Hệ thống thoát nước chưa theo kịp phát triển đô thị
Đợt mưa lớn kéo dài trong hai ngày 8 và 9/12 vừa qua đã khiến TP Đà Nẵng gánh chịu trận ngập lịch sử. Giám đốc Sở TN&MT TP Đà Nẵng Tô Văn Hùng cho biết: Trận ngập vừa qua, trên địa bàn TP có hơn 50 khu vực dân cư bị ngập úng sâu; 10 công trình thu gom - thoát nước trong đô thị và cửa xả ven biển bị hư hỏng nặng; xuất hiện nhiều điểm sạt lở khu vực đồi núi, ven sông, ven biển, kênh nước, thiệt hại công trình cấp điện, cấp nước...; các bãi biển của TP tiếp nhận rất lớn các loại rác thải chai, lọ, cao su... và rác thải từ thượng nguồn các lưu vực sông... Tổng lượng rác thu gom (từ ngày 10 - 15/12) trung bình từ 1.100 đến 1.200 tấn/ngày, vượt mức bình thường từ 200 đến 300 tấn rác mỗi ngày.
Vấn đề này đã được các đại biểu tập trung thảo luận tại phiên thảo luận sáng 18/12, Kỳ họp thứ 9 HĐND TP Đà Nẵng khóa IX, nhiệm kỳ 2016-2021. Đại biểu Nguyễn Thành Tiến (Trưởng Ban đô thị HĐND TP Đà Nẵng) đã chỉ ra những nguyên nhân khiến Đà Nẵng ngập kinh hoàng như vừa qua.
Đại biểu thông tin, thời gian qua, Đà Nẵng tập trung nguồn lực lớn cho đầu tư hệ thống thoát nước toàn TP. Cụ thể, dự án Thoát nước Vệ sinh môi trường giai đoạn 1998 - 2008: 15 triệu USD; Dự án hạ tầng ưu tiên giai đoạn 2008 - 2013: 70 triệu USD; Dự án phát triển bền vững giai đoạn 2013 - 2019: 143,581 triệu USD. Theo đó, rất nhiều cống thoát nước được hoàn thành. Hệ thống này cơ bản giải quyết được thoát nước tốt cho TP.
Tuy nhiên, theo ông Tiến, hệ thống thoát nước của Đà Nẵng đã biểu hiện sự lạc hậu, chưa theo kịp sự phát triển của đô thị, nhiều tuyến chưa phát huy tác dụng, đặc biệt là khả năng thích ứng với thời tiết cực đoan như đợt mưa lớn vừa qua.
“Nguyên nhân ban đầu là do tính toán quy hoạch thoát nước của TP chưa dự báo hết khả năng ứng phó với điều kiện thời tiết cực đoan như hiện nay, chưa dự báo được sự phát triển của đô thị. Đặc biệt, quá trình phát triển đô thị đã làm giảm đi số lượng hồ điều tiết tự nhiên trong thành phố từ 42 xuống còn 30 hồ, tương ứng diện tích hồ khoảng gần 200 ha, với dung tích khoảng 3,5 triệu m3. Một nguyên nhân khác là vì không thực hiện biện pháp duy tu, nạo vét trong thời gian dài. Đồng thời chưa kiểm soát tốt tình trạng xả thải nước ngầm lẫn bùn đất thi công ra cống, gây ách tắc cục bộ. Chưa có biện pháp để hạn chế xả thải của nhiều dự án lớn, gây quá tải hạ tầng thoát nước”, ông Nguyễn Thành Tiến phân tích.
Để giải quyết căn cơ vấn đề thoát nước đô thị Đà Nẵng, ông Nguyễn Thành Tiến đề xuất, trước hết phải rà soát, đánh giá lại quy hoạch tổng thể thoát nước của Đà Nẵng, qua đó nhận diện những khu vực yếu thế, những khu vực phát triển tập trung của đô thị để cập nhật, bổ sung vào Quy hoạch chung TP sắp được thực hiện. Trên cơ sở quy hoạch tính toán nâng cấp các tuyến cống hiện trạng và đầu tư các tuyến cống mới để đảm bảo năng lực thoát nước phù hợp.
Đối với khu vực trung tâm như quận Hải Châu, Thanh Khê, ông Tiến cho rằng cần tiếp tục đầu tư để khớp nối hệ thống thoát nước hiện có nhằm tăng khả năng chia sẻ thoát nước; mở rộng tiết diện một số tuyến cống chính (như Hùng Vương, Hải Phòng, Đống Đa, Phần Lăng…) đoạn hạ lưu ra sông, ra biển; tăng thêm dung tích chứa cho các hồ điều tiết bằng những biện pháp công nghệ mới.
Đối với dự án thoát nước phía Đông, ông Tiến đề xuất cần thiết xem xét, đánh giá cẩn trọng việc bố trí sát biển, bởi sẽ là nguy cơ và rủi ro cao về ô nhiễm môi trường cho biển. “Nên chăng cần nghiên cứu bố trí dọc ven sông Hàn để dễ dàng ứng phó khi có sự cố về thoát nước”, ông Tiến nhấn mạnh.
Đối với các khu đô thị mới, cần quy hoạch cụ thể về diện tích hồ điều tiết để giải quyết bài toán thoát nước khu dân cư. Ngoài ra, ông Nguyễn Thành Tiến đề xuất cần xây dựng kế hoạch duy tu, bảo dưỡng, nạo vét định kỳ cho hệ thống thoát nước; kiểm soát nghiêm việc xả thải thi công phần móng của các công trình xây dựng; có lộ trình thay thế đồng bộ các cửa thu nước kết hợp công tác tuyên truyền để bảo vệ không để rác thải vào cống gây tắc nghẽn.
Chủ tịch HĐND TP Đà Nẵng Nguyễn Nho Trung đồng quan điểm khi cho rằng hệ thống máy bơm thoát nước của TP chưa đảm bảo, công tác nạo vét cống rãnh chưa ổn. “Mỗi năm Đà Nẵng chi 83 tỷ đồng cho nạo vét, riêng năm 2018 là 85 tỷ đồng. Vậy phải chăng công tác bạo vét ổn chưa? Vấn đề muôn thuở nữa hiện nay là nắng thì đi đào, mưa thi công công trình nên chặn dòng nước thoát”, Chủ tịch HĐND TP Đà Nẵng đặt vấn đề.
Kết luận vấn đề, ông Nguyễn Nho Trung cho rằng, TP Đà Nẵng phải tính toán đến chống ngập bền vững; cần cân đối ưu tiên nguồn vốn dự phòng để đầu tư cho khâu phòng chống ngập đô thị.
