Chính giới Mỹ và nhiều chuyên gia nhận định rằng, việc Tổng thống Trump thông báo tạm thời cắt ngân sách cấp cho WHO sẽ càng khiến cuộc khủng hoảng dịch bệnh Covid-19 thêm trầm trọng hơn trong bối cảnh sự lây lan của virus SARS-CoV-2 vẫn diễn biến phức tạp.
Tổng thống Mỹ hôm 14/4 tuyên bố ông đang chỉ đạo chính quyền ngừng cấp ngân sách và "thực hiện một cuộc đánh giá nhằm làm rõ vai trò của WHO trong việc khiến thế giới mắc sai lầm nghiêm trọng khi đối phó đại dịch Covid-19 và che đậy sự lây lan của virus SARS-CoV-2”.
Ông chủ Nhà Trắng lâu nay tin rằng WHO thiên vị Trung Quốc và thông đồng với Bắc Kinh che giấu về Covid-19 nhằm khiến Mỹ bị mù mờ thông tin trước dịch bệnh. Theo ông Trump, điều này khiến nhiều quốc gia lãng phí thời gian quý báu để chuẩn bị ứng phó và trì hoãn quyết định hạn chế đi lại.
Phe Dân chủ đã lên tiếng chỉ trích quyết định từ Tổng thống Trump, cảnh báo rằng nó có thể làm phức tạp hóa những nỗ lực toàn cầu nhằm ngăn chặn sự lây lan của đại dịch Covid-19. "Bất kỳ động thái nào của Tổng thống nhằm ép buộc các chuyên gia y tế Mỹ làm việc mà không có sự hỗ trợ từ WHO đều sẽ phản tác dụng và cuối cùng dẫn tới nhiều hệ lụy hơn", Chủ tịch Ủy ban Thẩm định Hạ viện Mỹ Nita Lowey nói.
Phản ứng với quyết định của nhà lãnh đạo Mỹ, Tổng thư ký Liên Hợp quốc Antonio Guterres tuyên bố hiện "không phải lúc" để giảm ngân sách cho WHO hay bất kỳ tổ chức nào khác đang chiến đấu với dịch bệnh. "Đây là lúc cộng đồng quốc tế cần đoàn kết nhằm ngăn chặn virus và những hậu quả thảm khốc của nó",Tổng thư ký Guterres nhấn mạnh trong một thông báo.
Mỹ hiện đóng góp khoảng 22% ngân sách WHO với các khoản tiền được chuyển qua nhiều cơ quan khác nhau. Những năm gần đây, WHO nhận được tiền từ Bộ Ngoại giao, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, Cơ quan Bảo vệ Môi trường và Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ. Hầu hết số tiền được sử dụng để thực hiện các chiến dịch loại trừ bệnh bại liệt và hỗ trợ y tế, dinh dưỡng cho châu Phi.
Số liệu từ WHO cho thấy đóng góp của Mỹ vào WHO trong năm 2020 dự kiến rơi vào khoảng 116 triệu USD, nhưng Washington hoàn toàn có thể tự nguyện đóng góp lớn hơn. Theo phân tích từ Quỹ Gia đình Kaiser, trong năm 2017, Mỹ đã tự nguyện góp 401 triệu USD.
WHO đóng vai trò quan trọng trong tư vấn cho các quốc gia đang phát triển về những vấn đề y tế và khủng hoảng. Việc cắt giảm ngân sách của tổ chức ở thời điểm dịch bệnh nghiêm trọng như hiện nay tiềm ẩn nguy cơ khiến virus vượt khỏi tầm kiểm soát ở những khu vực có diễn biến bệnh phức tạp, đồng thời có thể khiến nó bùng phát trở lại ở những nước phát triển đã kiềm chế dịch bệnh thành công.
"Nếu giáng đòn vào WHO, bản thân chúng ta cũng sẽ chịu tác động bởi nó sẽ khiến nỗ lực ngăn chặn dịch bệnh toàn cầu trở nên khó khăn hơn và điều đó không tốt cho lợi ích của chúng ta", Jeremy Konyndyk, chuyên gia cấp cao tại Trung tâm Phát triển Toàn cầu, trụ sở ở Washington, bình luận.
Trong khi đó, Jack Chow - Đại sứ Mỹ về ứng phó HIV/AIDS toàn cầu dưới thời Tổng thống George W. Bush, đánh giá việc Mỹ rút ngân sách khỏi WHO sẽ làm ảnh hưởng của Trung Quốc tiếp tục được mở rộng trong tổ chức.
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus từng cho rằng Tổng thống Mỹ đang muốn chính trị hóa dịch bệnh. |
Cả chuyên gia Konyndyk và cựu đại sứ Chow đều cho rằng việc chính quyền Tổng thống Trump cắt ngân sách đóng góp cho WHO trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 gây chao đảo thế giới là hành động tự chuốc lấy thất bại.
Giáo sư Nahid Bhadelia, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Boston ở Mỹ, nhận định việc rút lại ngân sách cấp cho WHO không khác gì thảm họa.
Cũng có quan điểm tương tự, ông Patrice Harris - Chủ tịch Hiệp hội Y khoa Mỹ cũng chỉ trích động thái này của Tổng thống Mỹ là "bước đi nguy hiểm, sai lầm khiến việc đánh bại Covid-19 trở nên khó khăn hơn". Do vậy, ông hối thúc chính quyền Tổng thống Trump cân nhắc lại quyết định này.
Hiện vẫn chưa rõ ông Trump định sẽ sử dụng cơ chế gì để tạm ngừng cấp tiền cho WHO, khi mà phần lớn vấn đề liên quan tới ngân sách của WHO phải được Quốc hội Mỹ phê duyệt. Thông thường, tổng thống Mỹ không có thẩm quyền để đơn phương cắt giảm khoản ngân sách do Quốc hội quyết định.
Giới quan sát nói rằng quyết định của Mỹ đang đi ngược lại xu thế chung của các cường quốc thế giới, những nước đang bày tỏ sự tin tưởng vào những nỗ lực chống đại dịch Covid-19 của WHO, khi đẩy mạnh việc hỗ trợ tài chính cho tổ chức này. Ví dụ, Vương quốc Anh vừa công bố tài trợ 200 triệu bảng Anh cho các tổ chức quốc tế nhằm ngăn chặn và kiểm soát dịch Covid-19, trong đó dành 65 triệu bảng cho WHO.
Theo các nhà phân tích chính trị, việc cắt ngân sách dành cho WHO giữa lúc khủng hoảng dịch bệnh Covid-19 được nhìn nhận càng khiến Mỹ sớm đánh mất vị thế là một nhà lãnh đạo toàn cầu./.
