Đây là chia sẻ của các nhà quản lý, cơ quan chức năng, DN tại tọa đàm "Chống buôn lậu & Gian lận thương mại: Công tác phối hợp và chế tài xử phạt" do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức chiều 29/11.
Có trường hợp tiếp tay cho sai phạm
Chia sẻ tại hội thảo, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) Nguyễn Quang Vinh cho biết: 6 tháng đầu năm 2022, kết quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, hàng nhái đã giảm sâu. Nhiều vụ việc, vụ án, đối tượng cầm đầu, đường dây ổ nhóm, tụ điểm phức tạp về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trên cả nước đã được các lực lượng chức năng phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh, tạo sự răn đe, phòng ngừa.
Mặc dù đã có những chuyển biến tích cực nhưng vấn nạn buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả vẫn âm thầm diễn ra, với nhiều hình thức và phương pháp ngày càng tinh vi gây khó khăn cho các cơ quan thực thi pháp luật. Đồng thời, tạo ra nhiều hệ lụy xấu cho DN, ảnh hưởng không nhỏ đến tính mạng, tài sản và quyền lợi người tiêu dùng, xa hơn nữa là tác động xấu tới toàn xã hội. Tình trạng hàng giả, hàng có nguồn gốc từ nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ vẫn bày bán công khai ở nhiều nơi.
Đặc biệt, ông Nguyễn Quang Vinh lo ngại, những tháng cuối năm, nhu cầu tiêu dùng tăng cao, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới; tiêu thụ hàng giả, hàng nhái trên thị trường sẽ tăng cao đột biến.
“Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế nêu trên trước hết là do chúng ta chưa huy động được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội vào cuộc, chính quyền một số địa phương chưa quyết liệt trong chỉ đạo, thực hiện, một bộ phận cán bộ, công chức thiếu tinh thần trách nhiệm, yếu về chuyên môn, nghiệp vụ, ý thức tuân thủ pháp luật chưa cao, còn có biểu hiện nể nang, bao che, thậm chí có trường hợp “bảo kê” cho các hành vi vi phạm pháp luật” - ông Nguyễn Quang Vinh cho hay.
Cùng chung quan điểm, Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường Nguyễn Đức Lê chỉ ra, những nguyên nhân của thực trạng hàng giả, hàng nhái vẫn tồn tại phức tạp, tinh vi, đó là:
Thứ nhất, lợi nhuận của hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là rất lớn. Bên cạnh đó, vấn đề dịch bệnh và đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu gây khan hiếm hàng hóa, các đối tượng lợi dụng nguồn cung hàng thật bị hạn chế, đơn vị sản xuất bị ảnh hưởng thì các đối tượng đã đưa ra các sản phẩm hàng giả ngày càng nhiều hơn.
Thứ hai, ý thức của người tiêu dùng chưa cao, vẫn còn hiện tượng người tiêu dùng chưa nhận thức hết tác hại của việc mua, sử dụng hàng giả, hàng nhái, ham rẻ.
Thứ ba, hiện nay nền tảng thương mại điện tử phát triển vượt bậc dẫn đến các đối tượng lợi dụng để bán hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Thứ tư, sự vào cuộc của doanh nghiệp, các cơ quan chức năng liên quan có lúc, có nơi chưa cao, chưa đồng bộ, xuyên suốt.
Thứ năm, hệ thống pháp luật còn chưa đồng bộ, chồng chéo, dẫn đến việc khó khăn cho công tác kiểm tra, xử lý vi phạm của lực lượng chức năng; chế tài xử lý chưa đủ mạnh, chưa đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm.
Cần sự đồng lòng
Cũng theo ông Nguyễn Đức Lê, bám sát chỉ đạo của Bộ Công Thương, Tổng cục đặt mục tiêu đến năm 2025, không để hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có thể bày bán: Trung tâm thương mại, siêu thị, các cửa hàng tiện lợi…
Mục tiêu thứ hai là đến năm 2025 100% các làng nghề không được phép sản xuất, bán công khai các sản phẩm hàng giả, hàng nhái. Bên cạnh đó là các tuyến phố du lịch tuyệt đối xóa bỏ bán hàng giả, hàng nhái. Không để Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế là nơi ngang nhiên bán hàng giả, hàng nhập lậu, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ.
“Việc đấu tranh chống hàng giả, hàng lậu là rất khó khăn, nếu DN, người tiêu dùng, các tổ chức quốc, cơ quan chức năng không thống nhất, đồng lòng phối hợp thì việc đấu trah còn nhiều khó khăn” - ông Nguyễn Đức Lê khẳng định.
Ở góc độ DN, Tổng thư ký Hiệp hội thuốc lá Việt Nam Nguyễn Triết kiến nghị, trong thời gian tới, lực lượng chức năng đặc biệt là lực lượng quản lý thị trường tăng cường công tác quản lý thị trường nội địa, thường xuyên kiểm tra các điểm bán buôn, bán lẻ thuốc lá nhập lậu để kịp thời phát hiện, xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm.
Cần ra quân đồng loạt xử lý kiên quyết, triệt để các cửa hàng bày bán thuốc lá lậu, đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, vận động để răn đe, ngăn ngừa các đối tượng dễ bị lôi kéo vào việc vận chuyển, tàng trữ trái phép thuốc lá nhập lậu. Từ đó giúp thay đổi nhận thức, hành vi của người vi phạm, về lâu dài sẽ có những tác động tích cực hơn trong công tác phòng chống thuốc lá lậu, giảm thất thu ngân sách Nhà nước và đảm bảo an ninh trật tự xã hội.
Trong khi đó, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam Vũ Văn Trung cũng cho rằng, 2 khó khăn lớn nhất trong hoạt động của tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hiện nay là hành lang pháp lý và kinh phí hoạt động.
Ông Vũ Văn Trung bày tỏ quan điểm, để phòng chống buôn lậu, hàng giả, chống gian lận thương mại, các cơ quan chức năng cần quyết liệt, mạnh mẽ hơn nữa. Cần phổ biến, tuyên truyền để nâng cao nhận thức người tiêu dùng. Đồng thời, cần các quy định để điều kiện cho các tổ chức xã hội thực hiện công tác bảo vệ người tiêu dùng tốt hơn.
