Triển khai nhiều dự án
Do chưa giải quyết được tình trạng ô nhiễm, nên nhiều năm qua, tại nhiều địa phương thuộc lưu vực sông Nhuệ, người dân vẫn phải dùng nước ô nhiễm này để tưới lúa, rau màu, cây trồng và đưa vào ao, hồ nuôi trồng thủy sản gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nông sản, thực phẩm và sức khỏe, đời sống nhân dân.
Một đoạn sông Nhuệ chảy qua quận Hà Đông. Ảnh: Linh Anh
Hiện, TP Hà Nội đang triển khai hàng loạt các dự án đầu tư xây dựng để cải thiện dòng nước và môi trường sông Nhuệ như: Thu gom nước thải bị ô nhiễm, xây dựng các nhà máy xử lý nước thải trước khi xả xuống sông Nhuệ, nạo vét, cải tạo nâng cấp trục chính sông Nhuệ, xây dựng mới trạm bơm tiêu Liên Mạc, kết hợp tưới để đưa nước sông Hồng vào sông Nhuệ khi cần thiết... Song những dự án trên đều có quy mô lớn, công tác GPMB và tái định cư rất phức tạp, thời gian thi công kéo dài, kinh phí rất lớn, trong khi đó nguồn lực tài chính của TP cũng như các địa phương đang khó khăn nên việc đầu tư các hạng mục trên chưa thể làm đồng loạt.
Vận hành đều các trạm bơm
Trong khi chờ đợi xây dựng hoàn thành các dự án trên, giải pháp trước mắt để giảm ô nhiễm môi trường là tận dụng hệ thống thủy lợi sẵn có, vận hành các trạm bơm tưới Bá Giang, Đan Hoài và Hồng Vân đưa nước sông Hồng vào sông Nhuệ. Tuy công suất chưa đáp ứng được theo yêu cầu quy hoạch, nhưng góp phần quan trọng vào việc cải thiện ô nhiễm nguồn nước sông Nhuệ.
Thực tế, khu vực huyện Đan Phượng có hai trạm bơm tưới Bá Giang và Đan Hoài nằm ngoài bãi sông Hồng. Trạm bơm tưới dã chiến Bá Giang lắp đặt 25 tổ máy, loại 1.000m3/h, có nhiệm vụ bơm tưới thay thế cho trạm bơm Đan Hoài khi mực nước sông Hồng xuống thấp. Trạm bơm Đan Hoài xây dựng từ năm 1961 lắp đặt 5 tổ máy, loại 8.000m3/h. Từ nhiều năm nay, vào vụ xuân, mực nước sông Hồng xuống thấp không có nước vào trạm bơm để vận hành. Ngày 17/6/2008, UBND tỉnh Hà Tây (cũ) đã phê duyệt dự án nâng cấp trạm bơm tưới Đan Hoài, lắp đặt 5 tổ máy bơm chìm loại 8.000m3/h và di chuyển Nhà máy xây dựng sát sông Hồng. Hiện dự án đang triển khai thi công, dự kiến cuối năm 2013 sẽ hoàn thành đưa vào sử dụng. Ngoài phục vụ sản xuất, trạm bơm Đan Hoài còn tiếp nguồn được cho cả sông Nhuệ. Với trạm bơm dã chiến Bá Giang, có thể thay máy bơm mới và nâng công suất để vận hành liên tục đưa nước xuống sông Pheo (kênh T1) về sông Nhuệ.
Bên cạnh đó, khu vực huyện Thanh Trì có trạm bơm tưới Hồng Vân, xây dựng từ năm 1963 phục vụ tưới cho 3 huyện Thanh Trì, Thường Tín và Phú Xuyên, nay diện tích tưới đã giảm và năm 2011 được TP đầu tư thay mới 5 tổ máy bơm chìm loại 8.000m3/h. Vì vậy, có thể đưa vào vận hành liên tục cả 5 tổ máy, vừa cấp nước phục vụ sản xuất vừa đưa nước xuống sông Kim Ngưu tại xã Duyên Thái để chảy ra sông Nhuệ, tại xã Khánh Hà.
Từ những giải pháp trên, có thể tận dụng được những hạng mục công trình hiện có để tránh lãng phí, kênh xả của trạm bơm Bá Giang đến sông Pheo đã được thiết kế với lưu lượng khoảng 12m3/s (Dự án đầu tư, nạo vét khơi thông lòng dẫn Sông Pheo dự kiến hoàn thành trong năm 2014). Mặt khác, việc sử dụng công trình thuỷ lợi hiện có nên phù hợp với quy hoạch chung và quy hoạch phân khu của TP, không làm ảnh hưởng đến quy hoạch của các ngành, hoặc các dự án khác, không phải đền bù GPMB hoặc tái định cư. Trạm bơm Bá Giang đang sử dụng máy cũ, các thông số kỹ thuật chưa phù hợp, nên cần thay máy mới, kinh phí đầu tư không lớn, thời gian thi công nhanh, sớm phát huy hiệu quả. Sau khi được cải tạo, sông Pheo có được nguồn nước sạch chảy qua sẽ tạo ra môi trường trong sạch cho khu dân cư hai bên sông, trong đó có đoạn sông Đăm hàng năm địa phương vẫn tổ chức lễ hội đua thuyền.
Với lưu lượng cấp bằng bơm khoảng trên 20m3/s, việc đưa nước từ sông Hồng vào sẽ góp phần pha loãng nồng độ đậm đặc ô nhiễm của dòng sông Nhuệ, tạo ra được dòng chảy để lưu thông, thau rửa những mảng váng trên dòng sông, khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường cho cả sông Đáy giáp với tỉnh Hà Nam.
