thảo để nâng cao kỹ năng và kiến thức của các nghệ sĩ, nhà sản xuất và chuyên gia văn hóa. Điều này có thể bao gồm các khóa đào tạo về quản lý nghệ thuật, kỹ thuật sản xuất, marketing và quảng bá, quản lý sự kiện, và các kỹ năng sáng tạo khác. TP cần hỗ trợ việc tổ chức các lớp học về nghệ thuật và văn hóa. Điều này giúp cung cấp cơ hội học tập và phát triển cho cộng đồng địa phương và tạo ra một môi trường thuận lợi để hình thành và phát triển các tài năng văn hóa. Bên cạnh đó, Hà Nội có thể nghĩ đến việc thành lập các chương trình học bổng dành cho các nghệ sĩ và nhân viên trong ngành CNVH. Điều này giúp tài trợ cho việc đào tạo và phát triển năng lực của các cá nhân có tiềm năng và đam mê trong lĩnh vực này.
Cùng với đó, chính quyền Thủ đô có thể đầu tư vào việc cải thiện hạ tầng văn hóa, bao gồm cung cấp và duy trì các cơ sở hạ tầng văn hóa như nhà hát, trung tâm nghệ thuật, thư viện, bảo tàng và không gian trình diễn. Việc cung cấp cơ sở hạ tầng văn hóa tốt sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động văn hóa thu hút khán giả, du khách.
Để làm được điều đó, Hà Nội có thể tìm kiếm hợp tác với đối tác và khuyến khích đầu tư từ các tổ chức, DN và cá nhân khác để cải thiện hạ tầng văn hóa. Điều này có thể bao gồm việc thu hút tài trợ từ các nguồn tài chính công và tư nhân, xây dựng đối tác với các tổ chức văn hóa và khuyến khích các nhà đầu tư cá nhân quan tâm đến văn hóa địa phương. Những hoạt động này giúp tạo ra một môi trường văn hóa phong phú và đa dạng trong cộng đồng địa phương, khuyến khích sự sáng tạo và truyền tải giá trị văn hóa cho thế hệ tương lai.
Chính sách bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ giúp bảo đảm rằng những người sáng tạo và nghệ sĩ được bảo vệ và hưởng lợi từ công lao của mình. Điều này khuyến khích sự sáng tạo và đầu tư trong ngành CNVH, đồng thời tạo điều kiện để người sáng tạo và nghệ sĩ tiếp tục phát triển và đóng góp cho xã hội.
Hà Nội cần tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi cho các DN văn hóa bằng cách đưa ra các chính sách và biện pháp hỗ trợ, giảm thủ tục hành chính, tạo điều kiện để DN văn hóa có thể phát triển và thành công. Điều này có thể góp phần vào tăng trưởng kinh tế địa phương, tạo ra việc làm và thúc đẩy sự đa dạng văn hóa.
Những cơ chế này tạo ra một môi trường hỗ trợ và khuyến khích sự phát triển của ngành CNVH ở TP Hà Nội, thu hút đầu tư, tài trợ và sự phát triển tài năng trong lĩnh vực này.
Cùng với đó, Hà Nội cần tiếp tục tăng cường hợp tác quốc tế về đổi mới sáng tạo. Triển khai chương trình hành động của TP sáng tạo trong mạng lưới các TP sáng tạo của UNESCO, Hà Nội nên tăng cường công tác quảng bá và xúc tiến để thu hút sự chú ý của các đối tác quốc tế. Điều này có thể bao gồm việc tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế, tổ chức sự kiện văn hóa và nghệ thuật tại Hà Nội. TP cũng có thể tạo ra các chương trình khuyến mại và ưu đãi hấp dẫn để thu hút sự quan tâm của các nghệ sĩ và nhà sản xuất quốc tế. TP cũng nên tăng cường chương trình trao đổi nghệ sĩ với các đối tác quốc tế. Điều này có thể bao gồm trao đổi nghệ thuật, biểu diễn và làm việc chung với các nghệ sĩ, nhà sản xuất và nhà quản lý quốc tế. Đồng thời, TP cũng nên tạo điều kiện thuận lợi cho nghệ sĩ địa phương để tham gia vào các chương trình trao đổi và trải nghiệm văn hóa ở quốc tế.
