Nhà thơ Bằng Việt: Hoạt động văn hóa Thủ đô được nâng lên một tầm cao mới

Nhà thơ Bằng Việt đánh giá, Nghị quyết số 15 ngày 29/5/2008 của Quốc hội đã mở ra một vận hội mới cho Thủ đô và nâng diện tích Thủ đô lên tầm vóc của 17 Thủ đô lớn nhất trên thế giới. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn đối với văn hóa và tâm linh con người thì Thủ đô mở rộng đã ôm trọn trong mình thế mạnh của cả hai vùng đất “địa linh nhân kiệt” tự ngàn đời đó là hai vùng văn hóa lớn Thăng Long và Xứ Đoài cùng một số vùng phụ cận xung quanh.

Vùng văn hóa Thăng Long - cái nôi của nền văn hóa dân tộc, hình thành cùng với nền văn minh Sông Hồng được đắp bồi, kết tinh qua các triều Lý - Trần - Lê tràn đầy nội lực và hào khí dân tộc. Còn với vùng văn hóa Xứ Đoài mà cốt lõi là Hà Tây cũ thì trong dân gian đã từng có câu ca dao mới “Một vùng trời đất gấm hoa/Nhìn vào quê lụa, nhìn ra kinh kỳ/Ngàn năm văn vật đâu bì/Hà Tây, Hà Nội đi về có nhau”. Ngoài ra, Thủ đô mới hội tụ tinh hoa văn hóa tâm linh của dân tộc. Trong 4 vị Thánh được lưu danh vào hàng “Tứ bất tử” của nước ta thì 3a vị đã có xuất xứ từ Thủ đô (Thánh Gióng, Tản Viên Sơn Thánh và Chử Đồng Tử).

Sau khi hợp nhất Hà Tây, Hà Nội và một số địa phương, Thủ đô trở thành địa phương giàu có nhất nước về di sản văn hóa. Trong đó, gồm 5922 di tích, có 1 Di sản văn hóa thế giới (Hoàng thành Thăng Long), 3 Di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho văn hóa nhân loại; 1 Di sản tư liệu thế giới; 12 di tích Quốc gia đặc biệt và trên một nghìn di tích Quốc gia. Hà Nội cũng được xếp hàng đầu cả nước về việc tổng kiểm kê có 1.793 các di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn…

Bên cạnh đó, với tài nguyên văn hóa, lịch sử phong phú và giàu nhân văn của mình, TP đã đẩy mạnh phát triển du lịch thành một ngành kinh tế mũi nhọn, các hoạt động giao lưu, hợp tác về văn hóa giữa Thủ đô với cả nước cũng như quốc tế được đẩy mạnh, có nhiều khởi sắc theo hướng hiệu quả và thực chất.

Thủ đô đã tổ chức và đăng cai nhiều sự kiện văn hóa gây tiếng vang trong nước và quốc tế, quảng bá tiềm năng của văn hóa Thăng Long - Hà Nội, kết hợp các giá trị văn hóa truyền thống được chắt lọc, kết tinh từ các vùng văn hóa Xứ Đoài, xứ Đông, xứ Bắc.., tạo thế mạnh tổng hợp cho Thủ đô, vừa hội nhập, vừa giữ gìn và phát huy mọi giá trị truyền thống sáng giá.

Nét đẹp của văn hóa và con người Hà Nội được thể hiện trong Tuần Văn hóa Hà Nội với các hoạt động sôi nổi: Tại Matxcơva (Nga), Paris, Toulouse và vùng Ille de France (Pháp), Fukuoka (Nhật Bản), trong các Liên hoan phim quốc tế, Chương trình lễ hội Âm nhạc quốc tế “Gió mùa”, Lễ hội Áo dài... Hà Nội cũng hợp tác cùng các tỉnh thành cả nước tổ chức: Ngày hội văn hóa các dân tộc Việt Nam, Lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên, Lễ hội hoa Tam giác mạch, Lễ hội Hoa ban Điện Biên, Festival Hoa Đà Lạt,v.v…Trong hoạt động VHNT, giới văn nghệ sĩ Hà Nội duy trì đều đặn việc cùng tổ chức triển lãm, trại sáng tác, xuất bản ấn phẩm chung, hội thảo VHNT chung với 5 vùng đất kinh đô xưa vànay (gồm Hà Nội, Phú Thọ, Ninh Bình, Thanh Hóa và Huế), sinh hoạt VHNT giao lưu với các tỉnh kết nghĩa.

Nhà thơ Bằng Việt nhận xét, sau 10 năm sự hòa quyện giữa vùng đất văn hiến Thăng Long với tinh hoa văn hóa Xứ Đoài cùng các vùng văn hóa khác vẫn được gìn giữ tốt đẹp, phát huy thế mạnh cùng Thủ đô tiến lên văn minh, hiện đại. Đời sống vật chất được nâng cao cùng với việc bồi đắp đời sống tinh thần, mức hưởng thụ văn hóa của Nhân dân được nâng lên. Các lễ hội dân gian được chú trọng đi sâu vào bản chất, tước bỏ các yếu tố mê tín dị đoan, tự nhiên chủ nghĩa, phô trương hình thức, lãng phí để phù hợp với thời đại mới.

Khi gắn kết văn hóa Xứ Đoài vào với văn hóa Thăng Long, có ý kiến lo lắng rằng 2 vùng đất văn hóa lớn như vậy, nếu cùng cộng hưởng, giao thoa, thẩm thấu vào nhau thì mỗi bên có bị tổn hại, có bị phai nhạt đi bản sắc văn hóa của mình không? Nhưng thực tiễn đã cho thấy, lực lượng trí thức văn nghệ sĩ, nghệ nhân làm văn hóa của cả Hà Nội và Hà Tây (cũ) đều rất gắn bó, hòa đồng, kề vai sát cánh mở rộng giao lưu, trao đổi, hợp tác, phát huy hết tiềm năng và sức sáng tạo của mình, nâng hoạt động văn hóa Thủ đô lên một tầm cao mới, làm sáng tỏ ý nghĩa tương tác tích cực và hiệu quả giữa các vùng văn hóa.

Bản thân nhà thơ và giới văn nghệ sỹ Thủ đô cảm nhận sâu sắc rằng, sau 10 năm hòa nhập, văn hóa Thăng Long và văn hóa Xứ Đoài đều phát huy được bản chất đặc sắc và tinh túy của mình, cùng phát triển hài hòa, bổ sung cho nhau một cách có chọn lọc, cùng vươn tới tầm cao, đạt tới giá trị tinh hoa đích thực. Khi khai thác và tôn tạo các di tích văn hóa trên mỗi địa bàn, chúng ta đều có ý thức bàn bạc thấu triệt, đặt vấn đề trên tầm tổng thể cả Thủ đô để xử lý, hạn chế cách nhìn phiến diện.

Khi biết tổng hòa vào nếp văn hiến Thủ đô, đứng ở tầm cao của tầm nhìn, tầm nghĩ Thủ đô để vận dụng các cơ chế, chính sách, tiếp cận công việc khoa học và nhân văn thì mọi vấn đề, nhất là những vấn đề liên quan đến văn hóa, lịch sử, thì chúng ta sẽ có giải pháp đúng, hợp lý, hợp tình và nhân văn. Hà Nội mở rộng đã tạo nên một tầm cao mới, vị thế mới của văn hóa Thủ đô, đã khẳng định văn hóa thực sự là nguồn lực nội sinh, là sức mạnh mềm, là động lực để phát triển bền vững Thủ đô trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.