Đại sứ Cuba tại Việt Nam Orlando Nicolás Hernández Guillén cho biết mối quan hệ Việt Nam-Cuba là cơ sở cho những ưu đãi đặc biệt giữa hai nước, nhất là Doanh nghiệp, nhà đầu tư đến từ Việt Nam.
“Các bước thực hiện sẽ dựa vào các thỏa thuận và mong muốn của cả hai nước. Những gì chúng ta làm đều nằm trong khuôn khổ mối quan hệ [chính trị] đặc biệt đó,” Đại sứ Hernández Guillén chia sẻ với Báo Kinh tế & Đô thị.
Theo Đại sứ, hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Cuba cho phép áp dụng các điều kiện tốt nhất về thuế quan, theo đó DN Việt Nam được hưởng thuế suất ưu đãi hoặc miễn thuế khi cần nhập khẩu nguyên liệu từ Việt Nam để phục vụ sản xuất ở Cuba.
Hiện nay đã có một số doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào Đặc khu Phát triển Mariel (ở ngoại ô thủ đô La Habana), khu công nghiệp quan trọng nhất của Cuba được xây dựng để thu hút đầu tư nước ngoài. Điển hình là công ty ViMariel S.A (chi nhánh Tổng công ty Viglacera), doanh nghiệp phát triển hạ tầng 100% vốn Việt Nam đầu tiên tại Cuba.
Đại sứ Cuba cho biết so với các nhà đầu tư khác, đầu tư từ Việt Nam có phần quan trọng hơn nhiều. Ngoài ViMariel còn có Công ty Thái Bình hiện đã phát triển một trang trại điện mặt trời và một liên doanh sản xuất xà phòng, cả hai đang hoạt động tốt. Một số DN khác của Việt Nam cũng chuẩn bị đầu tư tại Đặc khu Phát triển Mariel và những khoản đầu tư này thực hiện được nhờ vào mối quan hệ đặc biệt Việt Nam-Cuba.
Thêm nữa, Hiệp định thương mại song phương Việt Nam-Cuba (được kí kết tháng 11/2018 nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam của Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Diaz Canel và có hiệu lực kể từ tháng 4/2020) mở đường cho các DN Việt Nam đầu tư tại Cuba.
Đại sứ Hernández Guillén cho biết, Thủ tướng Cuba Manuel Marrero Cruz trong chuyến thăm Việt Nam cuối tháng 9/2022 đã cam kết sẽ tạo điều kiện tốt nhất cho DN Việt Nam.
Chuyến thăm nhiều ý nghĩa
Điểm quan trọng nhất trong chuyến thăm của thủ tướng Cuba là lãnh đạo hai nước đã tái khẳng định mối quan hệ hữu nghị và đoàn kết sâu sắc giữa nhân dân hai nước và ngày càng được củng cố thông qua các chuyến thăm cấp cao.
Chuyến thăm của Thủ tướng Manuel Marrero là hết sức cần thiết bởi đại dịch Covid-19 đã làm gián đoạn các chuyến thăm cấp cao nhất của lãnh đạo Cuba đến Việt Nam trong vòng 2 năm qua. Lần cuối cùng một lãnh đạo cấp cao Cuba thăm Việt Nam là Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Miguel Diaz-Canel vào năm 2018. Tháng 9/2021, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thăm chính thức Cuba. Chuyến thăm của Thủ tướng Manuel đánh dấu việc hai nước vượt qua đại dịch Covid-19 và tái khởi động các cuộc tiếp xúc của lãnh đạo cấp cao.
Tháp tùng Thủ tướng Manuel là phái đoàn gồm nhiều thành phần quan trọng. Lãnh đạo bộ ngành hai nước đã có các cuộc tiếp xúc triển khai nghị trình song phương hiệu quả. Theo đó, Bộ trưởng Ngoại thương và Đầu tư nước ngoài Malmierca, đồng Chủ tịch Uỷ ban liên Chính phủ hai nước, đã cùng Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị điểm lại kết quả việc thực hiện các thoả thuận kể từ kỳ họp trước. Hai bộ trưởng cũng đề ra các định hướng công tác chính để chuẩn bị cho kỳ hop tới của Uỷ ban dự kiến diễn ra tại thủ đô La Habana vào cuối năm nay. Với sự chứng kiến của Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Manuel Marrero Cruz, hai bộ đã ký Kế hoạch triển khai Chương trình nghị sự kinh tế giai đoạn 2023-2025.
Y tế là lĩnh vực mà Cuba mong muốn làm sâu sắc hơn nữa với Việt Nam. Cuba muốn tăng cường sự hiện diện của các bác sĩ Cuba và phục vụ người dân Việt Nam những sản phẩm dược của Cuba thuộc thế hệ mới nhất được thế giới công nhận. Cũng trong chuyến thăm, Bộ Y tế hai nước đã ký Kế hoạch hành động hợp tác y tế. Kế hoạch này bao gồm các hoạt động lớn trong những năm tới và thực thi các thoả thuận trong lĩnh vực y tế đã ký trước đó. Bên cạnh đó, tham gia đoàn còn có Chủ tịch BioFarma, đơn vị nghiên cứu, phát triển, sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm công nghệ dược, sinh học và di truyền của Cuba. Đây là tập đoàn có tầm quan trọng đặc biệt ở Cuba.
Tham gia phái đoàn còn có Chủ tịch Viện Thể thao, Thể dục và Giải trí Quốc gia Cuba (INDER), mở ra cơ hội hợp tác, hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực thể thao bởi Cuba, dù là một quốc đảo nhỏ, nhưng luôn đạt thành tích cao tại các đại hội thể thao Quốc tế. Sự trợ giúp không chỉ giới hạn ở các bộ môn thế mạnh của Cuba mà còn ở các phong trào thể dục-thể thao quần chúng. Một số doanh nghiệp Việt Nam có thể sẽ quan tâm tới lĩnh vực này.
Ngoài ra, hai Thủ tướng còn đề cập nhiều lĩnh vực kinh tế khác giúp tăng cường quan hệ song phương trong tương lai.
Cũng trong khuôn khổ chuyến thăm này, tại diễn đàn kinh doanh, doanh nghiệp hai nước đã ký kết 10 thoả thuận và biên bản ghi nhớ ở nhiều lĩnh vực. Điều này minh chứng bước tiến mới trong hợp tác giữa hai nước.
Hợp tác chiến lược
Đặc biệt, có những lĩnh vực “rất chiến lược” mà Cuba cần sự giúp đỡ chí tình và sự tham gia của Việt Nam để đất nước Mỹ Latinh có thể tự chủ về lương thực, trong đó có nông nghiệp, một trong những trụ cột trong quan hệ song phương.
Giữa Bộ Nông nghiệp hai nước đã có sự hợp tác trong nhiều năm qua. Trong chuyến thăm của Thủ tướng Cruz, Bộ trưởng Nông nghiệp Cuba có các cuộc trao đổi rất hiệu quả với các đối tác Việt Nam như Bộ NN&PTNN, Hội Nông dân Việt Nam. Các bên đã nhất trí tăng cường hợp tác trong trồng lúa, cà phê, ngô. Ngoài ra, chuyến thăm cũng mở ra khả năng đầu tư vào Cuba của các doanh nghiệp chế biến nông sản Việt Nam.
Trong khuôn khổ chuyến thăm của Thủ tướng Cruz, Bộ trưởng Nông nghiệp Cuba Ydael Pérez Brito đã ký kết Bản ghi nhớ giữa Bộ Nông nghiệp hai nước về hợp tác nông lương, bên cạnh một số hoạt động khác.
Theo Đại sứ Hernández Guillén, dự án hợp tác trồng lúa giữa hai nước đang bước vào giai đoạn năm, còn dự án trồng cà phê cũng bước sang giai đoạn mới, cùng với các cây trồng khác. Các dự án cho kết quả tích cực và rõ ràng ở từng giai đoạn, nên hai nước quyết định tiếp tục đảy mạnh hợp tác trong thời gian tới. Việc gia hạn các dự án là sự đảm bảo cho sự hợp tác trong tương lai, và mở ra cơ hội đầu tư từ phía Việt Nam.
Chuyến công tác của Bộ trưởng Nông nghiệp Cuba đến Việt Nam, (ông đã sang Việt Nam trước Thủ tướng Cruz và ở lại tiếp xúc với các cơ quan, doanh nghiệp) thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Cuba trong lĩnh vực hợp tác này. Sắp tới, hai nước sẽ mở rộng hợp tác sang lĩnh vực nuôi trồng thuỷ sản.
Nỗ lực hiện thực hóa các cam kết còn được thể hiện qua Kế hoạch hành động thực hiện Chương trình nghị sự kinh tế song phương Việt Nam-Cuba giai đoạn 2023-2025. Kế hoạch này bao trùm toàn bộ các lĩnh vực hợp tác và được cập nhật thường xuyên ở các cuộc họp thường niên của Ủy ban liên Chính phủ.
Các ưu tiên của kế hoạch này là an ninh lương thực, hợp tác phát triển, y tế, dịch vụ y tế, năng lượng, công nghệ sinh học, thể thao, khoa học, công nghệ thông tin, nông nghiệp.
Đánh giá về mối quan hệ Việt Nam-Cuba, Đại sứ Hernández Guillén nhận xét đó là mối quan hệ đặc biệt trên thế giới mà đặc trưng của nó là tinh thần đoàn kết và tương trợ lẫn nhau.
Năm 2023 sẽ đánh dấu 50 năm ngày Tổng tư lệnh Fidel Castro thăm Vùng Giải phóng miền Nam Việt Nam (9/1973-9/2023). Theo Đại sứ, hai nước sẽ thống nhất một kế hoạch kỷ niệm trang trọng và đó sẽ là một chương trình rất đặc biệt và ý nghĩa. Thật vậy, trong quá khứ, lãnh tụ tối cao Fidel Castro đã nguyện sẽ đấu tranh để Việt Nam chiến thắng, để công lý được thực thi. Tất cả những gì Tổng tư lệnh Fidel tuyên bố đều được thể hiện bằng hành động. Cuba là nước đầu tiên ở Tây bán cầu thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ với Việt Nam, là nước Mỹ Latinh đầu tiên đón nhận du học sinh Việt Nam. Cuba đã tuyên bố sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình cho Việt Nam, và đó không chỉ là câu nói suông. Dù được can ngăn, Fidel vẫn đi thăm các chiến sĩ Việt Nam ở tuyến lửa Quảng Trị.
Đại sứ Hernández Guillén cho biết ông đã được kể lại về việc Tổng tư lệnh Fidel đã vui mừng và xúc động như bất kỳ người Việt nào khi hay tin chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng và Việt Nam thống nhất đất nước.
Điều đó xuất phát từ một trong những nguyên tắc của Cách mạng Cuba, đó là tình đoàn kết. “Người Cuba chúng tôi đã coi chiến thắng của Việt Nam như của chính mình. Ngày nay, ở lĩnh vực kinh tế, chúng tôi thấy tự hào về những thành tựu của Việt Nam được thế giới công nhận”, Đại sứ Hernández Guillén chia sẻ.
