Theo Sở GTVT tỉnh Hải Dương, khi đầu tư theo phương án này sẽ có nhiều ưu điểm hơn so với phương án mở rộng. Cụ thể: không phải bố trí quỹ đất mới, tiết kiệm đất, sử dụng đất một cách hiệu quả, thông minh do không phải mở rộng. Không phải GPMB trên tuyến chính (đây là một trong những điểm nghẽn khi triển khai các dự án, cũng là những điểm phát sinh khiếu kiện). Đặc biệt, không phải giải phóng mặt bằng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu dân cư hiện trạng hai bên tuyến đường, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế của các địa phương; nhất là ổn định chính trị - xã hội phát sinh do GPMB, từ đó giảm đáng kể chi phí đầu tư.
Dự án khi đưa vào khai thác sẽ đảm bảo được tốc độ thiết kế, tiết kiệm đáng kể thời gian lưu thông; giải quyết được bất cập về hạ tầng giao thông, đặc biệt các giao cắt cùng mức hạn chế đến mức tối thiểu về tai nạn giao thông; chủ động phương án thi công, rút ngắn tiến độ triển khai dự án. Xem xét một cách tổng thể và lâu dài thì đầu tư xây dựng theo phương án đường trên cao hiệu quả đầu tư tốt hơn phương án mở rộng.
Quốc lộ 5 là huyết mạch khu vực phía Bắc, đưa vào khai thác sử dụng toàn tuyến từ năm 1998 với quy mô đường cấp II đồng bằng (từ 4-8 làn xe). Quốc lộ 5 được các địa phương lấy là trục phát triển kinh tế, đặc biệt các phương tiện vận tải lớn đi và đến các cảng Hải Phòng với lưu lượng xe/ngày rất cao.
Trong những năm vừa qua, các địa phương đã từng bước đầu tư một số tuyến đường gom quốc lộ 5 và năm 2015, tuyến đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng được thông xe đã chia sẻ một phần lưu lượng. Tuy nhiên, quốc lộ 5 đã mãn tải từ lâu (theo số liệu đếm xe của đơn vị quản lý, lưu lượng thực tế hiện nay khoảng trên 90.000 xe/ ngày vượt quá 6 lần lưu lượng thiết kế). Tốc độ khai thác chỉ đạt 50-60km/h đối với xe con bằng 50-60% so với tốc độ thiết kế. Tình hình tai nạn giao thông trên tuyến hết sức phức tạp, thường xuyên xảy ra ùn tắc, đặc biệt vào giờ cao điểm. Riêng đoạn qua tỉnh Hải Dương dài 44 km/116 km toàn tuyến QL5/1.544 km đường bộ trên toàn tỉnh (không bao gồm đường giao thông nông thôn), từ năm 2021, 2022, 2023 và 10 tháng năm 2024 số vụ tai nạn, số người chết, số người bị thương trên quốc lộ 5 so với toàn tỉnh. Cụ thể, xảy ra 228 vụ tai nạn, chiếm 18%, làm chết 85 người, chiếm 13%, làm bị thương 139 người, chiếm 16%.
Theo phương án quy hoạch kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 Bộ GTVT đang tổ chức lập, quốc lộ 5 vẫn giữ nguyên quy mô hiện trạng. Với vai trò rất quan trọng của tuyến quốc lộ 5 hiện nay cũng như trong tương lai thì việc sớm quy hoạch và đầu tư mở rộng hoặc làm đường trên cao là rất cấp thiết và cấp bách, có như vậy mới đáp ứng được yêu cầu tam giác phát triển kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, giải quyết được tình trạng mãn tải và an toàn giao thông trên tuyến.
Theo số liệu đếm xe của VIDIFI tại Km58+800 năm 2024 đã quy đổi: quý 1 là 91.462 xe, quý II là 92.849 xe, quý III là 97.858, vượt so với lưu lượng thiết kế 15.000 xe/ngày đêm lần lượt là: 6,09 lần, 6,19 lần, 6,52 lần, bình quân 6,26 lần.
Số vụ tai nạn, số người chết, số người bị thương trên quốc lộ 5 so với toàn tỉnh lần lượt: năm 2021 là 25 vụ (15%); 13 người chết (10%), 14 người bị thương (17%). Năm 2022 là 23 vụ (15%); 15 người chết (12%); 16 người bị thương (24%). Năm 2023 là 81 vụ (19%); 32 người chết (15%); 44 người bị thương (15%). Riêng 10 tháng đầu năm 2024, có 99 vụ tai nạn (18%); 25 người chết (14%); 65 người bị thương (14%).
