Chất béo có thể gây hại cho gan như thế nào?
Bệnh gan không do rượu ngày càng phổ biến khi tình trạng béo phì ngày càng phổ biến. Ước tính khoảng 1/4 số người trưởng thành trên thế giới bị ảnh hưởng bởi chứng bệnh này. Việc chẩn đoán sớm và điều trị tích cực, đặc biệt là sự thay đổi lối sống sẽ giúp người bị gan nhiễm mỡ hạn chế các biến chứng.
Gan nhiễm mỡ được định nghĩa bởi chất béo dư thừa tích tụ trong gan và thường xảy ra ở những người bị béo phì, lượng đường trong máu cao (tiểu đường), mức cholesterol hoặc chất béo trung tính bất thường, hoặc huyết áp cao. Những rối loạn này thường chạy cùng nhau và thành một nhóm được gọi là hội chứng chuyển hóa. Phần “không do rượu” của “bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu” rất quan trọng để phân biệt với bệnh gan do rượu, cũng có thể gây ra mỡ gan dư thừa.
Ở một số người, chất béo dư thừa nằm trong gan nhưng có thể không gây ra bất kỳ tổn thương nào cho gan. Tuy nhiên, qua khảo sát đối với 20 người thì có 1 người mỡ gan dư thừa gây ra viêm gan mãn tính. Tình trạng này được gọi là viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH).
Cũng như các bệnh gan khác, chẳng hạn như viêm gan siêu vi hoặc bệnh gan liên quan đến rượu, viêm mãn tính có thể gây ra tổn thương liên tục, dẫn đến sẹo gan được gọi là xơ hóa. Tình trạng xơ hóa nặng được gọi là xơ gan bất kể nguyên nhân là gì. Những người bị xơ gan có nguy cơ bị suy gan và ung thư gan, và có thể cần ghép gan.
Chẩn đoán gan nhiễm mỡ
Chìa khóa để ngăn ngừa các biến chứng của NASH là phát hiện sớm và điều trị trước khi gan bị tổn thương nghiêm trọng. Chẩn đoán sớm rất khó; thường mọi người không có triệu chứng từ bệnh gan của họ. Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc bất kỳ thành phần nào của hội chứng chuyển hóa, bạn nên nói chuyện với bác sĩ về nguy cơ mắc NASH.
Cách chính xác nhất để chẩn đoán NASH là sinh thiết gan. Nhưng xét nghiệm máu và xét nghiệm hình ảnh có thể được sử dụng để xác định ai có thể có nguy cơ thấp mắc NASH để tránh sinh thiết gan không cần thiết. Một xét nghiệm hữu ích, không xâm lấn đối với một số người là đo độ đàn hồi gan, một loại siêu âm đặc biệt để ước tính có bao nhiêu sẹo trong gan. Elastography có thể giúp phân loại ai có thể được lợi từ việc kiểm tra thêm bằng sinh thiết gan. Bất kể có NASH hay không, việc tập thể dục và ăn uống lành mạnh có thể giúp ích rất nhiều trong việc điều trị hội chứng chuyển hóa và ngăn ngừa các biến chứng.
Giảm cân là chìa khóa để ngăn ngừa biến chứng của gan nhiễm mỡ
Đối với những người thừa cân hoặc béo phì, cách điều trị tốt nhất cho NASH là giảm cân. Một nghiên cứu mang tính bước ngoặt đã chỉ ra rằng giảm 10% trọng lượng cơ thể của một người có thể giảm mỡ gan, giải quyết tình trạng viêm nhiễm và có khả năng cải thiện sẹo.
Gần đây hơn, trong một phân tích tổng hợp được công bố trên tạp chí JAMA Internal Medicine, các nhà nghiên cứu đã kết hợp dữ liệu từ 22 nghiên cứu ngẫu nhiên các bệnh nhân tham gia can thiệp giảm cân hoặc nhóm kiểm soát (không hoặc can thiệp giảm cân cường độ thấp hơn), để xem xét kỹ lưỡng hơn ở tác dụng giảm cân đối với bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Phân tích tổng hợp đó và các nghiên cứu khác đã xác nhận rằng giảm cân bằng các chương trình hành vi, thuốc hoặc phẫu thuật giảm cân có thể điều trị thành công NASH. Chế độ ăn uống và tập thể dục là phương pháp điều trị đầu tiên. Khuyến nghị ít nhất 150 phút hoạt động bơm máu mỗi tuần.
Mặc dù không rõ chế độ ăn kiêng nào là tốt nhất, nhưng những chế độ ăn kiêng nhấn mạnh đến rau và thực phẩm toàn phần, chẳng hạn như chế độ ăn Địa Trung Hải, là những lựa chọn tốt. Bất kể kế hoạch chính xác là gì, thay đổi lối sống phải bền vững và tốt nhất là giảm cân từ từ theo thời gian.
Nếu không thể giảm cân đầy đủ với các bước này, phẫu thuật giảm cân, chẳng hạn như cắt dạ dày, có thể được xem xét. Hiện tại không có loại thuốc được FDA chấp thuận dành riêng cho NASH, nhưng các loại thuốc thúc đẩy giảm cân có thể hữu ích.
Đối với một số người không mắc bệnh tiểu đường, vitamin E có thể giúp điều trị NASH. Đối với những người mắc bệnh tiểu đường, một số loại thuốc cải thiện lượng đường trong máu, chẳng hạn như thuốc thiazolidinedione pioglitazone (Actos) và thuốc tăng mimetic liraglutide (Saxenda), cũng có thể có tác dụng có lợi cho gan. Bất kỳ quyết định nào liên quan đến thuốc điều trị NASH, bao gồm cả việc sử dụng vitamin E, nên tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn.
Những người bị NASH cũng phải bảo vệ gan khỏi bất kỳ nguyên nhân nào khác gây viêm gan. Điều này có nghĩa là kiêng rượu và đảm bảo rằng bạn đã được tiêm phòng virus viêm gan A và viêm gan B. Cuối cùng, bất kỳ ai bị NASH cũng nên xác định và điều trị các thành phần riêng lẻ của hội chứng chuyển hóa mà họ có thể mắc phải, để giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.
