Nhiều điểm mới trong Dự án Luật Trợ giúp pháp lý (sửa đổi)

Cụ thể, về người được TGPL: Dự thảo đã bổ sung các đối tượng được TGPL được quy định trong các luật ban hành sau Luật TGPL 2006 và Nghị định hướng dẫn thi hành Luật TGPL hiện hành (bao gồm nạn nhân trong vụ việc mua bán người có hoàn cảnh khó khăn về tài chính; trẻ em bị buộc tội; người nhiễm HIV có hoàn cảnh khó khăn về tài chính bị buộc tội). Đồng thời, bổ sung mới một số đối tượng được TGPL chưa được Luật hiện hành quy định (gồm người thuộc hộ cận nghèo bị buộc tội; nạn nhân trong vụ việc bạo lực trên cơ sở giới có hoàn cảnh khó khăn về tài chính).

Về hình thức TGPL: Dự thảo quy định rõ hình thức thực hiện TGPL theo đúng bản chất và yêu cầu của TGPL. Cụ thể, đã kế thừa 3 hình thức TGPL trong Luật hiện hành là tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật và đại diện ngoài tố tụng. Đồng thời, nhằm nâng cao hiệu quả công tác TGPL, Dự thảo bỏ quy định “các hình thức TGPL khác” để tránh tình trạng triển khai dàn trải, nặng về hình thức và trùng lặp với các hoạt động theo Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật; Luật Hòa giải ở cơ sở... như hiện nay.

Về chất lượng TGPL: Dự thảo quy định theo hướng nâng cao chất lượng dịch vụ và chuyên nghiệp hóa hoạt động TGPL. Theo đó, Dự thảo đã đưa ra những quy định nhằm nâng cao điều kiện tiêu chuẩn đội ngũ người, tổ chức cung cấp dịch vụ TGPL. Cụ thể: Bổ sung điều kiện, tiêu chuẩn để trở thành Trợ giúp viên pháp lý là phải qua tập sự hành nghề để có những kỹ năng cần thiết trong công việc; không huy động cộng tác viên TGPL khác (trừ luật sư) như quy định trong Luật hiện hành vì hiệu quả hoạt động trong thời gian qua của những cộng tác viên TGPL không cao; đưa ra điều kiện, tiêu chuẩn cho các tổ chức tham gia TGPL (bao gồm tổ chức ký hợp đồng TGPL bằng nguồn lực của Nhà nước và đăng ký tham gia bằng nguồn lực của chính mình); quy định chặt chẽ về quyền và nghĩa vụ liên quan...

Bên cạnh đó, tổ chức thực hiện TGPL của Nhà nước kế thừa các quy định của Luật hiện hành, Dự thảo quy định tổ chức thực hiện TGPL của Nhà nước là các Trung tâm TGPL Nhà nước cấp tỉnh - đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Tư pháp do UBND cấp tỉnh thành lập. Đồng thời, Dự thảo không quy định Chi nhánh với tư cách là một đơn vị tổ chức của Trung tâm cũng như việc thành lập mới các Chi nhánh mà quy định chuyển tiếp việc rà soát các Chi nhánh đã thành lập theo Luật hiện hành để đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động hoặc giải thể.

Ngoài ra, về việc xã hội hóa hoạt động TGPL: Dự thảo đã đưa ra những quy định nhằm tiếp tục tạo cơ chế để các lực lượng xã hội tham gia công tác TGPL. Cụ thể: Bổ sung cơ chế ký hợp đồng với tổ chức, cá nhân nhằm tăng cường khả năng đáp ứng nhu cầu TGPL; khuyến khích, ghi nhận và tôn vinh các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp, hỗ trợ phát triển hoạt động TGPL...