Cũng trong bản góp ý cho dự thảo "Quy định về quy chế phối hợp thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn TP Hồ Chí Minh" được HoREA phát đi ngày 2/10 nhấn mạnh lỗ hổng trong khâu điều tra xã hội học. Đồng thời chỉ ra chất lượng các cuộc họp trực tiếp với người dân trong khu vực có đất thu hồi không cao, chưa phản ánh đầy đủ nhu cầu, tâm tư, nguyện vọng, hoàn cảnh của người có đất thu hồi, hệ quả là xây dựng chính sách và phương án bồi thường, hỗ trợ, chưa sát thực tế cuộc sống, chưa đáp ứng đúng nhu cầu của người dân. Tất yếu kéo theo sự bất hợp tác của người dân trong quá trình đo đạc, kiểm đếm; không nhận tiền bồi thường, hỗ trợ; không bàn giao đất thu hồi; không chấp hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Lý giải về thực tế này HoREA cho rằng, Luật Đất đai 2013 dù có quy định thông báo cho người dân về việc thu hồi đất nhưng chưa có quy định về điều tra xã hội học trong quá trình thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Khi thực hiện tốt điều tra xã hội học sẽ giúp cho cơ quan Nhà nước nắm được nhu cầu, hoàn cảnh, sinh kế, kể cả tâm tư, nguyện vọng của người có đất bị thu hồi, giúp cho việc thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được sát thực tế và phù hợp với nhu cầu của người dân, tránh dư thừa nhà tái định cư như trong những năm gần đây.
Cùng với việc tăng cường điều tra xã hội học, HoREA đề nghị bổ sung vào dự thảo quy định về 3 phương thức tái định cư để người dân lựa chọn. Thứ nhất là tái định cư tại chỗ là tốt nhất vì gắn liền với sinh kế và các mối quan hệ xã hội của người dân. Thứ hai, tái định cư nơi khác, trước hết cần ưu tiên tái định cư trong phạm vi cùng quận, huyện; trường hợp bất khả kháng thì bố trí tái định cư ở quận, huyện liền kề. Cuối cùng, người dân đề nghị được nhận tiền và tự lo tái định cư. Đồng thời, hiệp hội này đề nghị quy hoạch khu tái định cư phải có đầy đủ tiện ích, dịch vụ, kết nối giao thông thuận tiện, tạo được một số việc làm tại chỗ cho cư dân.
"Đối với chính sách hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất và nhu cầu bố trí chỗ ở tạm (tạm cư) trong khi chờ tái định cư tại chỗ, HoREA nhận thấy các quy định này chưa đáp ứng được các trường hợp người dân lựa chọn tái định cư tại chỗ khi thực hiện các dự án xây dựng lại chung cư cũ hư hỏng; hoặc chỉnh trang khu vực nhà trên và ven kênh rạch; hoặc chỉnh trang khu phố lụp xụp" - nội dung báo cáo khẳng định.
